Overzicht

serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Zelfportret

, door

Een reactie op de vorige KoZ (Spiegel) van Rigo Reus inspireerde tot het thema van vandaag: het zelfportret.

De geachte reacteur stipte een technische kwestie aan: “Er zijn nogal wat zelfportretten van schilders die dus via een spiegel geschilderd zijn. Interessant is dan, hoe lost me dan het verschijnsel van de linkshandigheid op als de schilder rechtshandig is? (Escher, Rembrandt?)”.
Dat ‘probleem’ losten veel kunstenaars op door de handen niet af te beelden. Met name in het ‘pasfoto-zelfportret’. Niets meer en minder dan het hoofd.

Ook de nieuwe vormgeving van Sargasso inspireerde tot het thema van vandaag. In de nieuwe omgeving kun je een afbeelding aan je reactie toevoegen: de gravatar. Tot nu toe zagen we cryptische plaatjes, foto’s van de pasfotograaf of ‘nickname look a likes’. Maar geen zelfportretten. Misschien dat het thema inspireert tot het maken van even fraaie zelfafbeeldingen, als menig kunstenaar voor u deed. Het zou de gravatar veel persoonlijker en interessanter kunnen maken.

De regelmatige bezoeker van Sargasso’s virtuele kunstgalerie is gewend dat de redactie de beelden bij de thema’s verzamelt en tentoonstelt. Dat pakken we vandaag anders aan. Een virtuele galerie biedt immers, meer dan een gewone galerie, de mogelijkheid tot interactie.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Spiegel

, door

Kunst is een afspiegeling van de werkelijkheid. Kunst houdt ons een spiegel voor. Kunst reflecteert. Is kunst is een spiegel of een vals beeld?

Jawel, de spiegel blijft intrigerend voor kunstenaars die het bij verf op doek houden. Een portret krijgt een andere dimensie als de geportretteerde niet direct, maar via het spiegelbeeld wordt afgebeeld, Zoals de 17e eeuwse schilder Gerard ter Borch een “Vrouw voor een Spiegel” weergaf. Te zien in het Rijksmuseum.


Het portret als spiegelbeeld is sindsdien geëvolueerd van René Magrittes “La reproduction interdite” (1937), die de rijke Engelsman Edward James afbeeldde voor een spiegel en van wie je zowel voor als in de spiegel alleen het achterhoofd van de man ziet, tot “Figure Writing Reflected in Mirror” (1976) van Francis Bacon.

Maar als kunst reflectie is, waarom al die moeite doen met kwast en verf, met beitel en steen, met choreografieën, composities of constructies van welke aard dan ook? De spiegel zelf is dan het ultieme materiaal. De kunstenaar hoeft alleen nog na te denken over waar en hoe een spiegel te plaatsen. Sommige kunstenaars hebben dat allang begrepen.

Zo is Lawrence Malstaf blijkbaar geïnspireerd geweest door Francis Bacon. Zijn “Mirror” is een installatie bestaande uit een donkere kamer, waarin de toeschouwer op een stoel plaatsneemt tegenover een vibrerende spiegel. Hoe dat werkt zie je in dit filmpje.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondagnacht | Verkiezingsprogramma’s

, door

Op dit uitzonderlijke tijdtip een extra verkiezingsaflevering van Kunst op Zondag. Het zal voor weinig kiezers doorslaggevend zijn wat politieke partijen te zeggen hebben over kunst. Voor de twijfelaars die nog op zoek zijn naar een programmapuntje dat de doorslag kan geven voor hun stemkeuze, zet Kunst op Zondag (late nacht editie) de kunstparagrafen op een rij.

In veel gevallen hebben de partrijen een “kunst en cultuur” paragraaf, waaronder ook het mediabeleid en soms sport en wetenschap valt. We beperken ons tot de teksten die alleen over beeldende kunsten, dans, toneel en muziek gaan.

Wie kunst absoluut niet van belang vindt, moet bij 50Plus, de Anti Europa Partij, de Libertarische Partij, Nederland Lokaal, Partij NXD, de SGP, de SOPN of de PVV zijn. Al deze partijen vermelden helemaal niets over kunst. Pardon, de PVV heeft drie woorden aan de kunsten gewijd: “Einde aan kunstsubsidies”.

Wat zeggen de overige dertien partijen? Op alfabetische volgorde van partijnamen citeren we uit de verkiezingsprogramma’s. Hoewel, als we ‘cultureel ondernemerschap’ en ‘cultureel erfgoed’ noemen, hebben we alle programma’s wel genoeg samengevat. Maar goed, laten we eens kijken wat de nuanceringen zijn.

Het CDA (pagina 21 van het programma) koppelt kunst en cultuur aan pluriformiteit en identiteit. Kunst- en cultuurinstellingen moeten “goed geworteld zijn in de samenleving, breder publiek aantrekken, nieuwe groepen aanspreken en meer eigen inkomsten genereren”.
Aandacht voor talentontwikkeling is nodig om het evenwicht in deze keten van voorzieningen te garanderen. Het cultureel en religieus erfgoed moet breed toegankelijk zijn en bijdragen aan identiteit en innovatie. Het CDA wil cultureel ondernemerschap en kunstproductie in eigen land bevorderen door in te zetten op alternatieve bronnen van financiering.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Musea

, door

Uw KoZ-redacteur is op vakantie. Zonder vastomlijnde plannen en voornemens. Maar het zou leuk zijn onderweg een museum te treffen, dat zich als onverwachte verrassing aandient.

Museumgebouwen zijn soms kunst op zichzelf. De buitenkant of, het interieur of de gehele architectuur kan al een mooie beleving zijn. Of  het gebouw ook weerspiegelt wat het herbergt, is een kwestie van vele interpretaties.

De meest spectaculaire gebouwen vind je in het buitenland. Iets minder spectaculair, maar niet minder fraai, zijn een aantal Nederlandse museumgebouwen.

Een paar bekende museumgebouwen op een rij.

Het Bonnenfanten Museum, Maastricht.

Het Groninger Museum.

Het  Fries Museum, Leeuwarden.

Het Chabot Museum, Rotterdam.

Spanje kent meerdere, zeer fraaie museumgebouwen.

Het Palacio de Cristal in Madrid.

Het Guggenheim Museum Bilbao.

Maar verspreid over Europa vinden we nog meer verrassingen.

Het Kunsthaus Gras, uiteraard in Gras,  Oostenrijk.

Het Vitra Design Museum in Weil am Rhein, Duitsland.

Het Paul Klee Museum, te Bern, Zwitserland.
Twee verschillende opvattingen om Salvador Dalí met een museumgebouw te eren.

Het Dalí Theatre-Museum in Figueres, Spanje.

Wat een verschil met The Dalí Museum in Florida, USA.

Ik ben benieuwd welke musea jij tijdens je vakantie bent tegengekomen en binnengelopen. Met een aardige toelichting stellen we zo Sargasso’s museumgids samen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tussen kunst en propaganda

, door

Deze week was er enige commotie op het beroemde sociale netwerk Facebook. VPRO’s Geschiedenis 24 had bovenstaande klassieke verkiezingsposter van de PSP op haar profiel gezet. En Facebook had het nodig gevonden om die afbeelding, zonder opgaaf van redenen te verwijderen. Naar het waarom van deze censuur valt enkel te gissen. Wij van Sargasso, nooit te beroerd om ergens een complot te zien, vermoeden dat Mark Zuckerberg nauwe banden onderhoudt met de Amerikaanse wapenlobby en dat Facebook daarom pacifistische propaganda weert. Anders zien wij niet in waarom men de met afstand beste Nederlandse verkiezingsposter ooit heeft verwijderd.

Het leek me in ieder geval een mooi moment om Kunst op Zondag te wijden aan de grenzen tussen kunst en politieke propaganda. (Wellicht een leuk tv-formatje trouwens, Tussen Kunst & Propaganda. AVRO, leest u mee?) Normaal vult mijn gewaardeerde collega PJ Cokema deze onvolprezen rubriek, maar die is met vakantie. Over een paar weken zal ie weer terug zijn. Zo gaat dat met vakantie. Je kunt je afvragen waar het eigenlijk op slaat, vakantie. Nergens op natuurlijk. PeeJay had overigens al wel een KoZje klaargezet, maar die is naar volgende week verhuisd, want de actualiteit schreeuwde om iets anders. 

Om verkiezingsposters dus. Een vak apart. Met een redelijke lange geschiedenis hier in Nederland. Doordat in 1918 het kiesstelsel met evenredige vertegenwoordiging van kracht werd, was het ineens veel belangrijker om te vertellen waar je voor stond. Dat werd gedaan met behulp van verkiezingsposters. Meteen dat jaar al, liet het campagneteam van Colijn onderstaande iconische verkiezingsposter ontwerpen:

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Paralympics

, door

Hebben we alle zomersporten nu wel gehad? Nee, de Paralympics komen er aan (25 augustus tot 9 september). De ‘London Cultural Olympiad’ presenteert met het programma Unlimited natuurlijk kunstenaars die wat missen.

Blinde kunstenaars beeldhouwen, dove kunstenaars dansen, ontarmde kunstenaars voet- of mondschilderen. Soms bepaalt de handicap het vak dat de kunstenaar beoefent. Rolstoelers kunnen bijna alles.

Waarom hebben ze in Londen “onze” Rob Scholte niet uitgenodigd?

In de Boterhal in Hoorn kun je tot 26 augustus nog niet eerder vertoonde zeefdrukken en viltstifttekeningen van hem zien. Hier doen we het met een fragment van ‘Après nous le déluge’, de enorme wand- en plafondschilderingen die hij in de negentiger jaren maakte in het in Japan nagebouwde Huis ten Bosch. Dat was wel voor hij in een rolstoel belandde. Werk van na die tijd vind je op zijn website.

In Londen mag curator Priscilla Sutton (Australië) haar ‘Spare Parts’ tentoonstellen. Al eerder vertoond in Brisbane (2010), toen de eenbenige Sutton op het idee kwam haar oude protheses door kunstenaars te laten bewerken. Ze riep gehandicapten op hun oude protheses door kunstenaars te laten recyclen.
‘One step a head’ van Charlie Tuesday Gates, op de afbeelding boven dit artikel, is een van de resultaten.  Hieronder links ‘Born of a diabolo’ van Tim Rix en rechts ‘Mr Chips goes to Washington’ van Giles Kilham.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Vrouwen

, door

Vrouwen. Wat we ook doen, het verschil met mannen krijgen we nooit de wereld uit. Een verschil dat op schitterende wijze is te benutten, in plaats van een ‘schitterend ongeluk’ te zijn. Het schiet ook niet op als het dichtstbijzijnde mysterie wordt gepasseerd om een karretje op het veel verder gelegen Mars te parkeren.

Tsss, zult u reageren, maar galante ridders hebben bedacht dat zoiets ongepast is jegens vrouwen en dus verboden moet worden. Het is ook diep triest, en de mens onwaardig, dat welk verschil dan ook, wordt gemanifesteerd in maatschappelijke ongelijkheid en bizar gedrag.

In de kunst gaat het niet anders. Er is een glazen plafond, als je in aanmerking neemt dat in de top 40 duurst geveilde schilderijen geen één vrouw voorkomt en in de top15 rijkste kunstenaars op de dertiende plaats maar één vrouw staat.

En vrouwen zijn nog steeds een apart thema.

Variërend van Penseelprinsessen, een project dat de ontwikkeling van schilderende vrouwen uit de 19e eeuw in beeld brengt, tot het instellen de Theodora Niemeijer prijs, omdat “vrouwelijke kunstenaars, in vergelijking met hun mannelijke collega’s, nog steeds in de minderheid zijn in tentoonstellingen en museale collecties”. Van het thema ‘Art Decoding Violence’ op de Biennale Donna, de enige vrouwenkunst biënnale tot een rondreizende tentoonstelling “Vrouwen, een leven vol pijn”, een kunstzinnige confrontatie over vrouwelijke genitale verminking.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Polders

, door

Sargasso duikt deze zomer de polder in. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer over zijn of haar favoriete polder. De redactie van KOZ ontdekte een paar opvallende expressies van het poldermodel.

De Nederlandse polders zijn internationaal beroemd. In het buitenland oogsten de polders misschien zelfs meer bewondering dan binnen de dijken. Pas als de overheid besluit die prachtige polders weer terug te geven aan het water, mogen sommige polders zich weer in enige belangstelling verheugen.

Net zo min als huidige generaties een idee hebben van het plakje varken op hun brood,  zo weinig realiseren zij zich hoe de grond onder hun voeten is drooggelegd en droog wordt gehouden. Dat geldt waarschijnlijk het meest in de polders, waar de weidse blik is gevinexeerd.

Zoals Nesselande, de laatste gerealiseerde wijk in de Prins Alexander polder, waarmee Sargasso’s polderserie van start ging. Nesselande kent een Laan van Magisch Realisme, een Laan van Avant-garde, een Laan van het Surrealisme en een Laan van Dada, omgeven door straten die naar kunstenaars uit deze stromingen zijn genoemd. Aan de zo karakteristieke vinex-bebouwing zie je dat kunstzinnig elan niet af. Planologen en architecten hebben hier een enorme kans gemist.

Wordt dat goedgemaakt worden door het kunstenplan “De zeespiegel en de polder”?  Uitgevoerd door het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam (CBK), op verzoek van de deelgemeente Prins Alexander. Het CBK heeft het poldermodel hoog en laat bij elke kunstenplan voor de openbare ruimte  onderzoek doen naar de locatie en naar wie er (gaan) wonen, alvorens kunstenaars een opdracht toe te bedelen. Dat ging goed en ‘Hydra’ van Moritz Ebinger rees op uit het water van het Rietveldpark.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Zand

, door

Wanneer is een kunstje ook Kunst? Een discussie waarvan we eens moeten zeggen: zand erover?

In de vorige afleveringen van Kunst op Zondag zijn diverse zomerexposities aan bod geweest. De associatie “zomer –  strand –  zand”  is gauw gemaakt, al is het op sommige dagen niet meer dan een verlangen.
Wie met de vingers wat door het zand zit te harken, zal het beeld niet snel kunst noemen, net zo min als zandkasteeltjes niet tot grootmeesterlijke architectuur gerekend wordt. Uw zandbeelden krijgen ook weinig kans ontdekt te worden als kunst, want het vervliegt, of spoelt weg en daarmee ook uw potentiële eeuwige roem als kunstenaar.

Er worden met zand wel dingen uitgehaald, waarvan niet snel gezegd kan worden dat uw vierjarige zoontje het ook kan. Het is knap wat er op de vele zandsculptuurfestivals te zien is. De bouwers worden zandkunstenaars genoemd, die het tegen elkaar opnemen op wereldkampioenschappen of op het Europees Kampioenschap, dat van 25 tot en met 31 augustus in Zandvoort wordt gehouden.

De Nederlander Martijn Rijerse en de Belgische Hanneke Supply, samenwerkend als 2shape, wonnen goud op het Wereldkampioenschap in Federal Way (USA) met “Distance gives perspective”.

Wie je niet op zo’n kampioenschap zal zien is amateur Matt Dribble, die als Sandcastle Matt zijn kunstjes op Flickr exposeert. Hij druppelt nat zand op palmbladeren en stokken en tart de zwaartekracht met zijn bizarre sculpturen.
Sandcastle Matt 1.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Te koop

, door

In Dirkswoud staat een soort ‘winkel van Sinkel’. Met de meest uiteenlopende artikelen. Zo bont dat het de nieusgierigheid wekt. Maar de eigenaar is een stuk chagrijn. Even binnenlopen om wat rond te snuffelen is er niet bij. “Kijken is kopen”, brult hij tegen iedere nieuwsgierige.

Veel kunst wordt bekeken. Meestal op plaatsen waar dat ook de bedoeling is. In een museum koop je hooguit een boek met reproducties van het werk dat je net hebt bekeken. Op kunstbeurzen en in galeries is het wel de bedoeling dat je kunst koopt. De vraag van vandaag: kopen Sargasso-lezers wel eens kunst?

De eigenaren van ‘Talent voor Kunst’ verkopen kunst online. Ze zijn niet de enigen. Er zijn talloze galeriehouders die via internet kunst aan de mens proberen te slijten. In het Belgische Baarle-Hertog kun je de komende week nog langs bij F1rts Choice, ‘Talent voor Kunst heeft ruim honderd kunstenaars gevraagd afstand te doen van hun meest geliefde werk. Alsof kunstenaars werk maken om zelf te houden?

Van vijftig kunstenaars hangt nu keuze te koop. Na een mail van Sargasso hebben de organisatoren de namen van de vijftig kunststenaars door gegeven en een tiental afbeeldingen van de werken toegestuurd. Kijk en vertel eens: zou je dit werk kopen?

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Glas

, door

De meest transparante kunstenaars zijn glaskunstenaars. In en rond Neerlands epicentrum der glaskunst zijn een paar leuke tentoonstellingen te bezichtigen.

In Fort Asperen, even onder Leerdam, kun je een kijkje nemen in ‘De wereld van de glasblazer”. Bernard Heesen, glasblazer van de Oude Horn heeft samen met de dichter Arjen Duinker een encyclopedie geschreven, getiteld ‘de wereld van de glasblazer, van Aandacht tot Zwelgen”. Een aantal kunstenaars en vormgevers krijgen elk in het fort een ruimte waar ze geheel naar eigen inzicht elementen uit de encyclopedie verbeelden. Vandaag vroeger werk van een paar van de genodigden.

Hans Bentem, van wie momenteel ook werk te zien is in het Haags Gemeentemuseum, is bekend van groot glas. Vaak ruig werk. In het Eschermuseum in Den Haag hangen een aantal eigenaardige kroonluchters.
Maria Roosen, bekend van opvallende glassculpturen.

In de KOZ-aflevering Voetbalplaatjes ook al hier te zien: Zoro Feigl. Met deze installatie maakt hij “solargraphs”. Via de glazen bollen brant het zonlicht figuren in de houten blokken.

Op de cultuurcampus Vleuterweide bij Utrecht staat de Zingende Toren van glasblazer Bernard Heesen.

De in Japan geboren en in Nederland wonend en werkende Simsa Cho doet met glas de meest uiteenlopende dingen. Hier zijn ‘Techni Shoe’.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Verwijderd.

, door

Zagen we vorige week kunst door diefstal verdwijnen, vandaag besteden we aandacht aan de zes meest voorkomende redenen waarom kunst wordt verwijderd.

1. Censuur door de overheid.
Deze week werd op last van de overheid kunst verwijderd uit het museum voor hedendaagse kunst in Peking. De Chinese censuur trof deze keer de Amstelveense Ma Hui. Haar installatie van 1500 mondmaskers refereerde aan de luchtvervuiling. Maar bloggers zagen er de onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting in. Waarop het museum door de Communistische Partij werd verordonneerd het kunstwerk weg te halen.


De Chinese overheid heeft het toch al niet zo op kunstenaars met een eigen mening. In juni werd verdween de advocaat van Ai Weiwei, die al jarenlang huisarrest heeft. In april moest Ai Weiwei zijn vier webcams uitzetten, die hij had geïnstalleerd uit protest tegen de idiote bewaking van zijn huis. Er zijn nog wat beelden van.

Ook in Nederland komen Chinese toestanden voor. Uit ‘De zachte atlas van Utrecht’, een door Jan Rothuizen gemaakt muurwerk in de foyer van het Utrechtse provinciehuis, worden een aantal woorden verwijderd. De provinciale PVV-fractie zag er wat politiek minder neutrale woorden in, die op last van de provincie worden verwijderd.

Vorige Volgende