Overzicht

serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst Op Zondag inventariseert ons koloniale verleden in de kunst

, door

ACHTERGROND - Er is de laatste jaren veel te doen over ons koloniale verleden. Kunst op Zondag verkende de uitingen van het koloniale verleden in musea en in andere kunstvormen in ons land. Er zijn talrijke exposities, boeken en theatervoorstellingen ontwikkeld rondom het koloniale verleden. Een speurtocht leverde vele verwijzingen op. Wat weet jij van onze koloniale geschiedenis?

Het koloniale verleden in de musea

Biografie Anton de Kom © foto Wilma_Lankhorst

Omslag van de biografie Anton de Kom.

Anton de Kom in het Openluchtmuseum

In 2020 kreeg de Surinaamse schrijver, verzetsstrijder, antikoloniaal denker, dichter en mensenrechtenactivist Anton de Kom (1898-1945) een eigen venster in de Canon van Nederland. In 1934 kwam zijn boek ‘Wij slaven van Suriname ’uit. Dit werk is een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. Anton de Kom was de eerste schrijver die de geschiedenis van Suriname vanuit een niet-westers perspectief beschreef. De Kom streed voor een menswaardig bestaan. Hij kwam niet alleen op voor zijn landgenoten die onderdrukt werden, maar voor iedereen die lijdt onder uitbuiting en onderdrukking. Zijn inzet én strijd werden door de heersende partijen in zowel Suriname als in ons land niet gewaardeerd. Sterker nog hij werd als een gevaar voor de samenleving gezien. Ondanks de toenemende druk van de machthebbers, gaf De Kom niet op. Nu is er een tentoonstelling waarin zijn gedachtegoed aandacht krijgt. In het Openluchtmuseum ontdek je wie Anton de Kom was, hoe hij leefde en werkte. De Surinaamse kunstenaar Ken Doorson heeft speciaal voor deze expositie het kunstwerk ‘Papa de Kom’ gemaakt.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag ontdekt Arcadia Friesland

, door

VERSLAG - Voor Kunst op Zondag was ik afgelopen week in Friesland om Arcadia te verkennen. In 2018 was Friesland de Culturele Hoofdstad van Europa.  Dit evenement krijgt deze zomer een vervolg in Arcadia. Arcadia Friesland staat voor 100 dagen tentoonstellingen, evenementen en ‘mienskip’. Tot 14 augustus kun je in Friesland onder andere het Paradys ontdekken, je vergapen aan Gaia en met bomen wandelen.

Arcadia_Friesland, de sleutel van het Paradys © foto Wilma_Lankhorst.

We hadden een half uur de sleutel van het Paradys © foto Wilma Lankhorst.

Arcadia

Voor we op verkenning gaan, verkennen we twee begrippen voor een betere context: arcadia en mienskip. Volgens Onze Taal verwijst het woord arcadia of Arcadië naar een dunbevolkte, bergachtige landstreek in het zuiden van Griekenland. Ewoud Sanders omschrijft arcadia als een ander woord voor ‘lieflijk, paradijselijk oord’; synoniem van het bijbehorende bijvoeglijk naamwoord arcadisch zijn onder meer idyllisch (bron Geoniemenwoordenboek 1995). In de kunst(geschiedenis) kregen arcadia en arcadisch een eigen betekenis: zo staat een arcadia voor een herdersroman en arcadische poëzie, arcadische literatuur en arcadische schilderkunst als kunstvormen die geïnspireerd zijn op het landleven of herdersleven en die het ongerepte, lieflijke karakter daarvan idealiseren (bron: Onze Taal).

Arcadia Friesland, mienskip, tientallen vrijwilligers wandelen met de bomen in Leeuwarden © foto Wilma_Lankhorst.

Voorbeeld van mienskip, tientallen vrijwilligers wandelen met de bomen door Leeuwarden © foto Wilma Lankhorst.

Wat betekent mienskip?

Het Friese woord mienskip heeft ook meerdere lagen. In het Nederlands wordt mienskip vertaald als ‘de gemeenschap’. Maar in Friesland betekent het meer dan dat. Daar staat mienskip voor de onderlinge verbondenheid en de inspanning om de gemeenschap te beschermen. Zelf ben ik geboren in de Achterhoek en daar kennen we het begrip naoberschap dat eenzelfde lading heeft. Een project als Arcadia Friesland kan ook alleen bestaan door mienskip want er zijn honderden vrijwilligers nodig om alle evenementen en tentoonstellingen te laten draaien.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Marimba

, door

Ladies and gentlemen, watch Ruth!

Zelden in popmuziek zo’n waanzinnig gebruik van de marimba gezien. Met dank aan Ruth Underwood, die percussie speelde in de beste jaren van Frank Zappa. Het hele nummer (Don’t You Ever Wash That Thing?) is hier te beluisteren.

Bij Sargasso zetten we zo nu en dan een bepaald instrument in de spotlight. Bij Kunst op Zondag paradeerde koperblazers (trombone, trompet en tuba). We doken de piano in. En bij de dagsluiters was er speciale aandacht voor de fagot, de theremin en de chapman stick.

Het slagwerk, met name de percussie, bleef wat onderbelicht.  Eenmaal besteedden we wat aandacht voor de tabla.  Aan het spel van Ruth Underwood ontlenen we nu de inspiratie om de marimba centraal te stellen.

Het instrument is vooral bekend van volksmuziek en klassieke muziek. In popmuziek zien we het niet zo vaak, bij jazz weer wat meer. Waar Ruth Underwood haar inspiratie vandaan haalde om ook de marimba in haar korte muzikale carrière te betrekken, is niet te achterhalen. In 1977 stopte ze met publieke optredens. Maar twee voorbeelden hebben wellicht een aanzet gegeven.

Gloria Parker (1921 – 2022) en haar big band (helaas slechte opname, geluid loopt niet synchroon).

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Lente, het eerste ijsje

, door

Wil je ook een ijsje?
Ja, lekker
Welke smaak wil je?
Welke hebben ze?

Aardbei, Banaan, Bosvruchten, Citroen, After Eight, Amarena Variegato, Caramel, Chocolade, Cookies, Fior Pana, Hazelnoot, Kaneel, Kokos, Malaga Mokka, Panna Cotta Brownies, Limoncello, wat was die ene nou? Limoncello? Nee, daarvoor. Panna Cotta Brownies. Nee, toch niet. Maracuja, Tequilla Sunrise, Framboos, Mango, Bloedsinaasappel, Honing Meloen, Panna Crema, Pistache, Pralinone, Smurf, Stracchiatella, Strawberry Cheese Cake, Torta al Limone, Vanille, Witte Chocolade, Yoghurt, Yoghurt Framboos, Zabayone met chocolade, Watermeloen en Suikervrij.

Doe maar aardbei.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Dag van de handenarbeid

, door

Als ooit het laatste restje handwerk de wereld uit is, zal de Dag van de Arbeid wellicht vervangen worden door de Dag van de Machines. Vooralsnog is er een enorm tekort aan handen.

Tot zover de toestand in ’s werelds economie en arbeidsomstandigheden.

Rob Møhlmann schildert al jaren niet meer. Een tragische gebeurtenis leidde er toe dat hij in 2013 besloot het schilderen te laten liggen en al  zijn energie in zijn museum te steken. Vorig jaar werd hij 65 (u weet wel, de leeftijd waarop vroeger iedereen met AOW ging) en dat wil hij luister bij zetten met de jubileumtentoonstelling ‘Het schilderen voorbij….’ (tot en met 31 juli).

Een drieluik zelfs. Drie tentoonstellingen waarbij drie goedgevulde boeken horen. Over zijn werk, over zijn geboortejaar en over zijn handicap. Hij heeft een wat onhandige erfelijke aandoening: zijn vingers zijn te kort.

Dat is ook de inspiratie voor ‘De meesterhand’, de eerste ‘Galerij der Meesterhanden’. De hand als zelfportret van de kunstenaar. Zo’n 94 kunstenaars maakten voor Møhlmann een portret van hun hand.

Rob Møhlmann – Meesterlijk mislukt (2001), olieverf op paneel, 42×20 cm, Collectie Galerij der Meesterhanden
Rob Møhlmann - Meesterlijk mislukt, olieverf op paneel, 42x20cm, Collectie Galerij der Meesterhanden, © Museum Møhlmann-Appingedam

Tobias Baanders – De Linkse Meesterhand en de Museumdirecteur (2022), olieverf en alkyd op paneel, 30×30 cm, Collectie Galerij der Meesterhanden
Tobias Baanders - De linkse meesterhand en de museumdirecteur, olieverf en alkyd op paneel, 30x30cm, Collectie Galerij der Meesterhanden, © Museum Møhlmann-Appingedam

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag en de ontdekking van het HEDEN

, door

VERSLAG - Afgelopen najaar sloot de directie van het Noordbrabants Museum (Den Bosch) een voor musea jaloersmakend contract met de JK Art Foundation. Een Brabantse Quote 500-ondernemer verzamelde in dertig jaar 550 kunstwerken. De eerste selectie van 100 werken is nu te zien op zaal in de tentoonstelling ‘De ontdekking van het HEDEN’. De museumdeuren staan open t/m 19 juni 2022.

JK Art Foundation

JK zijn de initialen van ondernemer Jos Koster. Nadat hij zijn koffiebranderij verkocht, schreef hij in 2019 zijn kunstcollectie in onder de naam JK Art Foundation. Charles de Mooij, de directeur van het Noordbrabants museum zal 15 november 2021 niet snel vergeten. Dat is de dag waarop Koster het Bossche museum de collectie van 550 kunstwerken schonk. De verzameling bevat onder andere kunstwerken uit de 16de en 17de eeuw, afkomstig uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. De drie bestuursleden, waar onder de museumdirecteur, zetten het beleid van de stichting uit. Een van de gevolgen van dit gulle cadeau is een jaarlijkse tentoonstellingsplicht. Het museum denkt hiermee jaarlijks twintig procent meer bezoekers mee te trekken.

 

Ontdekking van het heden zaaloverzicht 21ste eeuw 2 © foto Wilma_Lankhorst

Zaaloverzicht 21ste eeuw © foto Wilma Lankhorst.

De ontdekking van het HEDEN

De eerste tentoonstelling op basis van de JK Art Foundation is nu te zien onder de naam ‘De ontdekking van het HEDEN’. Hiervoor zijn 100 kunstwerken geselecteerd uit de Europese kunstgeschiedenis van de 20ste en 21ste eeuw. Om deze expositie te realiseren zocht het team in Den Bosch contact met de collages van Museum Singer in Laren. Mede hierdoor zijn in ‘De ontdekking van het HEDEN’ vrijwel alle grote Europese stromingen uit de 20ste en 21ste eeuw te zien. Je zou kunnen zeggen: er is voor elk wat wils. En dat verklaart direct ook de lange rij op het museumvoorplein als we ons melden voor een bezoek.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Het bed

, door

Hebben we het al eens over het belang van het bed gehad? Jazeker. ‘Een bed is veel belangrijker dan een gevechtsvliegtuig’, citeerden we hier de kunstenaar Martin Reed.

De toestand in de wereld wordt de laatste tijd gemeten aan het aantal bedden. Bedden op de intensive care-afdelingen tijdens de pandemie. Of bedden die beschikbaar zijn om vluchtelingen op te vangen. Wat een plaats voor rust was, is een plek van zorg geworden.

Jezus in het ziekenhuis

Nu het toch Pasen is: zou dat komen omdat de wereld vergeten is waar Jezus voor staat? Wout Herfkens verzamelt sinds 2015 verstoten kruisbeelden. Als dank voor het feit dat Jezus eeuwenlang voor het heil aller mensen aan het kruis heeft gehangen, haalt hij Jezus van het kruis en legt hem te bedde. Zo’n 90 exemplaren vormen nu de serie  ‘Jésus à l’Hôpital’ (Jezus in het ziekenhuis).

Wout Herfkens – Jésus à l’Hôpital b80 (vierde foto), 55 x 27 x 11cm, 2021
© Wout Herfkens - Jésus à l'Hôpital b80, 55 x 27 x 11cm, 2021

Op zijn weblog laat Wout Herfkens zo nu en dan zien welke werken in ontwikkeling zijn. Bijvoorbeeld het werk aan een kruisbeeld dat wat groter was dan hij doorgaans binnen krijgt.

Het bed is geen zorginstelling

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Ze danste aritmisch

, door

Ze stond midden op de dansvloer, en ze danste aritmisch.
Dat zag er niet uit, dat gehups van haar en het zwaaien
met haar armen, uit de maat. Eigenlijk kende ze deze muziek
niet goed genoeg, het was te werelds. Ze had geen aangeboren
talent om te dansen, en ze was niet bepaald in het meest
ideale gezin opgegroeid: zwarte kousen, zware zeden.
Het was om te stikken geweest. Ze had altijd gehoopt
dat er op een dag een barst zou komen, waardoor lucht
en licht naar binnen zou komen en dat dat op haar zou
schijnen en haar zou verlichten. Het moest allemaal nog
vorm krijgen. Hoe zou ze zijn in de nieuwe wereld?
Ze zag zichzelf lopen, ooit, ergens, hand in hand,
met iemand die ze nu nog niet kende.
Ze had nog geen gezicht, geen beeld. Maar daar
liep zij naast, het zonlicht spatte van d’r haar, goud.
Met haar blote armen, daar liep zij, door de barst,
stralend, van God los, de wereld in. De tijd dat ze dacht
dat Hij haar en haar zonde zag, lag achter haar.
En vanavond ging ze dansen, aritmisch
en uit de maat, kom, barst maar, dacht ze.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Kunst én Wetenschap

, door

Kunst is belangrijker dan wetenschap. Dat zie je goed bij de ‘eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje’. Afgelopen maandag mocht arts/astronaut André Kuipers het kleinood ontvangen. Nou ja kleinood, het is nog tamelijk fors zoals op een foto is te zien waar Kuipers door het lint gaat.

Hij is daarmee een van de zeven wetenschappers die de eremedaille kregen toebedeeld. In het verleden werd ook één wagenmaker geëerd (die van het Dafje). Maar de overgrote meerderheid van de medailles ging naar kunstenaars. Tweeëndertig om precies te zijn.

Als de Koning en zijn voorgangsters kunst meer waarderen dan wetenschap, is het dan gek dat zijn onderdanen hun neus ophalen voor wetenschap?

Wat opvalt aan de lijst gelauwerden: er zit niet één kunstenaar bij die ook wetenschapper is. ‘Eremedaille voor Kunst of Wetenschap’ zou een betere titel zijn.

Universele mens

“Allround wetenschapper/kunstenaars zijn zeldzaam” (Kunst op Zondag, 8 september 2013). En zeker van het type Leonardo da Vinci (o.a. ingenieur, natuurkundige, anatomist, beeldhouwer en schilder) en Galileo Galileï (natuurkundige, astronoom, wiskundige, filosoof, tekenaar).

Het leven in de 14e , 16e en 17e eeuw mag misschien wat minder hectisch zijn dan nu, het is hoogst onwaarschijnlijk dat de heren een geslaagde studie op al die gebieden hebben afgerond. Laat staan er een wetenschappelijke carrière mee hebben opgebouwd. Maar het geromantiseerde beeld van de ‘uomo universale’ spreekt wel tot de verbeelding.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag bezoekt No Hero

, door

VERSLAG - Op mijn wensenlijst voor Kunst op Zondag staat al enige tijd een bezoek aan Museum No Hero. Ons land kent een aantal particuliere musea zoals De Pont (Tilburg), Museum MORE (Achterhoek), Museum Voorlinden (Wassenaar) en het MOCO Museum (Amsterdam). De jongste loot aan deze cultuurboom is Museum No Hero in het Overijsselse Delden. Ik ontdekte hier een stukje Vietnamese cultuur. ‘Vietnam: het gedroomde Paradijs’ is een verrassende tentoonstelling die je tot 24 april 2022 in ons eigen land kunt ontdekken.

Geert Steinmeijer: “Ik wil een ‘no hero’ zijn.
In kunstprogramma’s op tv gaat het vaak meer over de verzamelaar,
dan over de kunst. Dat wil ik niet”

(Trouw, Henny de Lange, 12 april 2018)
Museum No Hero Delden blik vanuit de tuin © foto Wilma_Lankhorst.

Museum No Hero Delden blik vanuit de tuin © foto Wilma Lankhorst.

Museum No Hero

Zakenman en kunstverzamelaar Geert Steinmeijer (Hengelo, 1954) is de man achter het particuliere museum No Hero. Steinmeijer werkte als eigenaar van Hartman Tuinmeubelen en Van Heek Textiles samen met Jan des Bouvrie en Frans Molenaar. Beide mannen hebben hem in de jaren negentig in de kunstwereld geïntroduceerd. Steinmeijer beschouwt Des Bouvrie als zijn ‘creatieve peetvader’. Voor Steinmeijer staat de liefde voor de kunst centraal in zijn verzameling. Hij kijkt niet speciaal naar artistieke disciplines en stromingen. Het resultaat is een hele gevarieerde collectie die hij overal op kantoor een plekje gaf. Om zijn kunst met een groter publiek te delen heeft hij de oude rentmeesterwoning in Delden gekocht. Na een intensieve verbouwing tussen 2015 en 2018 is het museum sinds april 2018 geopend voor liefhebbers.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Art house uit de Donbas

, door

Recentelijk werd de film ‘Zamysel’ (Het Plan) vertaald door de Nederlandse auteur en vertaler Ardy Beld. De film van scenarioschrijver en muzikant Dmitri Zodtsji is vrij toegankelijk op YouTube (rechtsonder in beeld optie voor Nederlandse ondertiteling):

Een korte beschrijving van de inhoud van de film:

De hoofdrol wordt vertolkt door een jongen die op zoek is naar antwoorden op levensvragen. Hij komt terecht in een fantasiewereld waar zich gedachten bevinden. Hier ontmoet de spijbelende scholier een gids die een bron zoekt om een einde te kunnen maken aan alle leed op aarde. Ze beginnen een bizarre tocht waarbij ze allerhande kleurrijke personages ontmoeten. De wereld van gedachten wordt bestuurd door een autoritair heerser die zichzelf in dienst heeft gesteld van de stabiliteit waarvoor alles moet wijken. De jongen en zijn gids raken verwikkeld in een symbolisch gevecht tegen het systeem.

‘Het plan’ is de eerste film van een trilogie geproduceerd door de onafhankelijke studio Donfilm. De dialogen zijn levendig en humoristisch en staan bol van levenswijsheden en citaten van beroemde schrijvers. De film is in woonkamers, keukens, desolate gebouwen, maar vooral ook in de overweldigende natuur van de Donbas opgenomen. Hoewel de vrijheidsstrijd van het individu tegen de overheid op alle staten, erkende en niet-erkende, van toepassing is, zijn er zeker scenes die speciaal voor de afgescheiden regio’s van Oost-Oekraïne gelden, zoals de gevangeniskelder en de humanitaire hulp uit Rusland. De acteurs zijn veelal lokale rockmuzikanten waarvan de meesten voor het eerst in een film optreden. Het geheel maakt een zeer professionele indruk en is een absolute aanrader voor alle liefhebbers van art house. Een film om over na te denken. En een unieke mogelijkheid nader kennis te maken met een regio getekend door oorlogsgeweld, isolatie en autoritair bewind. Maar ook een plek waar ondanks alles mensen wonen. Mensen die net als overal behoefte hebben aan cultuur, filosofie en kunst. Zoals Katerina Lasjina, woordvoerder van Donfilm, in een interview opmerkte: ‘Ook bij ons zijn er genoeg mensen die begrijpen dat de hele situatie kunstmatig is ontstaan. Dat oorlog baseert op het van bovenaf opjutten van volkeren tegen elkaar. Die mensen zijn tot bedaren gekomen en proberen de anderen te kalmeren.’

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Doel, België

, door

Doel, Belgie

Ik heb hier niet gewoond, ik heb hier geen verbintenis.
Ik ben hier slecht als doorgangsreiziger, als toerist op de fiets.
Maar ik ken uw dorp. Uit de media, het voelt gelijk vertrouwd;
“daar bij die molen”of is dat al te afgezaagd?
Is het eerder nu:”Daar bij die koeltorens”?
Ik fiets hier door uw straten, ik verken de boel.
Ik slalom langs het glas dat uit de sponningen
geslagen is. Ik kan niet om de graffiti heen:
elk huis is hier een palet of een ezel geweest.
Het klopt wat ze over u schrijven, die dichtgetimmerde
vensters en deuren, alsof er een Tsunami
werd verwacht, of een overval. Dat er slecht volk
op pad hier naar toe was. En dat klopte ook wel.

De dijk bood uitzicht als altijd, de bankjes
stonden klaar. De kroeg bij de molen: Stella Artois.
De dijk doet wat tie moet doen: het water buiten
houden, en de mensen en het land droog.
Dit is immers het land waar ze land maken van water,
maar waar ze water willen maken van huizen,
van leven, van bewoond historisch gebied,
niets ontziend – want dat kan ook niet.
Het land waar een dijk geen onoverkomelijk
obstakel is, en protest of argument evenmin.
Doel, daar bij die molen. En die kerncentrale.

Ik fiets door Pastorijstraat, Parkstraat,
Havenweg en Camermanstraat. Systematisch,
links, rechts, links, het dambord af, maar
het hart is weg, er klopt hier iets niet.
Ik denk: er zullen ooit vissen zwemmen
door deze straten. In deze huizen zal wier wuiven.
En de kerkklokken zullen onder water luiden.

Vorige Volgende