serie

Geen bal op tv

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

TV-detective Max Molovich bespreekt alle mooie en minder mooie dingen die hij op TV (en soms zelfs niet op TV) zag.


Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Herman Brusselmans en Aafke Romeijn

COLUMN - ‘Val dood’ heette de columnreeks die Herman Brusselmans ergens halverwege de jaren ’90 maakte voor de VPRO-radio. Elke donderdagavond, rond een uur of elf tijdens het Villa 65-programma van Fons Dellen, heide Herman Brusselmans iets of iemand de grond in. En wie het er niet mee eens was, kon dood vallen. Stukjes boordevol vrolijke haat en bloemrijke beledigingen, allemaal verteld met die kurkdroge, monotone tongval van de Mooie Jonge Oppergod der Vlaamse Letteren.

Het waren Brusselmans hoogtijdagen. Met zijn Ex-trilogie had hij het autobiografische absurdisme naar een hoogtepunt gebracht en nu was hij met de Guggenheimer-trilogie bezig heel bekend België en Nederland te kakken te zetten. En passant had hij met ‘Guggenheimer rook aan zijn neus’ (afkomstig uit Uitgeverij Guggenheimer) vermoedelijk de beste beginzin uit de hedendaagse literatuur geschreven. Ik vrat alles wat Brusselmans mij voorschotelde en het smaakte heerlijk. 

Met Guggenheimer kon Brusselmans nog grover te zijn dan hij toch al was. Tot mijn grote vreugde. Maar het werd niet door iedereen gepikt. In het jaar 2000 werd Brusselmans door modeontwerpster Ann Demeulemeester voor het gerecht gesleept omdat Guggenheimer haar een ‘dwergpoliep met puitenogen en haar van op haar pruim tot op haar rug’ had genoemd. Dat Ann Demeulemeester dit destijds deed, werd door het literaire wereldje in de lage landen schandalig bevonden. Censuur! De autonomie van de kunstenaar was in gevaar! De vrijheid van meningsuiting bekneld! De enige die weigerde een steunbetuiging te ondertekenen, waren Gerard Reve en Joop Schafthuizen die het meer dan terecht vonden dat deze vuilbekkerij eens een keertje werd aangepakt. Ironisch genoeg was Herman Brusselmans een literaire nakomeling van Gerard Reve.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Nothing is forgiven

RECENSIE - Zineb El Rhazoui is aan de telefoon en rookt een sigaret. De aanval op de redactie van Charlie Hebdo waarbij acht tekenaars, een bezoeker en een politieagent werden doodgeschoten, is alweer even geleden. Zineb zat in Marokko toen de aanval plaatsvond. ‘Had ik je al verteld dat ik zwanger was’, zegt ze dan ineens. Het floept eruit. Ze kijkt vluchtig de camera in. En dan naar haar sigaret. Betrapt. Zelfs als al je vrienden zijn vermoord en jij bent ondergedoken omdat ze niet kunnen uitstaan dat je nog kan zeggen wat je wilt, ontsnap je niet aan de sociale druk. Gij zult niet roken als gij zwanger zijt.

De makers van Nothing is Forgiven volgden haar sinds 2011, toen ze tijdens de Arabische lente in Marokko demonstreerde. Ze joeg de autoriteiten en religieuze fanaten op de kast, vlucht uit Marokko, vestigt zich in Parijs en komt terecht bij Charlie Hebdo, in een warm bad. We zien haar door een soort kluisdeuren naar binnen stappen. Ze is op de redactie. ‘Hallo schoonheid’, zegt iemand tegen haar. Eindelijk thuis.

Zineb rookt een sigaretje. Beneden ziet ze een orthodoxe moslim zijn fiets neerzetten. De moslim loopt richting de ingang van de redactie. Zineb dooft haar sigaret en loopt naar de redactie. ‘Er loopt een salafist buiten’, zegt ze, ‘en de politie heeft hem niet eens tegengehouden. We moeten de deur dicht doen’
‘Wat is dit voor racisme?’, zegt een van de redactieleden.
‘Ik waarschuw maar’, zegt ze, ‘ik had ook gewoon m’n sigaret kunnen blijven roken. En als hij zich dan had opgeblazen, dan had ik gedacht: had ik ze maar gewaarschuwd.’
We zien een breed grijnzende Cabu naar Charb lopen om hem iets grappigs in de krant te laten zien.
‘Het kan ze geen bal scheen’, zegt ze verbijsterd. ‘En dan ‘bam’, ineens een luide knal.’ Ze loopt naar de deur en kijkt door het kijkgat. ‘Hij is niet gekomen’, zegt ze.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Lidice

COLUMN - Een oude vrouw loopt over een grasveldje. Ze is gedrongen, heeft krullend blauwgrijs haar en doet me aan wijlen mijn oma denken. ‘Zo liep je naar de keuken’, zegt ze in het Tsjechisch. En je ziet haar door een denkbeeldige gang lopen. Ze gaat een denkbeeldig hoekje om en staat in de denkbeeldige keuken. ‘Hier sliep ik vaak’, zegt ze. Ze lacht.

Het treurigste gevoel dat ik ken, is de weg kennen in een huis dat niet meer bestaat, schreef Rudy Kousbroek. Deze vrouw kende de weg in een dorp dat er niet meer is. Lidice, op 10 juni 1942 met de grond gelijk gemaakt toen de Nazi’s de dood op Heidrich wilden wreken. 

De nu 85-jarige vrouw was toen een meisje van tien en is een van de weinige bewoners die de vergeldingsactie heeft overleefd. De meeste van haar leeftijdgenoten waren vergast in Chelmno, zij werd naar Duitsland gestuurd omdat ze kennelijk aan een aantal Arische rassenkenmerken voldeed. Blond haar had ze niet. En blauw ogen ook niet. Het inmiddels 85-jarige meisje van tien weet niet waarom zij tot de uitverkorenen behoorde die de dans ontsprongen.

In Nazi-Duitsland werd ze liefdevol opgevangen door een Duits echtpaar. Ze kreeg een andere naam. Toen de oorlog was afgelopen ging ze weer terug. Ze kreeg niet de kans om afscheid te nemen van haar pleegouders. Ze had een foto mee, die haar tante verscheurde toen ze weer terug in Tsjechië was.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Needybot, Westworld en Marina Abramovic

COLUMN - Needybot ziet eruit als de liefdesbaby van Chewbacca en R2D2, een uit de kluiten gewassen bontmuts met één aandoenlijk oog. En altijd een koptelefoon op. Hij kan niks. Het enige wat hij kan, is hulp nodig hebben. Hulp om de trap op te gaan, hulp om bevrijd te worden, hulp om de deur open te krijgen, hulp om zich om te draaien. Needybot heeft één doel: zoveel mogelijk mensen binnen reclamebureau Wieden & Kennedy ontmoeten. Hij onthoudt iedereen. Wat hij met zijn kennis doet, is onduidelijk.

Ik kreeg vrij snel medelijden met Needybot. Met z’n grote vragende oog en zijn hulpbehoevendheid als raison d’être. Gemaakt om ervoor te zorgen dat wij hem helpen, zodat wij een goed gevoel over onszelf krijgen. Ergens wordt hij niet helemaal serieus genomen. Mensen zeulen wat met hem af en helpen hem, maar dat doen ze alleen maar omdat hij geprogrammeerd is om hulp te vragen. En omdat het nu nog leuk is. Het lijkt alsof hij hulp wil. Maar dat wil hij niet. Hij heeft geen wil. Zijn wil is code. En dat voelt heel eenzaam. 

In een artikel van de New Yorker over de vraag of robots niet, net als dieren, rechten zouden moeten hebben, las ik over een Canadees experiment met een liftende robot. De robot moest in Californië komen en was geprogrammeerd om langs de kant van de weg te staan, zijn duim op te steken en heel basale gesprekjes te voeren met de mensen die hem meenamen. Je kon hem geloof ik volgen op Twitter. Maar op een gegeven moment liet hij niks meer van zich horen. Zijn makers vonden hem op een vuilnisbelt terug, in elkaar geslagen. Zijn fans waren kapot van verdriet. En diep teleurgesteld in de mensheid. Datzelfde artikel verhaalde over een generaal die schietoefeningen op robots had stopgezet omdat hij het ‘inhumaan’ vond. Allemaal projectie, maar is ons vermogen onszelf te zien in de ander, ook al is dat een machine, niet wat ons onderscheidt van de meeste dieren en psychopaten?

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Een man en zijn verzameling

COLUMN - De man verzamelde pennen. Hij had er al meer dan honderdduizend. Zijn vader was ermee begonnen. En hij was ermee door gegaan. Valerio gaf hem vier pennen, die hij allemaal nog niet had. De belangrijkste pen was een pen in de vorm van een bloem met roze blaadjes. Ik herkende de pen. Dit was dezelfde pen waarmee Remco Campert de standen en uitslagen van de Scrabble-wedstrijdjes noteert die hij met zijn geliefde speelt.

Ik schatte de man iets jonger dan Remco Campert. ‘U woont eigenlijk in een etuit’, zei Valerio. ‘Ja, zo zou je het kunnen zeggen’, zei de man. Waar je ook keek, hingen pennen. Aan de muur en aan het plafond. In elke kamer en elke gang. Overal pennen. En al die pennen kregen ook nog een plekje in de digitale database. Op een oud computertje beschreef en nummerde de man elke pen. Alle meer dan honderdduizend.

‘Elke pen heeft een verhaal’, zei hij glunderend toen Valerio hem vroeg wat er zo bijzonder was aan zijn verzameling. Hij liet een veer zien met een pennenpunt. Gemaakt door een zesjarig meisje. ‘Dat is toch ongelooflijk!’, zie hij, met een twinkeling in zijn ogen. Het hield hem vitaal, deze verzameling.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Thierry Baudet en While we’re young

COLUMN - Een kleine tweeënhalf jaar geleden zorgde Thierry Baudet ervoor dat ik stopte met deze column. Zijn verdediging van een of ander seksgoeroe was de druppel. Ik had geen zin meer om mijn eigen mening publiekelijk te maken.

En nu zit Thierry Baudet in de Tweede Kamer. Samen met The Hiddemeister, zoals de belangrijkste intellectueel van het huidige universum zijn medekamerlid Theo Hiddema liefkozend noemde in een aflevering van Pauw & Jinek. Even googelen op ‘hiddemeister’ leert dat deze term uit geenstijl-kringen afkomstig is. In die contreien vinden we denk ik een behoorlijk deel van de 180.000 mensen die op Forum voor Democratie hebben gestemd. 

De dag voor de verkiezingen vloog er boven Zwolle een reclamevliegtuigje met ‘stem Forum voor Democratie’ erachteraan. Een collega dacht dat het reclame was voor een internetforum, waar je over democratie kon babbelen. Het weekend voor de verkiezingen zag ik een team van FvD flyeren in onze geliefde binnenstad. Twee puisterige jongens waren met een stel hangbejaarden aan het praten. De oude mannetjes stonden ontspannen tegen hun rollator geleund. Of de bruine boodschap van de Lavendelprins in goede aarde viel, weet ik niet. Ik vermoed van wel.

Om na te denken over mijn plek op deze wereld en mijn taak in dit leven, heb ik gisteren een bad met lavendelschuim genomen. Wegdromend in kruidige geuren dacht ik aan de film While we’re young die ik deze week zag. Daarin raakt een kinderloos echtpaar (Ben Stiller en Noami Watts) bevriend met een veel jonger echtpaar (Adam Driver en Amanda Seyfried). De twee veertigers raken onder de indruk van de vrije en zelfverzekerde uitstraling van de twintigers. Maar wat in het begin zo verfrissend authentiek is, blijkt later manipulatie te zijn. Echter, als Ben Stiller aan het einde van de film Adam Driver wil ontmaskeren als de oplichter die hij is, haalt iedereen z’n schouders op en trekt de karavaan verder.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | De kunst van het zweven

COLUMN - Zwevend tussen hoop en vrees was ik mijn stempas kwijt. Normaal vind ik ‘m dan binnen een half uur, maar nu niet. Ik was ervan overtuigd dat ik hem een weekje eerder op de trap had zien liggen. Waarom ik er toen gewoon langs ben gelopen, zijn van die raadselen die van het leven zo’n verdomd interessante aangelegenheid maken.

Terwijl ik het huis overhoophaalde, begonnen ze op de NPO met het slotdebat. Zo nu en dan, tussen het zoeken door, ging ik er even voor zitten. Het deed me deugd dat het debat van alle bullshit was ontdaan. Gewoon zoveel mogelijk lijsttrekkers uitnodigen en er dan steeds twee tegenover elkaar die een goed voorbereid debat voerden over één stelling. Met Rob Trip als bijna onzichtbare gespreksleider. Dacht ik dat het debat zijn beste tijd had gehad, blaast de NOS het nieuw leven in door terug te gaan naar de basis.

Onze kat zat zelfgenoegzaam haar kont schoon te likken terwijl Geert Wilders soepeltjes gehakt maakte van Lodewijk Asscher, die zich in een laatste wanhopige poging probeerde op te pompen om boos te worden. Een dag later zei Rosenmöller tegen Tweebeeke dat bij Asscher gisteren de straatvechter naar boven kwam. Maar ik zag geen straatvechter. Ik zag een uitgebluste acteur die zijn best deed te spelen dat hij boos was. Wilders snoof en Asscher was gezien. 

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Het verkiezingsdebat

COLUMN - Het debat was niet best geweest, begreep ik. Met name de één-op-één-gesprekjes waren tenenkrommend. Als een Sven Kockelman op speed brak Diana Matroos elk potentieel antwoord in de knop met de vraag antwoord te geven op de vraag. Blij dat ik niet had gekeken, want aan Sven Kockelman heb ik al een hekel, een Sven Kockelman op speed klinkt als het tv-equivalent van een gloeiende spijker in je anus.

De volgende dag zag ik op Facebook en Twitter dat de PvdA een monoloog die Asscher in het carrédebat had gehouden tot campagnefilmpje had gebombardeerd. Om het filmpje nog meer onder de aandacht te brengen, had de PvdA geld gespendeerd om #carredebat trending te maken. Naast Asscher staat Jesse Klaver. De camera zoomt langzaam in. Een hip, schreefloos lettertype (Helvetica Neue Condensed, vermoed ik) bekrachtigt de woorden van PvdA-leider. Hij heeft het over de stukadoor, de bouwvakker en de vrachtwagenchauffeur en dat niemand nog oog voor hun belangen en problemen heeft. De toon is gedragen. Presidentieel. 

Een week eerder zag je dit fenomeen al bij het RTL-debat onder leiding van Frits Wester: als Asscher of Klaver even de tijd kregen, dan pakten ze hun moment. De imaginaire strijkers zwollen aan, steeds luider, terwijl hun speech het hoogtepunt naderde. Deze speeches waren duidelijk van te voren geschreven en uit het hoofd geleerd, uit het oogpunt om er de volgende dag op Facebook en Twitter mee uit te pakken. Van die fragmenten met een zo hoog mogelijk Obama-gehalte.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | De nieuwe kleren van keizer Trump

COLUMN - Keizer Trump was al die tijd niet alleen naakt, hij stond ook nog eens onophoudelijk keihard te masturberen. En iedereen die daar wat van zei, was een vijand van het volk. ‘Fake news!’, brieste Naked Trump als de media schreven dat ie in z’n nakie aan het rukken was. Ze wisten niet zo goed hoe ze hiermee om moesten gaan.

Bij The Late Show met Steve Colbert kwam zijn oude Daily Show-maatje Jon Stewart langs om een manische tirade te houden tegen Trump en vooral ook de media, die in een identiteitscrisis terecht waren gekomen. Trump had het uitgemaakt en de media waren radeloos. In de aanloop naar de verkiezingen waren ze verliefd geworden op deze dolle hond. Ze konden geen genoeg van hem krijgen. Maar nu had hij het met ze uit gemaakt. Hij gaf ze de bons. Ze mochten niet meer op het Witte Huis komen. 

Langzaamaan begon het ze te dagen. Ze waren écht de vijand. Kranten als The Wall Street Journal en The New York Times waren zich hier al wat sneller van bewust, maar ook bij CNN begon het kwartje te vallen en voor het eerst in jaren namen ze hun taak weer eens serieus, stapten ze af van hun obsessie met onpartijdigheid en durfden ze eindelijk te erkennen dat de keizer geen kleren aan had en enkel aan het rukken was.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Made in Europe

COLUMN - Dimitri Verhulst trok door Europa. Hij nam mee: een flinke stapel propere onderbroeken en een boekje van Pieter Steinz. In de hoop dat de kunst ons kon vertellen wat ons bij elkaar houdt. Wat hebben wij gemeenschappelijk?

De eerste grote gemene deler die Made in Europa behandelde: de rebel. Verhulst trok een lijn van Socrates naar Pussy Riot. Daartussen zaten Jacques Brel, Gavin Friday en Pipi Langkous.

Nu ben ik zelf van mening dat Socrates die gifbeker terecht kreeg toegediend. Uit alles wat ik over hem heb gelezen, kon ik opmaken dat het een zuigende zeur was. Een trol die argeloze mensen lastigviel met betweterige vragen.

Voor de andere rebellen van Verhulst heb ik wel een zwak. Maar wie heeft geen zwak voor Pipi Langkous? De enige die ik ken, is mij vijfjarige dochter. Die wil niks met Pipi Langkous te maken hebben. Ze vindt het een stom kind. Maar ja, mijn dochter is dan ook zelf een rebel. 

Het viel me alleen op dat al de rebellen van Verhulst (en Pieter Steinz) zo’n beetje uit dezelfde tijd kwamen, met uitzondering van Socrates dus. Alsof er in de derde, achtste, veertiende en negentiende eeuw geen rebellen in Europa te vinden waren. Michaël Bakoenin en Karl Marx werden ook nog even genoemd, maar daar hield het wel mee op.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Hoop in bange dagen

COLUMN - Ooit las ik een stukje van Arnon Grunberg over iemand die had geschreven dat het de hoop was die joden de gaskamers in had gedreven. ‘Hoop sterft het laatst’, luidt een bekend aforisme.

Hoop is een klein stukje wrakhout in een oceaan van vertwijfeling. Ik merkte het zelf in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen: ik klampte me vast aan elk nieuwsbericht, elke peiling, elke duiding die mij vertelde dat Donald Trump onmogelijk kon winnen. Tegelijkertijd zag ik wel dat het wrakhout verdomde klein was. Nieuwsberichten, peilingen en duidingen die het wrakhout uit mijn handen probeerden te rukken door me te vertellen dat Trump wel degelijk op winst lag, zorgden ervoor dat ik mij steviger vastklampte aan elk berichtje dat het tegendeel beweerde. 

Volgens Rob Wijnberg in een veel gedeeld stuk voor De Correspondent, heeft de journalistiek gefaald in de aanloop naar de verkiezing van Trump. Dankzij de vluchtige aard van het nieuws zou de journalistiek de politieke aardverschuiving hebben gemist. Zoals ze eerder al de financiële crisis en daarvoor de opkomst van Pim Fortuyn hadden gemist. Doordat journalisten met een 24-uursbril kijken, letten ze niet op de grotere ontwikkelingen, die onder de nieuwsberichten borrelen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op TV | de alternatieve realiteit van Donald Trump

COLUMN - ‘This program was taped in front of a live studio audience’, hoorde je vroeger altijd bij komedieshows als The Cosby Show, Friends en Zeg ‘ns ah. Misschien hoor je het nog steeds wel, maar ik kijk niet zo vaak meer naar dat soort komedieshows, om maar eens een understatement te gebruiken.

Waarmee we zijn aanbeland bij Donald Trump, onbekend met het fenomeen understatement. Zijn enige stijlmiddel is de niet-ironische hyperbool. Maar The Donald heeft publiek nodig. Zonder publiek slaan al z’n hyperbolen dood als een glas bier in een mottenballenfabriek. Alle fantastics, greats en best evers doen niks als niemand reageert. En daarom nodigt hij voor zijn speeches klapvee uit dat op de juiste momenten juicht, lacht en applaudisseert. 

Dat was overduidelijk te horen én te zien in de speech die Trump voor de CIA hield. Hij stond daar een beetje zichzelf en z’n super smart team op de schouders te kloppen. En terwijl hij z’n toehoorders vertelde een geweldige band te hebben met de instanties die hij nog geen week daarvoor van nazipraktijken had beschuldigd, hoorden we gelach en geklap terwijl wij naar onbewogen achterhoofden keken. De man loopt gewoon een alternative reality te produceren waar je bij staat en niemand die hem erop aanspreekt. Hij lijkt het zelf nog te geloven ook.

Vorige Volgende