Overzicht

serie

Elders in de Wereld

Foto: Riccardof (cc)

Elders in de Wereld is een vaste rubriek op Sargasso waarin we stilstaan bij nieuws uit de verschillende werelddelen.


Foto: Riccardof (cc)

Ierse vrouw nog geen baas in eigen buik

, door

ELDERS - Ierland wordt nog steeds geregeerd door een conservatieve katholieke moraal.

Meer dan veertig jaar geleden reisden Ierse vrouwen naar Noord-Ierland om voorbehoedsmiddelen te kopen, met de contraceptive train. In eigen land was alles op dat gebied in die tijd verboden, in Belfast was de pil vrij verkrijgbaar. Deze week herhaalde een groep vrouwen uit Dublin de demonstratie met een abortion pill train. Uit Belfast brachten ze nu in Ierland nog steeds verboden abortuspillen mee.  Parlementslid Ruth Coppinger was een van de activisten die bij aankomst van de trein de pil demonstratief slikte. “Veiliger dan autorijden of Viagra” beweerde ze.

Abortus is in Ierland nog steeds verboden tenzij in het geval van een medische ingreep die noodzakelijk is om het leven van de moeder te redden. Bij een wetswijziging is daar het gevaar voor zelfmoord aan toegevoegd. Toch werd een 18-jarige suïcidale vrouw , die zwanger was geraakt na een verkrachting, onlangs nog het recht op abortus ontzegd. De richtlijnen voor artsen zijn zo strikt dat vrouwen volgens een bekende Ierse psychiater zijn overgeleverd “at the mercy of a local, moral and political lottery”.

De Pro Choice-beweging had de abortion pill train dinsdag georganiseerd ter herdenking van Savita Halappanavar, de vrouw die twee jaar geleden in een ziekenhuis in Galway stierf nadat haar een abortus was geweigerd ondanks de ernstige complicaties bij haar zwangerschap. Met de treinreis deze week naar Belfast vroegen de activisten opnieuw aandacht voor de problemen van Ierse vrouwen die een einde willen maken aan een ongewenste zwangerschap. Zij moeten nu voor een abortus naar Engeland of vertrouwen op niet medisch gecontroleerde pillen die via het internet verkrijgbaar zijn. Als ze die kunnen krijgen. In Ierland zijn dit jaar jaar meer dan 1000 van deze pillen in beslag genomen die vrouwen merendeels per post hadden besteld.

Foto: Riccardof (cc)

Polen schuift verder op naar het westen

, door

ELDERS - Tien jaar na de toetreding van de eerste Oost-Europese staten tot de EU krijgt Europa met Donald Tusk een Poolse president. Hij werd deze week betrokken in een anti-Russisch incident, veroorzaakt door een oud-collega. En hij zal nog moeite moeten doen om zijn eigen land mee te krijgen in de Europese energiepolitiek.

De Poolse parlementsvoorzitter Sikorski, tot voor kort nog minister van Buitenlandse Zaken, werd deze week in de Amerikaanse internetkrant Politico geciteerd met de bewering dat Poetin ex-premier Tusk in 2008 had voorgesteld Oekraïne te delen in een Russisch en een Pools deel. Polen in rep en roer. De oppositie eiste meteen zijn aftreden. Sikorski moest gas terugnemen: het interview was niet geautoriseerd, zijn woorden waren wat te ruim geïnterpreteerd, hij was zelf niet eens aanwezig bij het gesprek waarin Poetin de gewraakte uitspraken deed, het was waarschijnlijk een opmerking die verwees naar de geschiedenis van Polen en misschien was het allemaal wel helemaal niet zo gezegd. Misschien moet Sikorski eens met Timmermans gaan praten over omgang met de media.

Maar ondertussen zoemt het citaat over Poetin wel de wereld rond. En het is volledig in de lijn met andere uitspraken die Sikorski en de Zweedse oud-minister Bildt in het Politico-artikel doen: Poetin is een neo-imperialist. Zo klinkt het in de nieuwe koude oorlogstaal: na de bezetting van de Krim is de stemming in Rusland en bij Poetin volgens Sikorski omgeslagen: “This was the moment that finally convinced all doubters and turned all heads. This was Napoleon after Austerlitz. This was Hitler after the fall of Paris. This was the moment that finally centralized everything into the hands of Vladimir Putin.” Het zijn bepaald geen diplomatieke woorden van een voormalige minister van buitenlandse zaken over zijn grote buur.

Foto: Riccardof (cc)

Balkan blues

, door

ELDERS - De Balkan blijft een onrustig gebied. De EU neemt een groot risico als het de uitbreiding met de westelijke Balkanlanden temporiseert.

De eerste voetbalmatch tussen Servië en Albanië sinds 1967 heeft Europa weer even met de neus op de feiten gedrukt. De onrust in de “achtertuin” op de Balkan, die men maar al te graag wil negeren, gaat niet vanzelf weg. Het weren van Albanese supporters bij de beladen voetbalwedstrijd afgelopen woensdag was niet voldoende om een rel te voorkomen. Er zijn tegenwoordig modernere middelen om de aandacht te vestigen op een nog steeds levend politiek conflict. Tijdens de wedstrijd verscheen boven het veld een vlag met een tekening van Groot-Albanië, dus inclusief Kosovo. Een Servische speler kreeg de vlag te pakken, waarna spelers met elkaar op de vuist gingen. De wedstrijd werd gestaakt. De drone waaraan de vlag hing bleek bestuurd te worden vanuit de VIP-room door Olsi Rama, broer van de Albanese premier Edi Rama. Hij is gearresteerd met enkele anderen, maar werd woensdag weer vrijgelaten “omdat er wegens een staking geen advocaten beschikbaar waren.” Zelf verklaarde hij dat de Serviërs hem niets konden maken “want hij heeft een Amerikaans paspoort”. Je kunt het zien als een bizar incident, maar in een regio met zoveel onderhuidse spanningen kan zoiets gemakkelijk aanleiding zijn voor het oplaaien van geweld.

Foto: Riccardof (cc)

Slecht nieuws bewaard tot na de verkiezingen

, door

ELDERS - Hongaren mogen zondag voor de derde keer dit jaar naar de stembus.

De voorspellingen voor de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen in Hongarije zijn niet verrassend: premier Orbán’s Fidesz partij gaat bijna overal winnen. Tenminste, als iedereen die zegt te gaan stemmen -in de polls minder dan 50%- ook inderdaad opkomt. Voor het geval de Hongaren toch nog op andere gedachten zouden komen waarschuwen nationale Fidesz politici alvast dat het weinig zin heeft om mensen te kiezen die niet met de regering kunnen samenwerken. Ze paaien hun kiezers met ontwikkelingsprojecten: “Als u op ons stemt”. Want over de verdeling van het geld wordt in de hoofdstad beslist. Sinds Fidesz aan de macht is zijn er al vele maatregelen genomen die het lokale bestuur financieel volledig afhankelijk maken van de welwillendheid van de centrale regering. Om alle verrassingen uit te sluiten heeft het Hongaarse CBS zijn jaarlijkse rapportage over de armoede in het land uitgesteld tot november.

Alleen in Budapest zou het nog spannend kunnen worden. Daar heeft Fidesz geen meerderheid. Een van bovenaf opgelegde bestuurlijke herindeling met een nieuw districtenstelsel moet de partij wel voordeel bieden. Maar er is een kansje dat de zittende burgemeester van Fidesz Tarlós het niet gaat redden. Hij heeft het bij een groot deel van de links-liberale bevolking van de hoofdstad (hier paradieren Schwule und Radfahrer und es gibt sogar Vegetarier) behoorlijk verbruid.  Voor de oppositie zou het nu gunstig kunnen zijn dat de gezmenlijke kandidaat van een drietal linkse partijen, de onbekende arts Ferenc Falus, zich op het laatste moment heeft teruggetrokken ten gunste van Lajos Bokros, een kandidaat van een kleine middenpartij en voormalig minister van Financiën, die er beter voor staat in de peilingen. Bokros is echter weer te rechts voor de groene LMP en een deel van de linkse coalitie. De kans is dus toch wel aanzienlijk dat het verdeelde links de komende tijd in Budapest alleen nog in de districten enige invloed kan gaan uitoefenen.

Foto: Riccardof (cc)

Bijzaken in Bulgarije

, door

ELDERS - Zondag mogen de Bulgaren weer naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Voor de derde keer in anderhalf jaar.

Opmerkelijk: op zoek naar nieuws over de Bulgaarse verkiezingen van a.s. zondag zette ik woensdag in de zoekmachine achter de naam van het land ‘wahlen‘ om geen sport of pulp naar boven te halen. Het eerste bericht luidt: Bulgarische Wahlen nur nebensache: Real kommt. Oud-premier Borissov, die in de peilingen op winst staat, onderbreekt zijn campagne voor een wedstrijd van zijn favoriete club uit Spanje, maar hij hoopt toch stiekem dat outsider Ludgorets Razgrad gaat winnen. Zonder nationalisme wint in Europa geen enkele politicus een wed-, pardon, verkiezingsstrijd. Real won uiteindelijk nipt, maar Ludgorets deed het helemaal niet slecht als nieuwkomer in de Champions League, dus het nationale gevoel zal wel gesterkt zijn. Maar een tragisch ongeval maakte donderdag al snel een eind aan alle positieve gevoelens. Vandaag is het land in nationale rouw gedompeld vanwege een ontploffing in een munitiefabriek die vijftien mensen het leven heeft gekost.

Zijn verkiezingen bijzaak geworden? De opkomst zondag zou wel eens erg laag kunnen worden. Meer dan de helft van de bevolking gelooft niet dat een nieuwe regering het beter gaat doen, 70% is pessimistisch over de toekomst van het land. De Bulgaren zijn moe en apathisch en ze hebben er genoeg van steeds dezelfde gezichten in beeld te krijgen van kandidaten met mooie beloften terwijl er in de situatie van het land niets verandert. Maandenlang is er gedemonstreerd in het afgelopen jaar. Tegen de corruptie, voor hervormingen, voor meer democratie.  Veel heeft het niet geholpen.

Foto: Riccardof (cc)

Nieuw links in Spanje, een voorbeeld?

, door

ELDERS - Komt de politieke vernieuwing voor links uit Zuid-Europa?

De verrassing bij de Europese verkiezingen in Spanje was de gloednieuwe partij Podemos (We kunnen). Nog maar net opgericht aan het begin van dit jaar behaalde de partij van Pablo Iglesias (foto) eind mei 8% van de stemmen, goed voor vijf gedelegeerden in het Europese Parlement. De partij is voortgekomen uit de antikapitalistische protestbeweging die in Spanje enkele jaren geleden ontstond in reactie op de economische crisis. De afkeer van de gevestigde politiek in deze beweging is groot. Podemos heeft zich dan ook duidelijk gepresenteerd als een alternatief voor de oude politiek, met een grote nadruk op directe betrokkenheid van burgers bij de besluitvorming op alle terreinen. De organisatie van de partij moet dat ook bevorderen. Het programma is links-liberaal. Het bepleit publiek beheer van de economie en het terugdraaien van het Verdrag van Lissabon.  Verder heeft het een aantal groene en liberale doelen. Bij alles staat versterking van de democratie en zelfbeheer voorop.

Het ledental van Podemos is inmiddels de 120.000 gepasseerd. In de polls voor de nationale verkiezingen (hier and hier) staat de partij nu op ruim 20% van de stemmen. Evenveel als de oude socialistische partij PSOE. Deze week is het plan van de conservatieve regering om abortus moeilijker te maken ingetrokken, ook een van de actiepunten van de nieuwe partij.

Foto: Riccardof (cc)

Zweden: links regeren in een rechts land

, door

ELDERS - Bij de verkiezingen in Zweden werden de Sociaaldemocraten de grootste partij. Zij zijn aan zet bij de regeringsvorming, maar ze zullen het moeilijk krijgen want Zweden is niet meer zo links als voorheen.

De Zweedse parlementsverkiezingen hebben een beetje winst opgeleverd voor links, verlies voor de centrumrechtse regeringscoalitie en een grote winst voor de extreemrechtse Zweden Democraten. De Sverigedemokraterna zijn nu de derde partij van het land met bijna 13% van de stemmen, meer dan een verdubbeling van hun resultaat in 2010. De leider van de centrum-rechtse regeringscoalitie Fredrik Reinfeldt is afgetreden. Zijn partij (Moderaterne) haalde 23,2% van de stemmen en verloor 23 zetels. De sociaaldemocratische partij is met 31,2% (113 zetels, 1 winst) de grootste geworden en zal nu proberen een centrum-linkse regering te vormen. Een lastige opgave gezien het kleine verschil tussen centrum-links en centrum-rechts, naast de door alle partijen uitgesloten Zweden Democraten. De Sverigedemokraterna stemden in de afgelopen periode vaak mee met de regeringscoalitie en zullen een linkse regering eenvoudig ten val kunnen brengen.

De sociaaldemocratische leider Stefan Löfven kan regeren met de groene Miljöpartiet die een teleurstellend resultaat behaalde (6,8%, 24 zetels, -1) . Ook de linkse Vänstrepartiet (5,7%, 21 zetels, +2) was in beeld, maar deze “Zweedse SP” verschilt programmatisch te veel van de sociaaldemocraten en de groenen. Löfven zal waarschijnlijk ook de kleinere centrumpartijen gaan polsen, maar die tonen zich vooralsnog trouw aan hun oude centrum-rechtse bondgenootschap. De liberalen hebben laten weten dat ze niet bereid zijn Löfven te helpen. De winnaar van de Zweedse verkiezingen heeft volgens The Local alles bijeen genomen minstens zes hoofdpijnpunten.

Foto: Riccardof (cc)

Schotland, Catalonië, wie volgt?

, door

ELDERS - Heel Catalonië is opgewonden over de kans dat Schotland volgende week voor onafhankelijkheid kiest: Waarom zouden wij geen referendum mogen houden?

Op 11 september 1714 verloren de Catalanen hun autonomie. Op deze nationale feestdag, “La Diada”, wordt sinds enkele jaren door massa’s mensen gedemonstreerd voor onafhankelijkheid van de Catalonië. Vorig jaar vormden 1,6 miljoen mensen een keten tussen de Franse grens in het noorden en de regio Valencia in het zuiden. In de demonstratie van gisteren, die naar schatting 1,8 miljoen deelnemers op de been bracht in een 11 kilometer lange optocht, was de voornaamste eis de erkenning van een referendum over de onafhankelijkheid.  De Catalaanse regering onder leiding van Arturo Mas is vastbesloten op 9 november de bevolking te consulteren. De centrale Spaanse regering is mordicus tegen een referendum. En daar zit het grote verschil met Schotland. Het Schotse referendum is tot stand gekomen in een overeenkomst tussen de Schotse regering en het Verenigd Koninkrijk. In Spanje heeft de conservatieve premier Rajoy een en andermaal laten weten dat er geen sprake kan zijn van een referendum. Afscheiding is tegen de Spaanse grondwet, dus een uitspraak daarover vragen is dat ook. Mas riskeert een conflict met het Constitutioneel Hof. De vergelijking met Schotland gaat ook helemaal niet op, meent Susana Beltran, de vice- voorzitter van de beweging tegen onafhankelijkheid. Catalonië is een regio en geen natie zoals Schotland. Maar dat zien de voorstanders natuurlijk geheel anders. De eigen taal en cultuur zijn belangrijke troeven voor een onafhankelijke natie. Nog belangrijker is misschien wel de economische positie van de regio. Catalonië is een rijke regio.

Foto: Riccardof (cc)

Gold rush in Lapland

, door

ELDERS - De mijnbouw in het hoge noorden groeit en bloeit met steun van Scandinavische regeringen, ten koste van natuur en cultuur.

De exploitatie van bodemschatten in Noord Europa breidt zich uit. Na de oliewinning in de Noordelijke IJszee ontdekken Engelse, Australische en Canadese mijnbouwbedrijven de rijkdom van de aarde in Lapland, een gebied bij de poolcirkel dat delen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland bestrijkt . Tot nu toe zijn er dit jaar 349 projecten aangemeld, volgens de Guardian, waarvan 243 in Finland. Een van de laatste gebieden in Europa met ongerepte natuur dreigt hierdoor verwoest te worden. Datzelfde lot wacht de cultuur van de Samen, een nomadenvolk dat leeft van rendieren en visserij. En van het toerisme, dat ook weinig baat heeft bij industrialisatie van het gebied.

Het Arctische gebied zou meer dan een vijfde van de onontdekte olie- en gasvoorraad herbergen alsmede een groot aantal waardevolle zeldzame mineralen, kolen, uranium, goud, diamant, zink, platina, nikkel en ijzererts. Het ontginnen van al die kostbare schatten wordt steeds aantrekkelijker door de klimaatverandering die deze gebieden beter toegankelijk heeft gemaakt. Een pijnlijke constatering: meer kolen en olie exploiteren bevordert de opwarming van de aarde, met als gevolg dat er meer van die grondstoffen aan de aarde kunnen worden onttrokken in gebieden die voorheen vanwege het ijs met rust werden gelaten.

Foto: Riccardof (cc)

Een Hongaars monument

, door

ACHTERGROND - Monumenten zijn dankbare objecten voor politiek verzet.

Sommige monumenten verzachten wonden, andere trekken ze weer open, kopte de Budapest Telegraph. Een monument ter herinnering aan de slachtoffers van de Duitse bezetting van Hongarije op het Szabadság (Vrijheids-) plein in de hoofdstad heeft zoveel verzet opgeroepen dat het pas eind juli, maanden na de geplande datum, geplaatst kon worden. Zonder enig ceremonieel. Het staat nu op het plein tegenover het monument dat moet herinneren aan de Russische bezetting. De beide monumenten staan voor een periode die in de grondwet als zodanig is vastgelegd als tijd waarin de onafhankelijke Hongaarse staat niet bestond en dus niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor wat er toen gebeurd is.

Het monument is omstreden omdat het suggereert dat de hele Hongaarse natie geleden heeft onder nazi-Duitsland, terwijl Hongarije lange tijd een trouwe bondgenoot was van Hitler en medeverantwoordelijk voor de deportatie van van duizenden Hongaarse joden. De onschuld van de Hongaren die het monument laat zien in de vreedzame figuur van de aartsengel Gabriël, symbool voor de Hongaarse natie, tegenover de agressieve Duitse adelaar is vals, volgens de tegenstanders.  Zij probeerden tevergeefs voorbereidende werkzaamheden voor het monument te verhinderen. Zij storen zich er ook aan dat de Hongaarse premier Orbán, die dit voorjaar met overmacht is herkozen, de geschiedenis probeert te verdraaien.

Foto: Riccardof (cc)

Deense risico’s

, door

ELDERS - Een aardbeving in Denemarken. En andere problemen in een land met een gelukkige, “nearly perfect” bevolking.

Denemarken staat bekend als het gelukkigste land van de wereld. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Warwick (UK) zit het in de genen. Ook Denen die elders wonen scoren relatief hoog op de geluksindex. Het onderzoek probeerde een verband te vinden tussen genetische variaties en geluksgevoelens. Met de nodige slagen om de arm zegt onderzoeker Eugene Proto dat die variaties er inderdaad toe doen en dat zou iets te maken hebben met de heropname van het stofje serotonine, de neurotransmittor die de menselijke stemming beïnvloedt.

Dat Deense geluk leek schrijver Michael Booth een van de aantrekkelijke kanten om in dat land te wonen. Hij schreef er (met de nodige kanttekeningen) het boek The Almost Nearly Perfect People: The Truth About the Nordic Miracle. Maar ook in Denemarken is het leven niet zonder risico’s, laat hij deze week weten in zijn column voor The Local. De worst is er niet meer te vertrouwen en het land staat in Europa op de tweede plaats als het gaat om woninginbraken. Zondagnacht werd het eiland Bornholm opgeschrikt door een aardschok, niet meer dan 2.6 op de schaal van Richter, maar toch. En nadat Booth zijn tekst al ingeleverd had kreeg Kopenhagen ook nog te maken met een aardverschuiving bij de bouw van de Metro. Moslims, zo lezen we tenslotte nog, lopen ook in Denemarken nog steeds het risico op discriminatie en volgens de Zweden zijn Deense kunstenaars racisten. Het was geen gelukkige week voor de Denen.

Foto: Riccardof (cc)

Serviërs vechten mee in Donetsk

, door

ACHTERGROND - De Balkan blijft verscheurd tussen Oost en West. De lange geschiedenis van grote en kleine conflicten tussen verschillende etnische groepen drukt zwaar op de regio.

“Voor Servië en het Servische volk zijn de oorlogen al lang afgelopen”, zei premier Alexander Vucic deze week. Hij deed een dringend beroep op de Servische huurlingen die meevechten met de Russisch gezinde opstandelingen in het oosten van de Oekraïne om naar huis terug te keren. Servië is geen partij in dit conflict, verklaarde hij. Servische huursoldaten brengen het land volgens hem schade toe. Maar hij repte niet over consequenties die deelname aan de oorlog in Oekraïne voor zijn landgenoten zou hebben. In Belgrado is deze week een officiële vertegenwoordiging van de separatisten geopend.

Uit Donetsk rapporteert het Servische bataljon Jovan Sevic overwinningen op het Oekraïense leger. Het bataljon is vernoemd naar een 18e eeuwse cavaleriecommandant uit Servië die de Russen trouw zwoer bij het vestigen van een autonome provincie in de regio Donetsk onder de naam Slavo-Serbia. De historische banden tussen Rusland en Servië worden in patriottische kringen in het Balkanland nog steeds gekoesterd. Omgekeerd heeft de Slavische solidariteit zich onder andere geuit bij het verzet van Rusland tegen de onafhankelijkheid van het merendeels Albanese Kosovo, voorheen een Servische provincie. De militaire leider van de separatisten in Donetsk, Igor Strelkov, schijnt in de jaren negentig ook aan de kant van de Serviërs meegevochten te hebben in de oorlog in Bosnië. Gisteren werd bericht dat hij zwaargewond is geraakt en zijn functie van ‘minister van defensie’ heeft neergelegd.

Vorige Volgende