Overzicht

serie

Elders in de Wereld

Foto: Riccardof (cc)

Elders in de Wereld is een vaste rubriek op Sargasso waarin we stilstaan bij nieuws uit de verschillende werelddelen.


Foto: Riccardof (cc)

Zuid-Amerikaanse scholieren scoren slecht, Argentijnse toerist de klos

, door

ELDERS - Deze week twee compleet verschillende onderwerpen: ten eerste kijken we naar de slechte toetsresultaten van Zuid-Amerikaanse scholieren. Ten tweede een korte uitleg over de ’toeristenbelasting’ van 35 procent voor Argentijnen.

Het onderwijs blijft een zorgenkindje in Zuid-Amerika. Althans, dat blijkt uit het PISA-rapport van de OESO. Het onderzoek vergelijkt de toetsresultaten van 15-jarige scholieren in 65 verschillende landen. 

Peru staat helemaal onderaan de ranglijst, maar ook Colombia, Argentinië en Brazilië scoren slecht. Alleen Uruguay en Chili staan niet bij de tien slechtst presterende landen. De andere landen van de regio deden simpelweg niet mee aan het onderzoek.

Het publieke onderwijs in bovengenoemde landen wordt geplaagd door stakingen, slecht opgeleide docenten en verouderde schoolgebouwen.

In Argentinië werd de afgelopen jaren daarom flink geïnvesteerd in de onderwijsinfrastructuur. Ook ontvingen leerlingen gratis laptops. Dat lijkt vooralsnog geen invloed op de toetsresultaten van de leerlingen te hebben.

Ook in Brazilië werd flink geïnvesteerd. Daar is wel – net als in Peru – een lichte vooruitgang te zien in de toetsresultaten van de leerlingen.

Zowel binnen als buiten Nederland is kritiek op de PISA-onderzoeken. Zo zou het onderzoek volgens onderwijsexperts teveel op rekenen en taal zijn gericht. Regeringen bekritiseren het onderzoek vooral wanneer de resultaten negatief zijn, terwijl de oppositie juist de resultaten gebruikt om voor onderwijsverbeteringen te pleiten.

Foto: Riccardof (cc)

Licht ins dunkel bringen

, door

ELDERS - Edward Snowden heeft naast de omvangrijke spionage van de Amerikaanse NSA ook de bescherming van klokkenluiders weer op de agenda gezet. Bijvoorbeeld in Duitsland.

De nieuwe Duitse regering van CDU/CSU en SPD zal -al dan niet in samenwerking met andere landen- nog een adequaat antwoord moeten vinden op de intensieve Amerikaanse afluisterpraktijken zoals die onthuld zijn door Edward Snowden. De kans dat de klokkenluider zelf naar Berlijn komt lijkt niet groot, al houdt de roep om hem asiel te verlenen aan.

Maar Snowden heeft in Duitsland ook de belangstelling voor de positie van klokkenluiders in het land zelf aangewakkerd. Met een voor de tijd van het jaar passende leuze, Licht ins dunkel bringen, presenteert het Whistleblower-Netzwerk een virtuele tentoonstelling van klokkenluiders die door de onthulling van corrupte praktijken in grote problemen zijn gekomen.

Deze zomer kwam Gustl Mollath vrij uit een psychiatrische inrichting waar hij opgesloten zat nadat hij onregelmatigheden bij de bank waar zijn vrouw werkte openbaar had gemaakt. Rechters en psychiaters die zijn onthulling niet geloofden en in de context plaatsten van zijn echtscheidingsperikelen verklaarden hem paranoïde en sloten hem als gevaar voor de samenleving op. Mollath blijkt niet de enige die dit overkwam. Ook bij belastinginspecteur Rudolf Schmenger uit Frankfurt werd door een psychiater een onomkeerbare “paranoid-querulatorische Entwicklung” geconstateerd nadat hij de vinger had gelegd op belastingontduiking bij grote banken in zijn stad die door de politiek werd gedekt.

Foto: Riccardof (cc)

Colombia en Venezuela in de schijnwerpers

, door

ELDERS - Deze week staan Colombia en Venezuela centraal: het koninklijk echtpaar bezocht beide landen. Daarnaast kondigde president Santos van Colombia zijn kandidatuur voor 2014 aan. 

Voor het eerst bracht een Nederlands staatshoofd een officieel staatsbezoek aan Colombia. Toch kreeg het kennismakingsbezoek met Venezuela meer aandacht in de Nederlandse media. Zowel in binnen- als buitenland lag de komst van Willem-Alexander en Máxima gevoelig.

Volgens de Venezolaanse oppositie heeft president Nicolás Maduro de verkiezingen niet (eerlijk) gewonnen. Daarnaast trekt hij teveel macht naar zich toe. Maduro zegt simpelweg maatregelen tegen economische sabotage en corruptie te nemen.

Vorige week werd de omstreden Ley Habilitante door het parlement aangenomen. Met deze wet kan Maduro gedurende een jaar per decreet regeren. Het parlement – gedomineerd door Chavistas – heeft zichzelf buitenspel gezet.

De oppositie kwam een stem tekort om de wet te blokkeren, maar gaf zich niet gewonnen. Oppositieleider Henrique Capriles kondigde een protestmars aan voor 23 november. Op dezelfde dag stond het bezoek van Willem-Alexander en Máxima gepland.

Ondanks bezwaren in beide landen ging het kennismakingsbezoek gewoon door. Arjan Meesterburrie hield een uitstekend liveblog bij. Voor de oppositie verliep de dag teleurstellend: in Caracas kreeg men nog geen 10.000 man op de been.

Foto: Riccardof (cc)

Angola verovert Portugal

, door

ELDERS - Het kan verkeren. Het arme Portugal hoopt nu te profiteren van rijke investeerders uit de voormalige kolonie Angola.

Ronaldo schoot Portugal deze week naar het WK voetbal in Brazilië. In z’n eentje zorgde hij voor wat licht in het land dat nog steeds in zwaar weer verkeert. Terwijl de Europese Unie de hulp aan Spanje en Ierland kan beëindigen blijft Portugal aan het infuus.  Nieuwe bezuinigingsplannen waarover volgende week beslist moet worden hebben weer massa’s mensen op de been gebracht. De Trojka die het land onder curatele heeft gesteld eist nu onder meer ook de privatisering van het postbedrijf. Een teken van de malaise is dat de Europabrede crisis in de bouwsector in Portugal het hardst heeft toegeslagen (-12,3%).

In deze crisissfeer kwam het Franse Mediapart vorige week met een opmerkelijke reportage over investeringen in het voormalige moederland door rijke Angolezen, de familie van president Dos Santos voorop (Nederlandse vertaling hier en hier).

Dankzij de sterk stijgende olieprijzen en de verkoop van diamanten groeit de economie van Angola als kool. Lissabon importeert sinds dit jaar meer Angolese olie dan dat er Portugese producten worden verkocht in Angola. Tegelijkertijd laten Angolese investeringen in Portugal sinds het begin van deze eeuw een stijgende lijn zien. Die investeringen hebben volgens sommigen een dubieuze achtergrond. Portugal zou het doorgeefluik zijn voor het witwassen van crimineel geld voor de nieuwe Angolese rijken. Een hoofdrol wordt toegeschreven aan Isabel Dos Santos, dochter van de president en “de enige vrouwelijke miljardair van Afrika”. Zij is, namens papa, voor de helft eigenaar van een telecomgigant, de een na grootste aandeelhouder van de Portugese bank BIP, ze zit in de raad van bestuur van een andere financiële instelling en heeft belangen in een groot olie- en gasconcern. Met een geschat vermogen van 1,7 miljard dollar, kan in het Portugese economische landschap niemand meer om haar heen.

Foto: Riccardof (cc)

De volgende president van Chili is (weer) een vrouw

, door

ELDERS - Deze week exclusief aandacht voor de Chileense presidentsverkiezingen. Slaat het land links- of rechtsaf?

Afgelopen zondag werd de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Chili gehouden. De centrumlinkse ex-presidente Michelle Bachelet heeft deze ronde overtuigend gewonnen. Met ruim 46,6 procent van de stemmen liet zij haar centrumrechtse concurrent Evelyn Matthei (25 procent) ruim achter zich. Geen enkele andere kandidaat haalde meer dan 11 procent van de stemmen.

Bachelet en aanhang hadden gehoopt meer dan 50 procent van de stemmen te behalen in de eerste ronde. In dat geval zou een tweede ronde niet nodig zijn. Dat is niet gelukt. Wel is zeker dat de volgende president van Chili wederom een vrouw is.

Lage opkomst

Toch baart de uitslag van afgelopen zondag zorgen. Slechts 48 procent van de kiezers nam de moeite om naar de stembus te gaan. Dat is de laagste opkomst sinds de terugkeer van de democratie. In Chili geldt – in tegenstelling tot veel andere landen in de regio – geen opkomstplicht meer.

Hopelijk is de opkomst volgende maand hoger. Dan gaan de Chilenen opnieuw naar de stembus. In de tweede ronde kunnen zij kiezen tussen Bachelet en Matthei. Eerder schreef ik al over de bijzondere relatie tussen de twee vrouwen.

Foto: Riccardof (cc)

Radicalisme

, door

ELDERS - Politiek radicalisme viert tegenwoordig hoogtij in de VS. Maar in hoeverre was dat vroeger anders?

‘Het politieke klimaat in de VS wordt steeds radicaler,’ is de laatste tijd een veelgehoorde observatie. Aan de ene kant is dit een alleszins juiste waarneming: extreme elementen in de Republikeinse Partij zijn erin geslaagd hun agenda op te dringen aan de partij als geheel. Met als voorlopig hoogtepunt dat een paar weken geleden een nieuwe wereldwijde financiële crisis allesbehalve ondenkbaar leek.

Aan de andere kant, zo schrijft Rick Perlstein, kenner van rechts Amerika en auteur van aanrader Nixonland: hoewel de invloed van radicaal-rechts de afgelopen jaren onmiskenbaar is toegenomen, speelt Tea Party-achtig reactionisme al decennialang een belangrijke rol in de Amerikaanse politiek.

Joseph McCarthy, Barry Goldwater, Ronald Reagan, Jesse Helms en Newt Gingrich waren allen onderdeel van een radicale traditie, zo beweert Perlstein, waarvan figuren als Paul Ryan en Ted Cruz enkel de laatste vertegenwoordigers zijn. Het succes van dit soort politici is gebaseerd op de ongeveer dertig procent van het electoraat dat als reactionair valt te kenmerken. Dertig procent is natuurlijk geen meerderheid, maar dat hoeft ook niet:

The reactionary percentage of the electorate in these United States has been relatively constant since McCarthy’s day; I’d estimate it as hovering around 30 percent. A minority, but one never all that enamored of the niceties of democracy—they see themselves as fighting for the survival of civilization, after all. So, generation after generation, they’ve ruthlessly exploited the many points of structural vulnerability in the not-very-democratic American political system to get their way. […]

To take one infamous example, Pennsylvania has thirteen Republican and only five Democratic members of Congress, even though 52 percent of the state’s voters chose Barack Obama in 2012. […]

It has also meant that Republican seats have become so safe that the remorseless far-right ideological entrepreneurs have been able to run further- and further-right candidates in primaries against establishment Republicans. It’s a win-win strategy: even if their candidates lose, they manage to drive incumbents far to the right to save their seats; and if they win, Tea Party representatives can rest secure in the knowledge that their re-election is safe no matter how recklessly they “govern.”

Foto: Riccardof (cc)

Gratis openbaar vervoer

, door

ELDERS - Sinds 1 januari 2013 is het openbaar vervoer in Tallinn, de hoofdstad van Estland, gratis. Helpt het?

Gratis openbaar vervoer is een maatregel die zou moeten leiden tot een schonere stad en minder overlast van autoverkeer.  Volgens Postimees, een krant uit Tallinn, is daar gebleken dat de kosten niet de enige drijfveer zijn bij de keuzes van mensen voor een vervoermiddel. Sinds de invoering van het gratis openbaar vervoer in de Estse hoofdstad begin dit jaar is het aantal reizigers dat er gebruik van maakt volgens een Zweeds onderzoek  gestegen  met slechts 1,2 %. Het gratis openbaar vervoer heeft er volgens dit onderzoek enkel toe geleid dat de aanhoudende daling van het aantal gebruikers een halt werd toegeroepen.  Maar er zijn ook andere geluiden. Volgens de burgemeester van Tallinn ziet het er echter allemaal veel rooskleuriger uit. Op een bijeenkomst onder de titel Capital of Free Public Transport vertelde hij dat er een stijging was in het gebruik van 21%. En 8% daarvan had nog nooit met het OV had gereisd.

Postimees citeert een hoogleraar die er niet erg in gelooft. Want, zegt hij, naast de kosten zijn er nog twee andere belangrijke factoren die de vervoerskeuze bepalen: de tijd en het comfort.  Alleen bij de laagstbetaalden wegen de kosten het zwaarst. De wat meer gefortuneerden, die ook over een auto beschikken, hechten meer aan tijd en comfort. En die trek je dus niet met verouderd materieel dat in slakkengang door de stad rijdt. En zeker niet als er dan ook nog dit soort verhalen de ronde doen: “Het aantal daklozen en dronkaards dat met het openbaar vervoer reist, is flink toegenomen. De bussen zijn nu overvol en je moet vaak wachten op de volgende, waar meer plek in is”, vertelde een 22-jarige Estse begin dit jaar al over haar eerste ervaringen.

Foto: Riccardof (cc)

Uitverkoop en comebacks in Zuid-Amerika

, door

ELDERS - Deze week maken twee Zuid-Amerikaanse presidentes een comeback en start Maduro de uitverkoop in Venezuela

Het leven in Venezuela is duur. Van voedsel tot kleding, de prijzen liggen vaak vele malen hoger dan in Nederland. Praktisch alle producten worden namelijk geïmporteerd. Omdat er een tekort aan dollars is, kunnen importeurs  slechts een deel van de importen financieren met dollars die men tegen de officiële koers van de Venezolaanse overheid koopt.

De overige dollars moeten de importeurs op de zwarte markt kopen, tegen een koers die ongeveer 600 procent hoger ligt. Het prijsverschil wordt doorberekend aan de klant, die eigenlijk nooit weet wat de importeur voor het product heeft betaald.

Maduro vindt deze praktijken onacceptabel. Volgens hem is er spraken van economische sabotage en speculatie. De producten dienen voortaan tegen ‘rechtvaardige’ prijzen verkocht te worden. Vrijdagavond kondigde hij live op tv aan dat de producten van twee electronicaketens dan ook verlaagd werden, omdat hun eigenaren zich aan speculatie schuldig zouden maken. Het gevolg was chaos bij de filialen van de door Maduro genoemde bedrijven. Duizenden Venezolanen gingen op pad om voor een appel en een ei televisies of wasmachines te kopen. Dat ging gepaard met enkele vecht- en schietpartijen. Een filiaal in Valencia werd zelfs geplunderd.

Foto: Riccardof (cc)

Rusland viert feest

, door

ELDERS - De Russen hebben deze week maar liefst drie feestdagen.

Maandag 4 november vierde Rusland de Dag van de Eenheid. Deze feestdag is in 2005 door Poetin met een presidentieel decreet in het leven geroepen als vervanger van de Dag van Nationale Verzoening en Overeenstemming op 7 november. Die feestdag was ingesteld door de voorganger van Poetin, Boris Jeltsin, als vervanger van de sovjetfeestdag van de Grote Socialistische Oktoberrevolutie.  Poetin wil met zijn nieuwe feestdag de verdrijving van de Poolse troepen uit Moskou in 1612 herdenken. Hij koppelde aan die gebeurtenis “de eenheid van een multinationale staat”.  Etnische diversiteit en tolerantie behoren op deze dag centraal te staan. Maar ook dit jaar is de Dag van de Eenheid weer aangegrepen door nationalisten die precies het tegendeel nastreven. In Moskou gingen achtduizend demonstranten de straat op met leuzen tegen immigranten en spandoeken waarop stond: jonge mensen tegen tolerantie.  De uitbarsting van nationalisme volgt op razzia’s van de politie op immigranten vorige maand.

7 november was in de Sovjet-Unie lange tijd de grootste feestdag van het jaar: de herdenking van de Oktoberrevolutie. In de nacht van 25 op 26 oktober (volgens de toenmalige Russische kalender) 1917 begon de opstand van de bolsjewieken, met een schot van de pantserkruiser “Aurora” op het paleis van de tsaar. Opstandige troepen bezetten strategische plaatsen in Sint Petersburg en het Winterpaleis van de tsaar. De zittende regering moest de volgende dag plaats maken voor  de arbeiders- en boerenraden van de bolsjewieken, de sovjets. Deze feestdag werd in het westen tijdens de Koude Oorlog traditioneel in beeld gebracht met opnames van de militaire parade op het Rode Plein om de waakzaamheid tegen het gevaar uit het oosten niet te laten verslappen.

Foto: Riccardof (cc)

Arme Britten

, door

ELDERS - Met de groeiende sociale ongelijkheid dreigt Groot-Brittannië terug te zakken naar de negentiende eeuw. En dan wordt daar ook nog de persvrijheid bedreigd.

Equality Trust is een Britse organisatie die zich keert tegen de groeiende inkomensongelijkheid in het land, een van de grootste in het rijke deel van de wereld. ‘En dat is slecht voor bijna iedereen,’ aldus de organisatie die is opgericht door Richard Wilkinson, een epidemioloog die onderzoek heeft gedaan naar de relatie tussen gezondheid en armoede. Zijn conclusies:  ‘Mensen in landen met meer gelijkheid leven langer, zijn gezonder en hebben meer kansen op onderwijs. Gemeenschappen zijn sterker bij minder ongelijkheid, kinderen doen het beter op school en er zijn minder tienermoeders.’

De schrijnende gevolgen van armoede bij kinderen kwamen deze week aan het licht in een onderzoek van de Children’s Society. In het Verenigd Koninkrijk leven meer dan 3 miljoen kinderen in armoede. Driekwart daarvan maakt zich zorgen over de gezinsfinanciën. De helft zegt dat het vorige winter te koud was in huis, en een kwart rapporteerde vocht en schimmel. En dan zijn er nog de minder zichtbare gevolgen van armoede die minstens zo pijnlijk kunnen zijn.  De jongste kinderen hebben het misschien nog niet zo in de gaten, maar naarmate kinderen ouder worden voelen ze zich vaker aan de kant gezet en er komt een moment dat ze zich realiseren dat hun rijkere klasgenoten in een totaal ander land leven en dan is de kloof in de samenleving definitief.

Foto: Riccardof (cc)

Zakendoen in Zuid-Amerika, verkiezingen en media-oorlog

, door

ELDERS - Deze week nemen we het zakendoen in Zuid-Amerika onder de loep, analyseren we de uitslag van de verkiezingen in Argentinië en houden we de media-oorlog in datzelfde land tegen het licht.

Ieder jaar brengt de Wereldbank een rapport uit over het ondernemersklimaat in 189 verschillende economieën. Hoeveel dagen heb je nodig om een bedrijf op te starten? Hoe lang duurt het voordat je de benodigde vergunningen hebt? Hoe makkelijk kun je je belastingen betalen? Op al dit soort vragen geeft het rapport een antwoord. Ook dit jaar kent de regio weer positieve en negatieve uitschieters.

Chili is het hoogst genoteerd op plaats 34. Op verschillende indicatoren scoort het land beduidend beter dan de OESO-landen. Zo kost het starten van een onderneming in Chili nog geen 6 dagen, terwijl in de OESO-landen het gemiddelde op ruim 11 dagen ligt. Ook zijn de opstartkosten stukken lager. De regering van Chili voert een actief beleid om bedrijven aan te trekken. Niet alleen grote multinationale ondernemingen, maar ook kleine start-ups. Via Start-Up Chile stelt de overheidbijvoorbeeld tot €30.000 aan startkapitaal beschikbaar voor (buitenlandse) ondernemers.

Er zijn echter ook landen in de regio waar ondernemen een stuk lastiger is. Met name in Ecuador, Suriname en Bolivia is het een uitdaging een bedrijf te runnen. Venezuela spant echter de kroon. Het land staat op de 181e plaats. De afgelopen jaren zijn belastingen verhoogd, ingewikkelde procedures voor het inschrijven van de onderneming ingevoerd en is het ontslaan van medewerkers praktisch onmogelijk geworden.

Foto: Riccardof (cc)

Corporate Welfare Queens

, door

ELDERS - De echte ‘welfare queens’ van Amerika zijn te vinden in het bedrijfsleven.

Een ‘Cadillac-driving welfare queen’ is in het Amerikaanse politieke vertoog een mythische grootontvangster van overheidsuitkeringen die er zodanig goed van weet te leven dat ze met een dikke auto onder haar – uiteraard zwarte – kont haar talloze welfare checks kan komen innen. De ‘welfare queen’ is zodoende – net als haar mannelijke equivalent, de ‘strapping young buck using food stamps to buy T-bone steaks’ – het grote angstbeeld van de hardwerkende belastingbetaler die zijn zuurverdiende centen niet graag naar luie, profiterende uitvreters ziet gaan.

Zowel de ‘welfare queen’ als de ‘strapping young buck’ werden gepopulariseerd door Ronald Reagan tijdens de Republikeinse presidential primaries van 1976 (die Reagan uiteindelijk zou verliezen van Gerald Ford). Dat Reagan het hierbij met de waarheid niet zo nauw nam, spreekt eigenlijk al voor zich.

Dat wil echter niet zeggen dat de VS helemaal geen ‘welfare queens’ kennen. Grote Amerikaanse fastfoodketens betalen hun werknemers namelijk een zodanig laag loon dat andere belastingbetalers maar liefst zeven miljard dollar per jaar mogen ophoesten om de aanvullende uitkeringen, gesubsidieerde ziektekostenverzekeringen en belastingsubsidies te betalen die deze werknemers nodig hebben om niet volledig in armoede weg te zinken. Alleen al de werknemers van McDonalds ontvangen zo’n 1,2 miljard dollar per jaar aan allerlei uitkeringen en subsidies van de Amerikaanse overheid. Werknemers van deze fastfoodmoloch die vervolgens bellen naar de ‘McResources Line’ (zo heet-ie echt) met financiële vragen worden dan ook direct en schaamteloos doorverwezen naar allerlei federale hulpprogramma’s. Uiteraard staat het laatste jaarverslag (pdf) van McDonald’s vol met juichende groeicijfers.

Vorige Volgende