Remi Lehmann

ELDERS - Deze week vegen we de sloppenwijken van Brazilië schoon, en kijken we naar Geert Wilders op de Argentijnse televisie. 

Over iets meer dan twee maanden begint in Brazilië het Wereldkampioenschap voetbal. De veiligheid van voetballiefhebbers moet gewaarborgd worden, en daarom zet de regering in op ‘pacificatie’ van de sloppenwijken in de speelsteden.

In de praktijk betekent dat dat de autoriteiten (met geweld) proberen de drugsbendes uit de favelas te verdrijven. De criminele organisaties gebruiken de arme wijken namelijk als basis voor hun activiteiten.

De acties begonnen in 2008. Sindsdien probeert zwaar bewapende politie de wijken terug te veroveren op de bendes. De ‘bezetting’ van de wijk duurt tot enkele weken na het WK. Van een structurele oplossing lijkt dus geen sprake.

Niet alle inwoners zijn dan ook te spreken over het initiatief. De politieacties zijn namelijk levensgevaarlijk – juist voor buurtbewoners. Bij vuurgevechten tussen politie en de drugsbendes vallen regelmatig doden en gewonden doordat inwoners van de wijk in de vuurlinie terechtkomen. 

Er ligt dus een grote uitdaging om de lokale bevolking voor het initiatief te winnen. En toegegeven, daarbij worden bijzondere oplossingen voor gevonden, zoals het schoonmaken van de wijk, of het korting geven op tv-abonnementen.

ELDERS - Deze week een wat kortere ‘Elders’ vanwege reportageverplichtingen. Hoe staat het met de Wietwet in Uruguay, enkele dagen voor de invoering? En kunnen de economieën van Zuid-Amerika doorgroeien ondanks lagere grondstofprijzen?

In december 2013 stemde de Uruguayaanse Senaat voor de omstreden Wietwet. Hierdoor wordt Uruguay het eerste land ter wereld waar de overheid zelf wiet gaat telen en verkopen. Ook wordt thuisteelt toegestaan.

Sinds 1974 wordt het gebruik van drugs (waaronder cannabis) niet meer vervolgd. Op 10 april wordt de Wietwet van kracht die ook de teelt van marihuana reguleert. Maar wat zijn nu precies de beweegredenen van de regering van het Zuid-Amerikaanse land om dit experiment aan te gaan? En wat vindt men eigenlijk van het Nederlandse gedoogbeleid?

Voor EenVandaag maakte ik samen met mijn collega Peter Scheffer een reportage over de legalisering van wiet, vanuit de Uruguayaanse hoofdstad, Montevideo.

Afhankelijk van ‘commodities’?

Zuid-Amerika heeft het afgelopen decennium een indrukwekkende economische groei doorgemaakt. Volgens sommige analisten is dat louter en alleen te danken aan de recordprijzen van grondstoffen. Die drukken namelijk een zware stempel op de economieën van de verschillende landen in de regio.

Zo bestaat 95% van de Venezolaanse export uit oliegerelateerde producten. Maar ook Chili (koper) en Argentinië (soja) lijken voor hun economische groei sterk afhankelijk te zijn van de prijzen van grondstoffen op de wereldmarkt.

ELDERS - Deze week vieren we in Zuid-Amerika een jaar paus Franciscus en komt Michelle Bachelet opnieuw aan de macht in Chili.

Aanstaande donderdag is het precies een jaar geleden dat Jorge Mario Bergoglio, aartsbisschop van Buenos Aires, tot paus werd benoemd. Hoewel Franciscus de doctrine van de Kerk niet heeft veranderd, communiceert hij wel op een directe en meer open manier. Al snel kreeg hij de bijnaam ‘de lachende paus’.

Ik ga hier verder niet in op (het al dan niet uitblijven van) veranderingen in het Vaticaan. Dat is letterlijk en figuurlijk een ver-van-mijn-bed-show. Maar wat ik in Argentinië en buurlanden merk, is de immense populariteit van de paus. Dat lijkt vooral veroorzaakt te worden door zijn eenvoudige taalgebruik, losse stijl en boodschap van barmhartigheid. Van atheïst tot anarchist, iedereen lijkt Franciscus op z’n minst het voordeel van de twijfel te geven.

Wat gevoeliger ligt de relatie tussen de paus en de meer conservatieve bisschoppen in Latijns-Amerika. Niet iedereen binnen de Kerk is namelijk even blij met de nadruk die de paus legt op het pastorale werk. Zeker de orthodoxe tak vreest dat de doctrine steeds minder belangrijk wordt.

Je merkt die kloof ook in de praktijk. In de meer progressieve kringen binnen de Kerk is men blij met Franciscus en hoopt men op verdergaande hervormingen. De Kerk moet weer naar de mensen toe, in plaats van andersom. In conservatieve kringen lijkt nog steeds de gedachte te heersen dat parochianen er vooral zijn om de bisschop te dienen, en niet vice-versa.

ELDERS - Deze week blijven we in Venezuela. De situatie lijkt steeds schrijnender te worden in de Caribische oliestaat. Na ruim twee weken van protesten zijn minimaal 13 doden gevalen. Het einde lijkt nog niet in zicht, daar zowel regering als oppositie elkaar als schuldige van het conflict aanwijzen.

Vorige week schreef ik over de protesten van de studentenbeweging en de radicale oppositie. Toen was de verwachting dat Leopoldo López, een van de oppositieleiders, zich afgelopen dinsdag aan zou geven bij de autoriteiten. Dat is inmiddels gebeurd. Hij wordt door de regering gezien als het brein achter de gewelddadige protesten. Hoewel López nog steeds vast zit, zijn de aanklachten samenzwering en moord inmiddels komen te vervallen.

Volgens de regering zijn de gewelddadigheden de schuld van de oppositie. Maduro heeft meerdere malen geroepen dat de oppositie opnieuw een – door de VS gesteunde – staatsgreep wil plegen. Een aantal Amerikaanse diplomaten moest daarom het land verlaten. De president van Venezuela claimt ook dat radicale fascisten verantwoordelijk zijn voor de doden en gewonden die tot nu toe zijn gevallen. Video’s en foto’s uit Venezuela vertellen echter een ander verhaal. In verschillende media is te zien hoe medewerkers van de geheime dienst, gewapende Chavista-bendes en de politie demonstranten verwonden en soms zelfs vermoorden.

ELDERS - Deze week behandelen we de protesten in Venezuela en leren we wat Argentijnse consumenten doen hun koopkracht op peil te houden.

De afgelopen weken zijn in Venezuela verschillende protestmarsen georganiseerd door studenten die tot de politieke oppositie worden gerekend. Zij demonstreren tegen de toenemende onveiligheid (op de campussen) en vóór de onafhankelijkheid van hun universiteiten.

Volgens de studenten versterkt de nationale overheid steeds verder haar greep op zowel publieke als private universiteiten. De universiteiten zijn van oudsher anti-Chavistische bastions, en zijn een doorn in het oog van de regering van president Maduro.

Bij de protesten vielen tot nu toe enkele gewonden, waaronder 12 politieagenten. Verschillende studenten zijn opgepakt vanwege geweldpleging. Volgens de regeringsgezinde pers gaat het om radicalen die de Maduro willen afzetten. Zij beschuldigen oppositiepoliticus Leopoldo López tot het aanzetten van geweld. Volgens insiders is López de gedoodverfde kandidaat van de oppositie bij de eerstvolgende presidentsverkiezingen.

Maar niet alleen de studenten gaan de straat op. Ook de vakbond voor journalisten heeft opgeroepen tot demonstraties. De journalisten vrezen voor hun baan omdat kranten moeite hebben om papier in te kopen. Het papier wordt geïmporteerd uit het buitenland. De overheid weigert echter regelmatig de benodigde dollars beschikbaar te stellen voor de inkoop van het papier. Hierdoor zijn al enkele kranten verdwenen. 

ELDERS - Deze week speciale aandacht voor de pesocrisis in Argentinië. In een paar dagen tijd verloor de Argentijnse munt ruim twintig procent van haar waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar. In meerdere opkomende markten staat de nationale munt onder druk, maar de situatie in het Zuid-Amerikaanse land lijkt het meest penibel.

Sinds eind 2011 is de Argentijnse valutamarkt aan banden gelegd. Om kapitaalvlucht te voorkomen werd de vrije handel in vreemde valuta beperkt. Het begon met redelijke eisen om witwassen te voorkomen. Daarna werd een belasting van 2o procent (en later 35 procent) ingevoerd op uitgaven in het buitenland. In de loop der tijd werden steeds vreemdere en strengere eisen gesteld: vorige week werden zelfs internetaankopen aan banden gelegd. Slechts twee maal per jaar mogen de Argentijnen nog producten uit het buitenland via internet bestellen. 

Peso in vrije val

Ondanks de valutarestricties bleef de koers van de peso ten opzichte van de dollar gestaag dalen. Afgelopen week ging het ineens wel heel hard: in twee dagen tijd verloor de munt in totaal 17 procent aan waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De Centrale Bank zette in totaal bijna driehonderd miljoen dollar in om een verdere koersval te voorkomen.

ELDERS - Deze week lijkt Argentinië haar schuld aan Nederland terug te gaan betalen, kiest Bolivia voor kernenergie en zorgt ‘hangjeugd’ voor opschudding in Brazilië.

De Argentijnse minister Axel Kicillof is naar Frankrijk afgereisd om te onderhandelen over het afbetalen van de schuld die de Argentijnen hebben bij de Club van Parijs. De groep rijke landen leende ruim 6 miljard dollar uit aan de Argentijnen. Door het Argentijnse default in 2001 is sindsdien echter geen cent terugbetaald. Inclusief rente is de schuld inmiddels opgelopen tot 10 miljard dollar. Nederland heeft nog 427 miljoen euro tegoed van de Argentijnen.

Het Nederlandse ministerie van Financiën bevestigt dat de afbetaling wordt besproken tijdens de bijeenkomst van de Club van Parijs. In de Argentijnse media wordt bericht dat de Argentijnse regering een deel van de schuld in cash af wil lossen. De resterende schuld moet vereffend worden door onder andere goedkope leningen te bieden aan Europese bedrijven. Het is maar de vraag of de Club van Parijs daarmee akkoord gaat.

Uw correspondent maakte samen met RTL-correspondent Peter Scheffer een reportage (video) over het onderwerp voor RTL Nieuws.

Bolivia gaat nucleair

Volgens president Evo Morales van Bolivia, is het land van plan om nucleaire energie te ontwikkelen. Sterker nog, het zou een “recht van iedere Boliviaan” zijn om toegang te hebben tot de energie. Het zijn ambitieuze plannen, gezien de gebrekkige (energie)infrastructuur van het Andesland.