Overzicht

serie

Elders in de Wereld

Foto: Riccardof (cc)

Elders in de Wereld is een vaste rubriek op Sargasso waarin we stilstaan bij nieuws uit de verschillende werelddelen.


Foto: Riccardof (cc)

Masai wonen op de verkeerde plek

, door

Vliegtuigen krijgen in de geglobaliseerde wereld van tegenwoordig overal voorrang. In Tanzania zijn vorig jaar 20.000 herders van het Masai volk onder dwang en in strijd met rechterlijke uitspraken van hun land verdreven voor de uitbreiding van Kilimanjaro Airport. Velen van hen wachten nog op de beloofde compensatie en komen nu in verzet. Eind oktober zijn er in Tanzania verkiezingen, maar het is de vraag of hun stem dan zwaar genoeg gaat wegen.

Eerder zijn al tienduizenden Masai gedwongen te verhuizen uit het Ngorongoro natuurpark in het noorden van het land. Een rapport van Human Ritghts Watch met de titel “It’s Like Killing Culture” documenteert het Tanzaniaanse overheidsprogramma dat in 2022 van start ging om hun land te gebruiken voor natuurbehoud en toerisme. Sinds 2021 hebben de autoriteiten de beschikbaarheid en toegankelijkheid van essentiële openbare diensten, waaronder scholen en gezondheidscentra, aanzienlijk beperkt. Deze inkrimping van infrastructuur en diensten, in combinatie met de beperkte toegang tot culturele locaties en weidegebieden en een verbod op het verbouwen van gewassen, heeft het leven voor de inwoners steeds moeilijker gemaakt, waardoor velen gedwongen zijn te verhuizen. In het overheidsprogramma is weinig aandacht besteed aan het consulteren van de bevolking, wat de schade alleen maar heeft verergerd volgens HRW.  Bewakers weigeren inwoners nu de toegang of dwingen hen een relatief hoge toeristenbelasting te betalen als ze niet over het vereiste type identificatie beschikken. Rangers hebben bewoners aangevallen, geslagen en lastiggevallen als ze zich niet aan de regels van de overheid hielden.

Foto: Riccardof (cc)

Europa mist de boot voor kostbare mineralen

, door

In Afrikaanse landen bevinden zich de voornaamste vindplaatsen voor kobalt, platina, tantaal, mangaan en andere mineralen die van groot belang zijn voor computers, elektrische auto’s, windturbines, robots en, niet te vergeten, moderne wapensystemen. Het winnen van deze mineralen gaat gepaard met milieuverontreiniging, uitbuiting van mijnwerkers en gewelddadige conflicten. Het grootste deel van de export gaat naar China. Journalisten van Deutsche Welle analyseerden de stand van zaken aan de hand van de database van World Mining Data. Conclusie: Afrika raakt overbelast door de jacht op kostbare mineralen terwijl Afrikaanse landen uit de winning daarvan naar schatting van VN-wereldhandelsorganisatie UNCTAD in 2024 slechts 40% van de potentiële inkomsten genereerden. 

Naast de Democratische Republiek Congo waar meer dan 70% van de kobalt vandaan komt zien we voor de kostbare mineralen een rol voor onder andere Zuid-Afrika (mangaan, platinum), Guinea (bauxiet), Marokko (fosfaat) en Mozambique (titanium). Een van de redenen waarom deze landen zo weinig profiteren van de rijkdommen in hun bodem is dat ze een verwerkingsindustrie missen. Verwerking van de mineralen tot een voor de technologie bruikbaar product vindt vooral plaats in China. Een paar jaar geleden begon Congo zelf de kobalt te verwerken in een lokale fabriek. De waarde van de export steeg met een derde van de prijs voor de onbewerkte stof.

Foto: Riccardof (cc)

Wie gaat er over de Nijl?

, door

De Grote Ethiopische Renaissance Dam (GERD) is vorige week officieel geopend door president Abiy Ahmed Ali. De trots van het land gaat straks miljoenen huishoudens van stroom voorzien. Een deel van de opgewekte energie kan zelfs worden geëxporteerd. De bouw begon in 2011 en heeft meer dan 5 miljard dollar gekost, grotendeels opgebracht door Ethiopië zelf uit eigen middelen en via crowdsourcing, wat de trots van de president ongetwijfeld nog zal hebben verhoogd. De bouw van de dam heeft geleid tot spanningen tussen Ethiopië en de stroomafwaarts gelegen landen Egypte en Sudan. Op de achtergrond speelt een koloniale erfenis die de zeggenschap over de Nijl nog steeds beïnvloedt.

Egypte heeft zich fel verzet tegen de Ethiopische dam. Het land is voor de watervoorziening vrijwel volledig afhankelijk van het water van de Nijl. Dat komt in twee stromen: van de Blauwe Nijl uit Ethiopië, en daar ligt nu de nieuwe dam, en van de Witte Nijl uit zuidelijker gelegen landen. Onderhandelingen tussen Egypte en Ethiopië over aanpassingen van de GERD hebben niets opgeleverd. Egypte heeft er een nationale veiligheidskwestie van gemaakt en zelfs gedreigd met bombardementen (met steun van Trump). Vele pogingen om via onderhandelingen de spanningen te verminderen faalden.

Foto: Riccardof (cc)

Filipijnen tussen China, de VS en de klimaatopwarming

, door

In Peking liet China deze week in een grote militaire parade zien hoe machtig het land is. Niet-westerse regeringsleiders, waaronder Poetin en Kim-Jong-un werden onthaald door partijleider Xi Jinping, die vindt dat zijn land erkend moet worden als de ‘brenger van wereldvrede‘. China was dat tachtig jaar geleden ook, volgens historici. ‘Zo creëerde het langdurige verzet dat de Chinezen aan Japan boden, inclusief een guerrillastrijd van de communisten in bezet gebied, ruimte voor Amerika om zich te richten op de bevrijding van Europa.’ In de VS wond president Trump zich op over de Chinese lezing van de geschiedenis. Xi had de bijdrage van de VS aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ook wel even kunnen noemen, zei hij. Nu ziet die ‘prachtige ceremonie‘ er uit als een samenzwering tegen de VS.

Los van alle propaganda en ver van het plein van de Hemelse Vrede gingen de militairen van beide partijen deze week gewoon door met hun oorlogsvoorbereiding. Legers uit de Filipijnen, Australië, Canada en de Verenigde Staten voerden gezamenlijke oefeningen uit in de West-Filipijnse Zee. Daarbij ontdekten ze in de buurt van de Filpijnen twee Chinese oorlogsschepen die hen kennelijk volgden. Dit was geen routine klus van de Chinezen, volgens de woordvoerder van de westerse militairen. ‘Dergelijke berichten maken deel uit van hun kwaadaardige beïnvloedingsoperaties om hun illegale aanwezigheid in de (exclusieve economische zone) van het land te rechtvaardigen.’ Het blijft onrustig in de Zuid-Chinese Zee. 

Foto: Riccardof (cc)

Met geweld afgedwongen migratie

, door

Sgarasta (foto) ligt aan westkust van Harris, een van de Hebriden eilanden in het noorden van Schotland. Waar nu golfers een balletje slaan vond  in 1828 de eerste ontruiming plaats op de westelijke eilanden van dertig boerenfamilies. Ze werden gedwongen te verhuizen naar de veel minder aantrekkelijke oostkust. Hun huizen werden in brand gestoken om te voorkomen dat ze terug zouden keren. Schapenteelt op grote schaal leverde voor de landeigenaar meer op dan de pacht van de boeren. De operatie was onderdeel van de Schotse Highland Clearances, die tienduizenden gezinnen in de Highlands en de Hebriden vaak met veel geweld dwongen de plek te verlaten waar hun families eeuwenlang hadden gewoond. Vanaf het midden van de achttiende eeuw vonden ontruimingen plaats op gezag van de adellijke landeigenaren die hun land wilden exploiteren voor de wolindustrie. Dat gebeurde nadat de Engelsen aan de dissidente Schotse aanhangers van Jacobus II een definitieve nederlaag hadden toegebracht in de Slag bij Culloden. De landlords verengelsten en kozen voor een rijk leven in Londen in plaats van de zorg voor hun eigen mensen, schrijft Linda Bennet Pennel, een verre nazaat van een Schotse boerenfamilie.

De Clearances hadden een enorme impact op de arme boerenbevolking. Hun traditionele leven in een open ruimte met  gemeenschappelijk gebruik van de beschikbare grond (de Commons) werd in één klap volledig verwoest. Op Skye was geoloog Sir Archibald Geike in 1852 aan het werk toen het dorp Suisnish ontruimd werd. Hij kon uit de eerste hand verslag doen:

Foto: Riccardof (cc)

De economie van de genocide

, door

Alweer een maand geleden publiceerde VN-rapporteur voor Palestina Francesca Albanese een rapport waarin ze oproept tot internationale strafrechtelijke vervolging van bedrijven en stichtingen die zouden investeren in de Israëlische bezetting. Het rapport voor de VN-Mensenrechtenraad Van economie van de bezetting naar economie van genocide ‘onderzoekt de bedrijfsmachinerie die Israëls koloniale project van verdrijving en vervanging van de Palestijnen in de bezette gebieden in stand houdt. Terwijl politieke leiders en regeringen hun verplichtingen ontlopen, hebben veel te veel bedrijven geprofiteerd van de Israëlische economie van illegale bezetting, apartheid en nu ook genocide.’

De aanbeveling van Albanese aan het Internationaal Strafhof (ICC) om een onderzoek in te stellen naar 48 spelers in het internationale bedrijfsleven, van wapenfabrikanten tot financiële bedrijven, die zouden profiteren van de oorlog in Gaza wekte bij de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio grote woede op. Hij kondigde sancties aan tegen de VN-rapporteur, die eerder een rol heeft gespeeld bij de arrestatiebevelen die het ICC uitvaardigde tegen Netanyahu en zijn toenmalige minister van Defensie Galant. 

De inhoud van het rapport van Albanese kreeg minder aandacht dan de Amerikaanse reactie. Veel was al bekend over de betrokkenheid van bedrijven bij de bezetting van de Westbank en de steun aan kolonisten. De BDS beweging voor boycot, desinvestering en sancties bestaat al twintig jaar. Tot oktober 2023 heeft de private sector al miljarden verdiend aan de levering van de wapens en machines om ‘huizen, scholen, ziekenhuizen, gebedshuizen en olijfgaarden te vernietigen, om gemeenschappen te segregeren en controleren, en om hen de toegang tot natuurlijke hulpbronnen te ontzeggen’. Daarmee heeft de private sector bijgedragen aan het creëren van de voorwaarden voor etnische zuivering en het ontnemen van het recht op zelfbeschikking van de Palestijnen, aldus Albanese in haar rapport.

Foto: Riccardof (cc)

Israëls ankerpunt in Europa

, door

Duitsland lijkt nu eindelijk ook bereid om na te denken over sancties tegen Israël. Gisteren bezocht minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadepul Jeruzalem, vandaag gaat hij naar Ramallah. Israël moet “onmiddellijk, alomvattend en duurzaam hulp bieden voor de catastrofale situatie in de Gazastrook”, zei hij bij zijn vertrek. Meer dan 200 acteurs, muzikanten en mediamensen hebben er deze week bij bondskanselier Friedrich Merz (CDU) op aangedrongen om de wapenleveringen aan Israël te stoppen en verdere sancties op te leggen. Voor coalitiepartij SPD is de erkenning van een Palestijnse staat geen taboe meer. Wadepul herhaalde voor zijn vertrek naar Israël het Duitse standpunt inzake de erkenning van Palestina als zelfstandige staat: dat ziet de Duitse regering pas als het eind van een proces naar langdurige vrede. Maar, voegde hij er aan toe, Duitsland zal unilaterale stappen niet onbeantwoord laten. Daarmee doelde hij kennelijk op een (niet-bindende) resolutie van de Knesseth waarin algehele inlijving van de West-Bank wordt geëist. We hebben duidelijkheid van Israël nodig dat het geen beleid van uitzetting of actieve annexatie voert, zei Wadepul donderdagavond tegen journalisten. Hij waarschuwde het land voor de dreigende internationale isolatie en bood Duitse hulp aan.

De Duitse steun aan Israël wordt doorgaans verklaard uit het verleden. Israël is voor Duitsland ‘staatsraison’, aldus Angela Merkel in 2008. Dat zou inhouden dat het land onder alle omstandigheden prioriteit geeft aan de veiligheid van de Joodse staat. De schuldgevoelens over verschrikkingen van de Holocaust hebben achtereenvolgende Duitse regeringen sinds de oorlog gemotiveerd tot een onvoorwaardelijke steun aan Israël. Kritiek werd steevast weggewuifd als antisemitisme. Duitsland was ook een van de eerste landen die de omstreden definitie van antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA) accepteerde. Eind vorig jaar heeft de Duitse Bondsdag nog een resolutie aangenomen om antisemitisme harder te straffen. Dit naar aanleiding van het toenemend protest tegen de oorlogsmisdaden van Israël in Gaza. Inmiddels blijkt uit een opinieonderzoek dat driekwart van de Duitsers van mening is dat de Duitse regering de druk op Israël moet verhogen. Ondanks, of -zo mag je hopen- juist vanwege het verleden.

Foto: Riccardof (cc)

China haalt grondstoffen uit Afrika – en meer

, door

De regering van Malawi heeft een overeenkomst getekend met het Chinese bedrijf Hunan Sunwalk voor een investering van 7 miljard dollar om de mijnbouwsector van het land te ontwikkelen. Een geweldig contract voor een van de armste Afrikaanse landen. Malawianen hebben al lange tijd te lijden onder een enorme inflatie (116% sinds december). Meer dan een derde van de bevolking is niet meer in staat om in de basisvoedselbehoeften te voorzien. De Chinese investering wordt een belangrijk keerpunt genoemd. Maar er moet nog veel worden uitgewerkt en de vraag is wie er het meest van deze investering gaat profiteren. 

China heeft zich opgewerkt tot de belangrijkste handelspartner van Afrika. In tegenstelling tot het westen dat neerkijkt op hulphoevende landen die zich afkeren van de oude koloniale machten erkende China ‘niet alleen de economische waarde van Afrika vanwege zijn grondstoffen, maar ook de strategische waarde van Afrika’s vele VN-lidstaten, die invloedrijk zijn op het wereldtoneel’. China koopt vrienden. Met investeringen, kennis, expertise én leningen die natuurlijk ooit moeten worden terugbetaald. China kan ook wat vragen van Afrika.

Tegelijk met het nieuws over de investering van Hunan Sunwalk kwam het bericht dat president Lazarus Chakwera pardon heeft verleend aan Lin Yunhua, zijn vrouw Qin Hua Zhang en anderen die in Malawi vastzaten voor stroperij. Over het verband kan men speculeren. Maar natuurbeschermers zien er een slecht teken in voor het behoud van de nog bestaande biodoversiteit in Malawi. In 2019 werden de Chinezen gearresteerd vanwege het bezit van olifantstanden, nijlpaardtanden en neushoornhoorns die konden worden herleid tot dieren die waren gedood in het Liwonde National Park in Malawi. Het Openbaar Ministerie omschreef het Lin-Zhang-netwerk als een ‘gevaarlijk syndicaat’ dat in de hele regio criminaliteit in de natuur financierde en organiseerde, met smokkelroutes tot in China en andere illegale marktcentra. Lin en Zhang kregen respectievelijk 14 en 11 jaar gevangenisstraf. Dat ze nu al vrijkomen, nog voordat ze de helft van hun straf hebben uitgezeten is opmerkelijk. 

Foto: Riccardof (cc)

India staakt tegen economische hervormingen van de regering-Modi

, door

In India legden miljoenen mensen woensdag het werk neer in een nationale staking tegen het economische beleid van de regering van Narendra Modi. De staking van werknemersorganisaties werd ook gesteund door boeren, studenten, vrouwen en verschillende beroepsvakbonden, zoals leraren, journalisten en IT-medewerkers in het land. Een brede coalitie van de tien grootste vakbonden had opgeroepen tot de eendaagse actie onder de leus Bharat Bandh, wat Hindi is voor zoiets als “Leg India plat”. Terwijl Modi zich voorzichtig beweegt tussen de grootmachten China en de Verenigde Staten en hij tegenover buurland Pakistan de vinger aan de trekker houdt neemt de binnenlandse onrust toe. 

De belangrijkste aanklachten van de vakbonden betreffen de privatisering van publieke diensten, het afzwakken van werknemersrechten, stijgende werkloosheid en economische ongelijkheid, met gelijktijdige bezuinigingen op de uitgaven in de sociale sector. Verder keren de bonden zich tegen het uitblijven van centraal overleg met de regering, het criminaliseren van protest en het intrekken van burgerrechten, met name voor migranten. Stakers hebben op verschillende plaatsen wegen en openbaar vervoer geblokkeerd. In de deelstaat Kerala lag het openbare leven volledig stil. 

De staking steunde ook de eisen van de grootste boerenorganisaties van het land voor een wettelijke minimumprijs voor alle landbouwproducten, het kwijtschelden van leningen voor boeren, een einde aan alle gedwongen landonteigening en betere kansen op werkgelegenheid. De boeren verzetten zich ook tegen de handelsakkoorden die Modi zonder enige betrokkenheid van belangenorganisaties afsluit met westerse landen. De Indiase regering heeft in mei een vrijhandelsovereenkomst met het Verenigd Koninkrijk afgerond, waardoor de Indiase markt voor Britse producten, waaronder landbouwproducten, vrijwel zonder tarieven of beperkingen wordt geopend. India bevindt zich volgens berichten in de Indiase media ook in de laatste fase van het bereiken van een bilaterale handelsovereenkomst met de VS. De besprekingen over de overeenkomst begonnen in februari, tijdens een bezoek van Modi aan de VS. Het verminderen of afschaffen van de invoerrechten op belangrijke landbouwproducten zal volgens de boerenorganisaties de bestaansmiddelen van miljoenen Indiase boeren in gevaar brengen. Ook zal hierdoor de groei worden gestuit van micro-, kleine en middelgrote ondernemingen, die de ruggengraat van de werkgelegenheid in het land vormen. 

Foto: Riccardof (cc)

Trump dreigt Cuba met regime change

, door

Trump haalt weer de duimschroeven aan voor Cuba. Maatregelen van de regering Biden om de druk op het communistische land te verlichten worden teruggedraaid. Met grote gevolgen voor de toeristenindustrie op het eiland, een van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de Cubanen. Eerder al had Trump de beschermde status voor Cubaanse vluchtelingen ingetrokken.

Onder Biden kregen meer dan een half miljoen mensen uit Cuba, Haiti, Nicaragua en Venezuela onder voorwaarden een tijdelijke verblijfsvergunning. De regering-Biden betoogde dat deze regeling zou helpen bij het beteugelen van illegale grensoverschrijdingen aan de zuidelijke grens van de VS en zou zorgen voor een betere controle van degenen die het land binnenkomen. Ook de regeling voor een tijdelijke beschermde status (TPS) wordt beëindigd. TPS werd toegekend aan onderdanen van aangewezen landen die te maken hadden met onveilige omstandigheden, zoals gewapende conflicten of milieurampen. Trumps ‘strengste asielbeleid ooit’ stuurt hen nu weer terug naar armoede, geweld en onderdrukking in de ‘achtertuin van de VS’. 

Trump verklaart zijn nieuwe stappen om Cuba economisch op de knieën te dwingen openlijk als een poging tot regime change.  Hij zet zich in “voor het bevorderen van een vrij en democratisch Cuba, door het langdurige lijden van het Cubaanse volk onder een communistisch regime aan te pakken”. Het ’terroristische regime’ moet ook verdwijnen omdat Cuba “vluchtelingen voor de Amerikaanse justitie” huisvest. Cuba heeft politiek asiel verleend aan de zwarte bevrijdingsactiviste Assata Shakur, die ontsnapte uit het Amerikaanse gevangenissysteem nadat ze een “wrede en ongebruikelijke straf” had ondergaan, zoals de VN-Mensenrechtencommissie het noemde. 

Foto: Riccardof (cc)

Marokkaanse kolonisten in de Sahara

, door

De Franse minister Aurore Bergé bevestigde op bezoek aan Rabat afgelopen maandag het standpunt van haar regering inzake de Westelijke Sahara: ‘Het heden en de toekomst van de Sahara vallen volledig binnen het kader van de Marokkaanse soevereiniteit.‘ Vorig jaar maakte Frankrijk de draai waar in Marokko al langer om werd gevraagd. President Macron gaf zijn steun aan een plan voor regionale autonomie onder Marokkaans bestuur. Tot woede van buurland Algerije, dat de Saharaanse opstandelingen steunt.

Ook het Verenigd Koninkrijk steunt Marokko inzake de zeggenschap over de voormalige Spaanse kolonie in de Sahara. Het VK volgt hiermee andere westerse landen, naast Frankrijk ook Spanje, Duitsland en Nederland. De Britse minister van Buitenlandse Zaken David Lammy ondertekende begin deze maand een overeenkomst om samen met Marokko de nodige infrastructuur te ontwikkelen voor het WK voetbal, dat over vijf jaar samen met Spanje en Portugal door Marokko wordt georganiseerd. Volgens Lammy zou de deal ervoor zorgen dat “Britse bedrijven een grote rol kunnen spelen op het grootste voetbalpodium”. In 2020 hadden de Verenigde Staten zich bij monde van president Trump al akkoord verklaard met de volledige overname van de Westelijke Sahara door Marokko in ruil voor de erkenning van Israël. De Afrikaanse Unie heeft zich altijd achter de onafhankelijkheidsbeweging Polisario en de Saharaanse Arabische Democratische Republiek (SADR) gesteld. Maar Marokko wint nu ook in Afrika medestanders. Ghana heeft onlangs met de SADR gebroken en steunt het Marokkaanse plan voor regionale autonomie. Ook Kenia maakte een verrassende beleidswijziging door een ambassade te openen in Rabat en zijn eerdere steun aan de Saharaanse Republiek in te trekken ten gunste van het Marokkaanse plan. In ruil daarvoor zou Kenia nieuwe investeringen in landbouw en hernieuwbare energie uit Rabat hebben veiliggesteld. In het door Marokko bezette deel van de westelijke Sahara schaarden stamoudsten zich achter de claims van de koninkrijk Marokko. Alleen in Oeganda riep de ‘Beweging voor Solidariteit met het Sahrawi-volk’ de internationale gemeenschap op om het recht op zelfbeschikking en onafhankelijkheid van het Sahrawi-volk te verdedigen.

Foto: Riccardof (cc)

Waterpistolen tegen vastgoedspeculanten

, door

In Barcelona demonstreerden duizenden bewoners tegen de overlast van het toerisme in de stad. “Toeristen, ga naar huis” en “Toerisme steelt van ons” luidden de protestborden op de Paseo de Gràcia, een straat geflankeerd door luxe boetieks en dure hotels. Buiten een Louis Vuitton-winkel werden bezoekers besproeid met water. Ook in Genua en Lissabon gingen afgelopen weekend mensen de straat op. Het is niet de eerste keer dat het massatoerisme protest oproept. Ook vorig jaar gingen in veel steden bewoners de straat op om maatregelen tegen de overlast te eisen en aandacht te vragen voor de huisvestingsperikelen van de lokale bevolking. Het heeft geleid tot de oprichting van het Southern Europe Network Against Touristification. Het waterpistool werd het symbool van de woede van de bewoners over de overlast van alsmaar stijgende aantallen toeristen in hun woongebied.

“Onze vijand is niet de toerist, maar de speculanten en de uitbuiters die zich achter het toerisme verschuilen om te profiteren van de huisvesting en het leven van de lokale bevolking”, zegt Asier Basurto, een van de organisatoren van het protest in San Sebastián, een badplaats aan de noordkust van Spanje. Volgens Basurto jaagt de ontwikkeling van het toerisme jongeren uit San Sebastián. De stad wordt gedegradeerd tot “een decor”. Dit model van toerisme brengt geen economische welvaart, maar eerder problemen zoals de huizencrisis”, aldus Pere Joan Femenia, een woordvoerder van de groep Less Tourism, More Life, die de protesten organiseerde in Palma, Mallorca, waar demonstranten zaterdag een toeristenbus tegenhielden. Als gevolg van de torenhoge huizenprijzen kan het eiland niet voldoende politieambtenaren, gezondheidswerkers en leraren aantrekken. Op Ibiza leven lokale bewoners naast arbeidsmigranten in geïmproviseerde kampen, ver buiten de ogen van toeristen. De Colombiaan Victor, die met vrouw en kind in een busje in de buurt woont, zegt: “Ik werk hier in de oude stad en bedien de rijken,” zegt hij. “Mijn vraag is: als wij er niet zijn, wie zal deze mensen dan bedienen?”

Volgende