OPINIE - De muur viel in 1989. Het westerse ideaal had gezegevierd, zo heette het. Maar waar staat Nederland nou, zo’n 25 jaar later?
We hebben ons sufgeprivatiseerd. De gezondheidszorg is er niet goedkoper op geworden. En verzekeringsbedrijven geven per jaar een half miljard uit om je van verzekering te laten wisselen. Niemand die daar gezonder van wordt. Het openbaar vervoer mag dan wel meer passagiers vervoeren, maar niet op tijd, of soms gewoon helemaal niet. De dienstverlening heeft geen gelijke tred gehouden met de prijs van het kaartje. De huurmarkt is er na de verzelfstandiging van de corporaties ook niet beter op geworden. Alleen de baasjes wel.
De huizenmarktzeepbel is geklapt en veel mensen zitten met een foute hypotheek onder water. Het was voorspelbaar en werd voorspeld. Maar op schulden draait een economie nou eenmaal lekker. Lijkt het.
En voorlopig is er nog geen sprake van echte maatregelen. Dus kan dit nog een tijdje doorsudderen. Of gewoon nog een keer fout gaan.
Intussen zitten we met een grotendeels vastgelopen economie en heeft een groot deel van de bevolking nu weinig meer welvaart dan twintig jaar geleden. En iedereen die na jarenlang werken door de stroef draaiende economie buiten de boot valt en van een uitkering gebruik moet maken, noemen we een potentiële fraudeur en een profiteur. Om het allemaal wat gezelliger te maken.
Maar het moet nou eenmaal, schijnt het. Want we moeten bezuinigen. Om de overheidsschuld af te betalen. Terwijl er geen enkel bewijs is dat dit op lange termijn een goede aanpak is. Sterker nog, genoeg bewijzen voor het laten doodbloeden van een economie zijn er wel.
Overigens is het dan wel weer apart dat de mede-veroorzakers van de huidige crisis, de banken, wel vele miljarden toegestopt krijgen. Daar mogen we ons dan wel weer voor in de schulden steken. En de ECB geeft ze nog lang goedkope leningen terwijl de middenstand niets loskrijgt. Nee, dat helpt.
Waar we ook vele miljarden voor over hebben is een straaljager voor een oorlog die we al zeventig jaar niet meer gevochten hebben. Of het moet zijn dat we het inzetten tegen die beruchte vijand Al Qaeda die we daarmee nooit kunnen uitschakelen. Maar wel munitie geven voor hun strijd, en nieuw kanonnenvlees. Voor de zekerheid hebben we hier trouwens ook nog een paar atoombommen waar we niet over mogen praten. Voor een vijand die er al heel lang niet meer is. Maar daarmee blijven we vriendjes met dat land aan de andere kant van de plas.
Dus zitten we nu gewoon met meer armoede, meer daklozen en meer mensen bij de voedselbanken dan we lange tijd gekend hebben. Gelukkig neemt de criminaliteit af, waarschijnlijk vooral door het gebrek aan jeugd. Dit belet echter niet het juist voor de veiligheid opschroeven van de uitgaven. En mensen een biometrisch identiteitsbewijs op te dringen zonder welke ze geen werk, uitkering of stemrecht meer hebben. Voor de veiligheid, weet u wel.
Het politieke debat gaat tegenwoordig vooral over het huishoudboekje, niet meer over hoe we de samenleving willen inrichten. Als dat al ter sprake komt, is de eerste vraag: wat kost dat? En niet langer: wat brengt dat ons? Democratie is verworden tot stemmen op de beste doorrekening van de verkiezingsprogramma’s.
Als zoethoudertje laten we intussen mensen die het zich kunnen veroorloven nu wat harder rijden. Dat door de extra fijnstof wat minder bedeelden, die nu eenmaal vast zitten in die huurflat aan de snelweg, iets eerder de pijp uit gaan, ach.
Verder sluiten we minderjarige asielzoekers op of sturen ze na jaren in Nederland terug naar een land waar ze niets meer te zoeken hebben. Eigenlijk sluiten we gewoon graag zoveel mogelijk asielzoekers jarenlang op. Kennelijk in de overtuiging dat ze dan vanzelf zullen verdwijnen. En asielzoekers kosten natuurlijk alleen maar geld.
Het onderwijs is niet sterk genoeg om internationaal aan de top te blijven. En de academische wereld wordt geofferd aan de markt. Wetenschappers zijn nu ondernemers die meer tijd kwijt zijn voor de funding van het volgende project dan voor het doen fundamenteel onderzoek. En de studenten zitten in mega-fabrieken waar geen tijd meer is voor kritische beschouwingen of langdurige verdieping. Snel punten scoren is noodzaak, tijd voor wilde ideeën najagen is er niet meer, ook al zouden die later de maatschappij mooie dingen kunnen brengen. Tijd is geld.
We bespioneren intussen iedereen maar omdat er misschien ergens één terrorist is, zonder dat we kunnen aantonen dat al dit ook maar een beetje effectief is. De straten hangen vol met camera’s omdat de burger nu eenmaal niet te vertrouwen is en constant in de gaten moet worden gehouden.
En we laten ons ook nog eens rustig door de Amerikanen bespieden en we lopen slaafs achter ze aan in het voeren van onzinnige oorlogen waar het probleem nooit mee opgelost wordt. Een land dat mensen zonder proces opsluit en martelt en executeert.
Intussen foeteren we op Europa als ware dat het grote kwaad. Terwijl dat eigenlijk het toonbeeld is van vreedzaam samenleven en beschaving.
Over beschaving gesproken. Van onze voortrekkersrol op zaken als abortus, euthanasie, homohuwelijk en drugsbeleid is niet veel meer dan een vage herinnering en een enkele reflex over. Probeer maar eens een echt baanbrekende wet te bedenken die de laatste tien jaar is aangenomen.
Op een heel ander vlak spreken we kwaad over andere landen die onvoldoende harde afspraken willen maken over het klimaat, maar zijn we intussen de hekkensluiter qua alternatieve energiebronnen en harde doelstellingen in Europa. Sterker nog, we zitten zo diep in de fossiele brandstoffen dat het ons al dun door de broek loopt als we ook maar durven te denken aan enige actie richting Rusland, zoals wegblijven in Sochi, omdat de Russen anders de gaskraan naar onze gasrotonde dichtdraaien. Erger nog, er wordt geen enkele stap gezet om ervoor te zorgen dat we over tien, twintig jaar verlost zijn van die afhankelijkheid.
Ook zijn we al tijden remmend bezig in bestrijding van chemicaliën en hormonen in producten, verpakkingen en voedsel. De gezondheid van mensen mag vooral niet de economische belangen in de weg staan.
Nee, het is niet allemaal doffe ellende in dit land. We leven best lang en gelukkig hier. Maar om nou te zeggen dat we er uit halen wat er in zit en dat iedereen daar eerlijk in kan delen, nee. En zijn we veel opgeschoten sinds de val van de muur? Volgens mij waren de 25 jaar daarvoor beter besteed.
Tijd voor een paar hele stevige, goede voornemens in 2014 dus. Opdat we de komende 25 jaar weer wat meer schwung krijgen.
Reacties (19)
Lang leve de Mensch!
Mooi samengevat, Steeph!
Mooie tekst, Steeph.
Iemand had de tape van Wimpie van Amsberg moeten verwisselen met deze toespraak.
Ahhhh, die goede oude tijd toen alles nog fantastisch was.
@4: nostalgie is ook niet meer wat het geweest is.
Er gaat ook nog wel eens iets goed hier, hoor.
Gelukkig neemt de criminaliteit af, waarschijnlijk vooral door het gebrek aan jeugd
Maakt Steeph hier een grapje? Het aantal kinderen van 12 t/m 24 is toegenomen. Dat geldt voor alle herkomstgroepen, echter vooral voor EU-onderdanen.
Vooral de Oost-Europeaanse bevolkingsgroep is zeer sterk gestegen en die is nu eenmaal minder crimineel dan de autochtone jeugd, misschien bedoelt Steeph dat.
Meestal wordt de berekening gemaakt over het aantal verdachten per 1000 inwoners van de bevolkingsgroep, maar ook het totaal aantal gevallen van criminaliteit daalt.
En bedankt Steeph…ik sleep me al door deze vreselijke “feestdagen” heen……maar mhh tja..je hebt wel een punt…eigenlijk..
Een mooie samenvatting
Als ouwe lul heb ik de hele periode meegemaakt.
In 1988 heb ik een cursus gevolgd.
Of werken met een kaarten systeem of met een computersysteem.
Kosten van het systeem 12000 gulden.
Heel weinig MKBers hadden toen een computer ik ook niet.
Het werkelijke computer tijdperk is 20 jaar oud.
Maar heeft onze dag besteding,geld stroom,werk omgeving,
de gehele diensten sector,Internationaal zaken verkeer,
De middenstand maar ook de waarde van kantoor panden en winkel centra’s totaal verandert.
Dus is de gehele economie verandert.
Winkel panden zijn niets meer waard, kantoor panden ook niet.
Bankieren en verzekeren kun je thuis.
Met 16 nieuwe lidstaten in de EU (het kan er een meer of minder zijn ik ben de tel kwijt) is al het werk wat vanzelf sprekend lijkt niet meer van zelf sprekend.
Niet de makkelijkste periode om een toekomst visie te maken.
Liberascisme is het kernbegrip.
@10: Erg cryptisch.
Wat bedoel je hiermee
Ik las het onderstaande artikel op Joop en vond, vind dat een goede omschrijving van de achterliggende ideologie die de crisis veroorzaakt.
http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/24634_liberascisme_misschien/
The more things change, the more they stay the same.
Bij vrijwel iedereen maakt het optimisme van de jeugd geleidelijk aan plaats voor het (in meer of mindere mate milde) cynisme van de ouderdom. Bij Steeph gaat dat best vlot, zo te zien!
Ik vind dit artikel een vreemde mix van waarheid en onzin…
Ja, de zorg is duurder geworden sinds de privatisering, maar dat was gewoon een voortzetting van een al bestaande trend en de snelle stijging na 2006 was al jaren eerder voorspeld omdat het bekend was dat de vergrijzing dan hard zou toenemen en veel medisch onderzoek in een stroomversnelling zou raken (privatisering maakt eigenlijk niet veel uit, alleen dat het flexibeler en politiek makkelijker is dan de overheid een keiharde limiet op zorguitgaven in te laten stellen). Beweren dat er meer armoede is in Nederland omdat we welgeteld 1,2% van het BNP aan defensie uitgeven (het laagste percentage ooit en een aankoop zoals bv. die van de JSF wordt uit dat budget bij elkaar gespaard) is onzin. Nederlands onderwijs niet goed genoeg voor de top? Het gaat niet om die top 5 plaats, het gaat erom binnen een bepaalde groep landen te blijven, dus binnen een bepaalde afstand, in punten, van de nummer 1, zorgen dat we in de kopgroep, die in absolute zin goed scoort, blijven, ook al wordt die kopgroep groter omdat andere landen zich opwerken naar 1e wereldniveau. Tenslotte nog het idee dat overheidsschulden maken op lange termijn een goed idee is… Mensen weten soms echt niet waar Keynes het over had: tijdens een vertrouwenscrisis stimuleren via schulden is een goed idee op de korte termijn, op de lange termijn moet de staatsschuld onder controle gebracht worden, nog even los van het feit dat de huidige crisis niet puur een vertrouwenscrisis is zoals de crisissen van de jaren ’30 en ’80 dat wel waren.
Wel wordt er terecht de vraag gesteld of economische stimulering misschien niet beter ook via de portemonnee van de burger kan gebeuren ipv. alleen maar de banken geld geven en inderdaad behandelen we werklozen soms wel heel snel als fraudeur. Nederland is ook inderdaad goed in het bespioneren van haar burgers en niet echt bezig met daadwerkelijk overschakelen naar groene energie.
de snelle stijging na 2006 was al jaren eerder voorspeld omdat het bekend was dat de vergrijzing dan hard zou toenemen en veel
Bij mijn weten is de vergrijzing nog niet *zo* hard aan het toeslaan (dat komt pas over een jaar of 10, 15). De toename van de zorgkosten komt vooral omdat -met name ziekenhuizen- ‘vraaggestuurd’ werken, omdat wachtlijsten worden gezien als Grote Sgande.
@15:
De vergrijzing is al bezig, maar je hebt gelijk het wegwerken (en weghouden) van wachtlijsten zoals die bestonden voor 2006 kost ongetwijfeld veel geld.
Grijze druk:
https://pbs.twimg.com/media/BcLayf5CMAEc8rd.jpg
@14: ik zeg niet dat we armoede hebben omdat we een jsf aanschaffen. Ik zeg wel dat de prioriteiten verkeerd liggen.
En ik zeg ook niet dat je de staatsschuld maar oneindig moet laten oplopen. Ik zeg alleen dat je op het juiste moment daar even geen aandacht aan moet besteden. Je moet de staatsschuld aanpakken als het economisch goed gaat.
@18:
Jij beweert dat de prioriteiten al verkeerd liggen als een land 1,2% van het BNP aan defensie uitgeeft (een percentage dat al is gedaald sinds het begin van de crisis). Als je als land daar al in moet gaan snijden om armoede te bestrijden ben je of een teringzooi van het kaliber Congo of Afghanistan of je verdeelt de bestaande rijkdom gewoon niet goed. Als Nederland geen gevechtsvliegtuigen koopt zegt het eigenlijk dat de regering hier zo slecht is dat die met een BNP/hoofd van 36.000 euro niet eens mensen uit de armoede kan houden en tegelijkertijd een klein legertje overeind kan houden. Het geld voor de JSF is spaargeld van 30 jaar, daar blijf je af tenzij het echt niet anders kan, als je dat voor lopende rekeningen gaat gebruiken heb je een heel groot probleem. Het is een beetje hetzelfde argument als vaak wordt gebruikt tegen ruimtevaart: mensen vinden een raket van 50 miljoen een verspilling van geld die naar eten had kunnen gaan, ondertussen vaart er iemand in een privejacht van 100 miljoen langs en kijken ze daar niet van op… ik denk dan “wees gewoon eerlijk en zeg dat je privejachten belangrijker vindt dan ruimtevaart en eten.”
Wat betreft de staatsschuld, die laten we nu toch al hard oplopen? van de eurozone mogen we een tekort van 3% hebben en eenmalig zelfs een hoger tekort. Het probleem dat ik heb met figuren die roepen dat we nog meer moeten lenen (en dat is een vooroordeel van mij, het hoeft totaal niet op jou te slaan) is dat je ze nooit hoort over het afbetalen van de schuld in de goede tijden, voor hen is roepen om meer overheidsgeld vaak een soort automatische reactie die nou eenmaal verwacht wordt van mensen van hun politieke stroming, niet onderdeel van een doordacht langetermijn plan.
Daarnaast heeft het nu niet zo heel veel zin om hard te gaan stimuleren, het maakt de vergrijzing of de concurrentie vanuit opkomende landen niet minder (de grote factoren die ervoor zorgen dat deze crisis niet zomaar een simpele vertrouwenscrisis is). Europa vergrijst en de Europese werknemer heeft niet meer vanzelfsprekend een groot productiviteitsvoordeel t.o.v. bijvoorbeeld een Chinees. Relatief lage groei en een werkloosheidsprobleem gaan de komende decennia niet meer weg. Lenen met de verwachting dat je het wel afbetaalt wanneer de economie weer 5% groeit is niet slim wanneer er de komende decennia niet meer zo’n sterke structurele groei zal zijn. Dat is iets waar we ons bij neer moeten leggen en de begroting op in moeten richten (door bijvoorbeeld werkloosheid niet meer als een duidelijke keuze of persoonlijk falen te beschouwen). Met een beetje handig beleid valt daar best mee om te gaan zonder dat mensen verhongeren en zonder dat het leger moet worden afgeschaft. We helpen onze nazaten er ook mee: zij zullen niet meer opgescheept zitten met een onhoudbare en onrechtvaardige strijd om zo lang mogelijk Europa rijker te houden dan de rest van de wereld. Als over 100 jaar het gros van de wereld op Europees welvaartsniveau zit vallen er een hoop grote problemen weg.