De verovering van de Oost-Congolese stad Goma (foto) door de rebellen van M23 heeft in het westen weer tot enige aandacht geleid voor het al decennialang durende conflict in deze Afrikaanse regio. De oorlog is met meer dan zes miljoen dodelijke slachtoffers het dodelijkste conflict na de Tweede Wereldoorlog, schreef de Nederlands-Congolese politicoloog Kiza Magendane zaterdag in de NRC. Maar westerse hulp voor de Congolezen blijft uit. Daarentegen steunen Europese landen, de Verenigde Staten en Israël wel buurland Rwanda dat M23 met financiële hulp en wapenleveranties in staat stelt Oost-Congo te blijven terroriseren.
De verantwoordelijkheid van Rwanda voor de slachtpartijen in Congo wordt inmiddels wel door iedereen erkend, behalve door de Rwandese president Paul Kagame. Bij de overname van Goma liepen Rwandese soldaten trouw naast de M23. Rwanda profiteert van de zwakte en de corruptie van het Congolese regime. Congo is totaal niet opgewassen tegen de Rwandese agressie. Datzelfde geldt voor de internationale troepen van de VN en andere Afrikaanse landen. Rwanda heeft zich in de loop van de tijd, na de extreem gewelddadige moordpartijen van Hutu’s op de Tutsi’s in 1994, ontwikkeld tot de lieveling van het westen. Dat heeft alles te maken met de aanwezigheid van belangrijke grondstoffen in de regio die onmisbaar zijn voor hedendaagse technologische ontwikkelingen in het westen. Rwanda is daarvoor de meest betrouwbare leverancier. Magendane: ‘Rwanda exporteert jaarlijks voor honderden miljoenen dollars aan (Congolese) grondstoffen, terwijl het zelf geen coltan- of kobaltreserves heeft. Vorig jaar sloot de Europese Unie een akkoord met Rwanda over de import van deze strategische grondstoffen, ondanks VN-rapporten die Rwandese betrokkenheid bij illegale mijnbouw aantonen. Westerse regeringen rechtvaardigen hun steun aan Rwanda met verwijzingen naar diens „effectiviteit” en „stabiliteit”, terwijl ze Congolese corruptie bekritiseren.’
NRC correspondent voor Afrika Koert Lindijer vertelt in deze podcast hoe Kagame het westen weet in te palmen, waardoor de door hem gesteunde rebellen in Oost-Congo vrij spel krijgen. Sinds de jaren negentig onderhoudt de Rwandese president vriendschappelijk relaties met tal van vooraanstaande leden van de westerse politieke elite, zoals ex-regeringsleiders Tony Blair en Bill Clinton. Kagame weet ook dat sport een effectief glijmiddel kan zijn bij het aanknopen van nuttige vriendschapsbanden. Terwijl hij in eigen land een repressief bewind voert en alle oppositie het zwijgen oplegt slaagde hij er in naar buiten toe een aantrekkelijk imago te ontwikkelen. En ook nadat Frankrijk zich uit delen van Afrika heeft teruggetrokken is president Macron nog steeds een een goede vriend van Kagame. Het Rwandese leger beschermt in Mozambique zelfs de oliewinning van het Franse Total Energies, een bron van conflicten die duizenden op de vlucht heeft gejaagd.
Israël en Zuid-Afrika
De neokoloniale rol van Rwanda verontrust in het bijzonder Zuid-Afrika dat vreest voor verlies aan invloed op het continent. In Zuid-Afrika kijkt men met name argwanend naar de toegenomen invloed van Israël op het Rwanda van president Kagame. Zuid-Afrika heeft ook soldaten in Congo in de Afrikaanse vredesmacht die door M23 bij de verovering van Goma aan de kant is gezet. Met wapens uit Rwanda die door Israël zijn geleverd. De hechte banden tussen Israël en Rwanda gaan niet alleen over landbouw, hernieuwbare energiebronnen en de opvang van vluchtelingen maar ook over wapenleveranties. ‘Wat militaire samenwerking precies inhoudt, is natuurlijk een kwestie van defensiegeheim,’ lezen we bij De Wereld van Morgen ‘maar je krijgt wel een idee als je de bewapening van de M23-groep beziet. De expertengroep van de VN-deskundigen van de Verenigde Naties sprak in zijn verslag van december 2024 van Israëlische Galil aanvalsgeweren, lichte en zware machinegeweren, verschillende soorten raketwerpers, granaatwerpers, terugstootloze geweren, mortieren, nachtzichtapparatuur en anti-persoonsgranaten. Voor Zuid-Afrika is de Israëlische bewapening van Rwanda sinds vorig jaar extra gevoelig geworden vanwege de genocide-aanklacht die het land heeft ingediend bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag. Rwanda, dat zich in de VN als een van de weinig Afrikaanse landen opstelt aan de kant van Israël, voert in Oost-Congo dus ook een oorlog tegen het land dat het namens vele andere landen in het mondiale zuiden opneemt voor de Palestijnen. De Rwandese minister van Buitenlandse Zaken en Internationale Samenwerking, Olivier Nduhungirehe, en zijn Israëlische ambtgenoot, Gideon Sa’ar hebben onlangs volgens de Rwandese krant Taarifa hun bondgenootschap bevestigd, ‘op een cruciaal moment, nu beide landen te maken hebben met externe druk van vijandige actoren, waaronder de steeds agressievere houding van Zuid-Afrika’.
‘No Congo, no iPhone’
Kiza Magendane demonstreerde in Den Haag onder de leuze ‘No Congo, no iPhone’. Zijn boodschap: ‘Wij zijn Congo onze solidariteit verschuldigd, omdat het onze digitale revolutie en groene transformatie mogelijk maakt met zijn overvloed aan strategische mineralen.’ Hij pleit voor nieuwe betrekkingen met het land dat hij ooit ontvluchtte. En om te beginnen humanitaire hulp voor de Congolese bevolking en sancties voor de Rwandese agressor.
Reacties (10)
Is het dan nu de bedoeling dat asielzoekers uit Congo de beslissing op hun aanvraag in Rwanda moeten afwachten? Denemarken heeft al een dergelijke deal met Kagame….
Ja hoor, Afrikaanse volkeren moorden elkaar uit met alles wat ze kunnen vinden en het is weer de schuld van het mythische westen omdat een rebellengroep een paar wapens zou hebben van Israëlisch ontwerp. Al het andere wapentuig kwam zeker geheel toevallig moreel vrij in dat conflict.
En in één artikel het westen veroordelen wegens vermeende inactiviteit voor grondstoffen aan de ene kant en daarin ook een beroep doen op de morele plicht van het westen vanwege grondstoffen aan de andere kant. Kom op zeg, pick a lane.
Te koop gevraagd, moreelvrije wapens, voor een onbezwaard gemoed
“En in één artikel het westen veroordelen wegens vermeende inactiviteit voor grondstoffen aan de ene kant en daarin ook een beroep doen op de morele plicht van het westen vanwege grondstoffen aan de andere kant.”
Heb jij een beetje moeite met lezen ofzo? Het gaat om grondstoffen die uitsluitend uit Congo komen. Alleen bewapent Rwanda rebellen met Israëlisch wapentuig (toch echt wel een grote speler als het om wapens voor conflictgebieden gaat), in ruil voor de roof en smokkel van Congolese grondstoffen, die het vervolgens vanuit Rwanda heruitvoert naar het Westen. Het Westen speelt dus echt wel een wat grotere rol in dit conflict dan dat “een rebellengroep een paar wapens zou hebben van Israëlisch ontwerp”. We zijn feitelijk de helers van in Congo gestolen waar.
Ik kan prima lezen, wat me verbaast is dat je het aangekaarte probleem niet ziet. Ik heb het er niet over waar die grondstoffen vandaan komen ik heb het over de oorzaak en beschuldiging aan het westen. In het geval van Rwanda wordt het westen passiviteit verweten omdat Rwanda een belangrijke rol speelt in de logistiek van GRONDSTOFFEN en in het geval van Congo wordt het westen moreel gebrek verweten wegens niet helpen terwijl westerse telefoons deels gemaakt zijn van door Congo gewonnen GRONDSTOFFEN.
Dus als het westen te weinig tegen doet om grondstoffen aan de ene kant in een conflict is het schuldig maar als het westen aan de andere kant van het conflict te weinig doet is schuldig wegens de morele plicht die komt met die zelfde grondstoffen. Dat wordt allemaal gesteld op tekst van één a4 en zonder enige bewijs van geclaimde ‘westerse’ motivatie. Daarin wordt de rest van de wereld gemakshalve maar even vergeten en blijft de eigenverantwoording van de vechtende landen onbenoemd.
Hoe dan ook blijft het westen ‘heler van in Congo gestolen waar’. En deze ‘heler’ trekt zich niets aan van de slachtoffers die de dieven gemaakt hebben. Dat zou je het ‘morele gebrek’ kunnen noemen. Dat laat onverlet dat er ook op Congo van alles is aan te merken, zoals Magendane in zijn uitstekende opiniebijdrage heeft laten zien. Ik vind echter niet dat je de westerse nalatigheid kunt negeren alleen omdat ook lokale machthebbers schuld hebben aan het voortdurende onrecht.
Dit stuk gaat in essentie helemaal niet over Congo of Rwanda maar is de zoveelste in de lijn van wat er mis is in de wereld en waarom dat de schuld is van het westen. Anders waren er ook wel een paar alinea’s gewijd aan China en Rusland.
Het stuk van Magendane heeft deels ook die problemen maar als iemand met een belang daarin zoiets doet in een opinie stuk om een discussie los te maken heb ik daar begrip voor. Wat jij hier doet is zijn uit wanhoop voortgekomen dichterlijke vrijheid gebruiken als bewijs van westerse schuld. Bewijs dat wordt gesuggereerd maar nergens wordt geleverd en ook nog eens bij gelegenheid tegengesteld wordt gebruikt. Het westen heeft genoeg niet goed gedaan en een beetje zelfhaat kan een goede motivator zijn voor terechte kritiek maar dan moet je wel aan de onderbouwing werken.
De handel in zeldzame metalen doet mij denken aan de slavenhandel in de 18e eeuw:
Afrikaanse handelaren leverden de de slaven aan de Europese handelaars, maar zonder de Europeanen zouden die slaven niet geroofd zijn.
We vinden nu dat de slavenhandel een misdaad was, ook al werkten Afrikaanse handelaren eraan mee.
Het houden van slaven was in Afrika van alle tijden.
Dat dus zonder Europeanen die slaven niet zouden zijn geroofd is onzin.
Terugstootloze geweren zouden kunnen bestaan, maar de Engelse term recoilless rifle slaat over het algemeen op kanonnen zonder terugslag (met name bedoeld als goedkope draagbare of op trucks gemonteerde antitankwapens).