Jezus redt

ELDERS - De Poolse katholieke kerk wil godsdienstles verplicht stellen voor alle scholen. Een poging om de nieuwe generatie op te  voeden met conservatieve waarden.

Het Poolse centrum-linkse weekblad Polityka maakt zich zorgen over de conservatieve waarden die kinderen in Polen meekrijgen via de godsdienstlessen (360 Magazine, nr. 50, alleen voor abonnees). Het godsdienstonderwijs op openbare scholen is nu nog vrijwillig. Maar de meeste scholieren kiezen het om niet uit de toon te vallen en lastige vragen te vermijden als het vak op hun eindlijst zou ontbreken. Kinderen staan onder grote druk om mee te doen, ook als hun ouders dat niet willen. Niet-godsdienstig opgevoede kinderen worden zo via de school opgenomen in de katholieke kerk. Een veelgehoord motief is ook dat je langs deze weg kunt deelnemen aan het ‘vormsel‘, een katholiek ritueel dat in Polen verplicht is als je in de kerk wilt trouwen.

Toen het godsdienstonderwijs in 1989 werd ingevoerd leek er geen kwaad te steken in een kennismaking met de catechismus. Maar in de praktijk gaan de godsdienstleraren wel een stukje verder. Kennis over godsdienst is in Polen praktisch nihil volgens Jozef Baniak van de Universiteit van Poznan. Wat er wel wordt overgedragen is een “infantiel beeld van seksualiteit”. Middelbare scholieren leren dat masturberen erger is dan de atoombom (volgens anderen is het gelijk aan gewond raken op het slagveld).  Anticonceptie zou tot tot onvruchtbaarheid leiden. Het gebruik van voorbehoedmiddelen is volgens de gebruikte leerboeken een “godslasterlijke daad die de macht van de goddelijke schepping schendt.”

De indoctrinatie begint al op de basisschool waar volgens Polityka de schokkende beelden van de anti-abortusfilm de Silent Scream worden vertoond. De juf vertelt er gruwelijke verhalen over bloedende en slangen spuwende vrouwen, die zonder vooraf te biechten ter communie gingen. “Mijn zoon was getraumatiseerd”, vertelt een moeder die bedankte voor deze godsdienstles. Haar kind ontkwam toch niet aan de propaganda toen op de “dag van het verwekte leven” de school vol hing met foto’s van geaborteerde embryo’s.

In deze sfeer komt er van een open gesprek over homoseksualiteit natuurlijk ook niets terecht. Een docente maatschappijleer uit Warschau vertelt dat ze onder druk werd gezet discussies over dit thema te laten vallen.  De homofobie gaat in Polen even ver als in buurland Rusland en neemt soms belachelijke vormen aan. Veel homoseksuele Polen zochten al een liberaler klimaat in andere EU-landen. Een nieuwe generatie die op school is geïndoctrineerd met conservatieve, homofobe denkbeelden biedt weinig perspectief op  verandering. En dat wordt alleen maar erger als dit godsdienstonderwijs volgens de wens van de katholieke geestelijkheid ook nog eens verplicht wordt opgelegd aan alle kinderen.

Het initiatief van het Oostenrijkse Europarlementslid Ulrike Lunacek (Groenen) voor een Europees actieplan tegen homofobie dat deze week is aangenomen (zonder de stemmen van de PVV) komt bepaald niet te vroeg. Het is niet alleen een steun in de rug voor homoseksuelen in Oost-Europa. Ook in andere landen voeren  met name katholieken de ‘strijd tegen de homolobby‘ op. In Frankrijk demonstreerden zondag opnieuw minstens honderdduizend mensen voor “familiewaarden” naar aanleiding van een plan dat lesbisch ouderschap eenvoudiger maakt. De organisatoren, de beweging Manif pour tous, die door een minister de Franse Tea Party is gedoopt, zetten nu kandidaten voor lokale verkiezingen onder druk om een verklaring te ondertekenen waarin zij zich uitspreken voor het gezin als hoeksteen van de maatschappij. De ondertekenaars beloven onder meer het kind te beschermen tegen ‘experimenten’ in het onderwijs en de kinderopvang die worden uitgevoerd ‘onder het mom van de strijd tegen stereotyp denken en voor gelijke behandeling van mannen en vrouwen’.  Katholiek Frankrijk is  niet zo heel ver verwijderd van katholiek Polen.

Volgens de psycholoog Bartlomiej Dobroczynski zijn de Polen zo aan hun kerk gehecht omdat ze niets anders hebben dat hen bindt. “Het is vooral angst door een gebrek aan identiteit. Polen zijn doodsbang voor mensen die anders zijn, omdat ze niet goed weten wie ze zelf zijn.” Dobroczynski voorspelt wel dat de geestelijkheid zijn greep op de bevolking gaat verliezen. Hij vergelijkt de positie van de kerk met de Titanic. “Het schip zinkt, terwijl het orkest doorspeelt. [De kerk] verliest op eigen terrein door alle financiële en seksschandalen.”

Moeten we het conservatieve Poolse onderwijs en het Franse gezinsactivisme zien als de laatste oprispingen van een achterhaalde ideologie? Een onderzoek onder Duitse katholieken laat volgens Der Spiegel een diepe frustratie zien onder katholieken over de seksuele moraal van hun kerk. Der Papst und der verdammte Sex kopt het blad. Sommigen verwachten kennelijk dat Franciscus hier het verlossende woord zal spreken. De paus? In welke tijd leven wij? Het doet me denken aan het inmiddels wel zo’n vijftig jaar oude lied van Robert Long “Jezus Redt”, met de onvergetelijke woorden: Hij die door zijn orgaan slechts pist heeft steeds voor duizenden beslist.