Politieke trucs

OPINIE - Wat heeft de houding van de Nederlandse regering ten aanzien van Afghanistan te maken met de moeizame vorming van een nieuw kabinet?
Dat is even een lastige maar toen ik de NRC van zaterdag 21 augustus, las wist ik het: Onder de titel ‘Dagboek Kabul’ staat het opschrift: We horen alleen: wacht af.

Precies dat is wat demissionair minister van Defensie Ank Bijleveld ons al een tijdje voorhield op vragen van Nieuwsuur en anderen of Nederland nog iets ging doen om Afghanen hier naar toe te halen. Het leek er bijna op of Bijleveld verwachtte dat de Taliban zich wel zouden gedragen volgens de Nederlandse bureaucratische agenda.

We zoeken het uit… vooral goed natuurlijk…
Tja, en als het dan anders loopt dan zeg je: Helaas we konden niet veel doen, de geschiedenis heeft ons ingehaald, de zaak is niet meer actueel, e.d.

Vijf maanden wachten we nu op een nieuw kabinet. Links doet erg zijn best om in het profiel van de heer Rutte te passen, maar ja, als er aan Kaag en Rutte iets wordt gevraagd komt er niet veel anders uit dan: We zijn ermee bezig… Van de open bestuurscultuur en de radicale veranderingen die Rutte toezegde in het heetst van de strijd, is zeer weinig terecht gekomen. Dat mag duidelijk zijn.

Toen ik begin jaren tachtig overspannen de lokale politiek van Leiden verliet heb ik een ‘Handleiding politieke trucs’ nagelaten. Uitgegeven in 1983 door de Stichting Welzijn. Onlangs keek ik er weer eens in en ja waarachtig, nog steeds van toepassing!

Zo heb ik toen een Hoofdregel bedacht: Maak gebruik van het TIJDSTIP om uw tegenstander(s) uit te schakelen door: Het aanvoeren van de ongeschiktheid van het tijdstip als mogelijkheid om u te onttrekken aan kritiek of vragen om informatie. Zo kunt u stellen dat de tijd nog niet rijp is, of dat de zaak inmiddels al niet meer actueel is. Interessant is natuurlijk dat als je maar lang genoeg stelt dat de tijd nog niet rijp is de zaak dan uiteindelijk niet meer actueel is.

Als je geen zin hebt om Afghanen hier naar toe te halen maar liever moeilijke politieke discussies uit de weg gaat, zeg je dat de tijd nog niet rijp is, dat er nog meer moet worden onderzocht omdat je natuurlijk ZORGVULDIG wilt handelen en hoopt dan maar dat de Taliban zo snel oprukken dat je al snel kunt zeggen dat je alles geprobeerd hebt maar helaas dat de kans nu verkeken is om nog mensen hier naar toe te halen.

Bekend zijn wij trouwens ook met de ‘competentie’-argumentatie, een variant op het tijdstip-excuus. Sorry hoor, maar we zijn niet competent oftewel bevoegd om in te grijpen. Gecombineerd vaak met een verwijzing naar een andere instantie…
Zoiets speelde bij de Srebenica-affaire. De VN deed niks noch de Navo, tja dus wat konden wij nu nog doen? Het afschuwelijke smeken van de Bosniërs om gered te worden heeft wel trekken van wat we nu zien met de Afghanen. “Er was niemand van de Nederlanders die ons binnen kon laten, ze zeiden ons dat ze de controle niet hadden” (citaat uit NRC). Tja…

Dus tijdstip en bevoegdheden zijn prima trucs maar ook bepaalde dooddoeners zoals ik 40 jaar geleden opmerkte. Dat kan niet want dan krijgen we problemen met, of de financiën laten het niet toe, onderzoek heeft uitgewezen, etc.
Wat betreft de verkiezingen en het vervolg daarop krijgen we voortdurend te maken met dooddoeners: We zijn er mee bezig, het heeft onze volle aandacht… etc. Stukken krijgen we niet te zien. Wel opmerkelijk in een democratisch land zou je zeggen.

Ik zou er aan toe willen voegen: Overdrijf enorm om uw argumentatie kracht bij te zetten.
Zo zei Ankie Broekers-Knol, staatssecretaris van Vreemdelingenzaken, dat we natuurlijk niet alle Afghanen die maar íéts betekend hadden voor de Nederlandse missie, hier naar toe konden halen.
Ze schiep daarmee een beeld alsof Nederland eventueel bereid zou zijn geweest volle Boeings met keukenpersoneel en vrachtwagenchauffeurs met hun gezinnen naar ons landje te halen…
Ankie, die gezien haar leeftijd toch had moeten weten dat juist vrouwen in het verzet tussen 1940 en 1945 achteraf niet werden herkend als zodanig omdat ze een praktische rol hadden gespeeld als ondersteunsters van dat verzet.

Tja, 4 mei, Srebenica, de rol van ons land in Indonesië, het is op slag vergeten als we wat moeten DOEN. Dan worden alle politieke trucs uit de kast gehaald om in elk geval aan dat DOEN te ontkomen. Tot oprecht verdriet van hen die wel wat deden daar in Afghanistan. En met lede ogen zien hoe die vrouwen die zich toch tijdens hun inzet konden ontwikkelen alle hoop zien varen. (Zie overigens hiervoor ook NRC met zeer interessante verhalen van de vrouwen in Afghanistan).

Naschrift.
U denkt nu wellicht dat ik zo visionair was en misschien ben, maar helaas. Soms zat ik er volkomen naast in de jaren zeventig. Ik voorspelde toen nl in een discussie met Kock Kerling, een vooraanstaand PvdA vertegenwoordiger, dat als vrouwen aan de macht zouden komen, de politieke cultuur zou veranderen en feminiener zou worden.
Als ik nu Kaag, Bijleveld en Broekers-Knol op een rijtje zie en hoor over het Nederlandse vluchtelingenbeleid inzake Afghanen dan weet ik dat ik er volkomen naast zat.
Vrouwen aan de macht, het wil helaas niets zeggen, ook niet als het juist ook de positie van vrouwen die onderdrukt worden betreft.

Deze column verscheen eerder op www.joycehes.nl