Politiek Kwartier | Mantelzorg bestraft

COLUMN - In de bezuinigingsdrift wordt het geven van mantelzorg bestraft, terwijl het niet alleen rechtvaardiger is maar ook slimmer zou zijn mantelzorgers juist te belonen.

Vorige week wees een onderzoek van de Volkskrant uit dat de meeste gemeenten hun bezuinigingen op de zorg willen halen ten koste van de mantelzorgers. Wie hulp krijgt van vrienden of familie, wordt gekort op zijn of haar zorg. In plaats van dat ‘mantelzorgen’ wordt beloond, wordt het zo eigenlijk bestraft. 

Gemeenten willen zo voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. Maar wie het onderste uit de kan wil hebben krijgt het deksel op zijn neus.

Het bestraffen van mantelzorgers zal waarschijnlijk tot een nieuw fenomeen leiden: de zwarte mantelzorger. Het is dan namelijk beter dat als je mantelzorg geeft, je dit in de toekomst niet aan de overheid te laten weten. Het kost immers professionele ondersteuning. Professionele ondersteuning die juist de mantelzorgers nodig hebben, want de meeste mantelzorgers zijn al overbelast, waarvan een kleine 20% ernstig, met soms dramatische gevolgen.

De zwarte mantelzorger is echter nog het beste effect dat deze maatregel kan hebben. Erger is dat er waarschijnlijk ook daadwerkelijk minder mantelzorg gegeven zal worden. Want wat heeft het immers voor zin om naast een drukke baan krom te liggen om een aantal uur voor je zieke moeder te zorgen, als dit ertoe leidt dat ze aan de andere kant minder zorg ontvangt? Dan heeft het geven van mantelzorg voor totale zorg helemaal geen effect. Je zou dus wel gek zijn als je ermee doorging.

De term ‘participatiesamenleving’ roept bij veel mensen inmiddels heftige braakneigingen op. Maar het idee waarmee het verkocht wordt, een samenleving waarin mensen elkaar helpen, is natuurlijk niet verkeerd. Het cynische is dat het kabinet en de gemeenten vrijwilligers als melkkoe zien om bezuinigingen in te boeken. Mantelzorgers werd door Klijnsma al een fikse boete in het vooruitzicht gesteld als ze het zouden wagen in te trekken bij degene voor wie ze zorgen, en nu dit. Het ligt voor de hand dat wanneer mantelzorgen ook nog eens bestraft wordt met minder professionele zorg, er juist veel minder voor anderen gedaan zal worden, in plaats van meer.

In plaats van mantelzorgen te bestraffen, zou het juist moeten worden beloond. Mensen die mantelzorg geven zouden een deel van de vergoeding moeten krijgen die aan professionele zorg besteed zou moeten worden als ze die mantelzorg niet zouden geven.

Natuurlijk, mantelzorgers geven mantelzorg uit betrokkenheid, en niet om het geld. Maar veel mantelzorgers zouden er heel veel aan hebben als ze met het geven van zorg financieel zouden worden gesteund. Ze kunnen er dan voor kiezen om minder te werken om meer zorg te kunnen geven.

Uiteindelijk blijven ze altijd goedkoper dan professionele zorg, omdat zij geen overhead en werkgeverskosten hebben. Het mes snijdt dan aan twee kanten. Mantelzorgers worden geholpen – wat aan alle kanten hoog nodig is – en onder de streep is het uiteindelijk goedkoper dan de methode die nu wordt betracht, die waarschijnlijk een averechts effect heeft op de mantelzorg.

Is er nu geen enkele gemeente waar men op dit idee is gekomen? We zullen het na 1 januari zien. Maar wat we wel weten is dat ook in de meeste gemeenten met het idee van de ‘participatiesamenleving’ het omgekeerde wordt gestimuleerd.