Politie-video’s als propaganda

OPINIE - Sinds een paar jaar plaatst de Rotterdamse politie korte video’s op YouTube. Slick gemonteerd, maar ze hebben weinig te maken met wat de politie werkelijk doet, aldus Sander Zwaard.

Wekelijks verschijnen er nieuwe filmpjes op het PRO247-kanaal. De filmpjes zijn populair op andere social media zoals Dumpert en Reddit, omdat er altijd wel wat in gebeurt – een achtervolging, een vechtpartij. Ze zijn ‘slick’ gemonteerd, inclusief een suspense-voice-over en opzwepende muziek. Het grote probleem met die filmpjes: ze geven een vertekend beeld van wat de politie doet en kan, en dat gaat geheid problemen geven doordat mensen totaal overspannen verwachtingen hebben van de politie zal doen als hun iets overkomt.

De mythe van keihard ingrijpen

In zo’n filmpje wordt bijvoorbeeld een inbreker op heterdaad betrapt en na een spannende achtervolging aangehouden. Iedereen die weleens melding heeft gedaan van een inbraak ‘op heterdaad’ weet dat de praktijk heel anders is. De politie komt – buiten hun schuld – vaak te laat, want zelfs al is het politiebureau een kilometer verderop, agenten moeten maar net ‘in de buurt’ en beschikbaar zijn. Dan moeten ze op basis van een onduidelijk signalement (‘een man in een spijkerbroek met een petje op’ – ja, daar zijn er honderden van in een grote stad) iemand zien te vinden die ondertussen al lang en breed vier straten verderop is. Het is niet voor niets dat het oplossingspercentage van inbraken maar zo’n 8% is.

Die filmpjes geven ook het beeld dat politieagenten vooral bezig zijn met achtervolgingen en ‘keihard ingrijpen’, waarbij de daders direct worden gepakt. Maar in de praktijk blijkt dat agenten een flink deel van hun tijd bezig zijn met onoplosbare burenruzies, of het opvangen van mensen met psychische stoornissen.

En soms kan de politie ook niets doen. Bijvoorbeeld omdat het slachtoffer geen getuigen of beeldmateriaal heeft. Helaas betekent geen getuigen ook vaak geen zaak. En dat is een stuk minder flashy dan wat je in de filmpjes ziet. Daar sta je dan met je opgeblazen verwachtingen: je hebt een buurjongetje je auto zien bekrassen, maar de politie wil in eerste instantie je aangifte nog niet eens opnemen.

Te veel blauw op straat

Maar goed, stel dat het mee zit: je weet wie de dader is, en je hebt een goede getuige of beeldmateriaal.  Het aanleveren van een dossier aan het OM is recherchewerk, en dan loop je er tegenaan dat de Nederlandse politie van alle Europese landen de minste recherche heeft. Het gevolg: door een gebrek aan mankracht worden getuigenverhoren pas weken na het delict afgenomen. Of je zaak wordt terzijde geschoven, wat zo’n 150.000 keer per jaar schijnt te gebeuren. Ook dat is een stevige afknapper.

Maar zet de Nederlandse politiepraktijk af tegen hoe het in Duitsland gaat, en wat blijkt: de oplossingspercentages voor woninginbraken liggen in Duitsland een stuk hoger dan in Nederland. Dat schijnt vooral te liggen aan de manier waarop de Nederlandse politie georganiseerd is, iets dat bij uitstek een zaak van de politiek is. Ironisch genoeg lijkt de oplossing juist te zitten in minder blauw op straat en meer rechercheurs.

Nu zijn er in de afgelopen jaren wel meer rechercheurs bij gekomen, en heeft de politie er opsporingsmiddelen bij gekregen. Toch zijn de ophelderingspercentages nog altijd bedroevend laag. Dat suggereert dat de manier waarop de politie georganiseerd is nog steeds niet al te best is.

Windowdressing

Teleurstelling en frustratie over het falen van onze politie spelen natuurlijk precies in de kaart van law-en-order-partijen zoals VVD en PVV. Die hebben er dan ook helemaal geen belang bij dat die onvrede verminderd wordt – dat kost alleen maar kiezers.

Zolang de politiek vooral geïnteresseerd is in windowdressing en voor de kortetermijnwinst gaat, moeten we het doen met politie-video’s waarin alleen de schijn van een effectieve politie wordt voorgeschoteld. Terwijl het zomaar zou kunnen dat protestpartijen de wind uit de zeilen wordt genomen als de politie eens echt effectiever werd.