Het risico van politieke benoemingen bij de rechterlijke macht

Drie jaar geleden schreef de onlangs overleden journalist Marc Chavannes op De Correspondent: 'De benoeming van rechters is in Nederland niet beter geregeld dan in Polen of Hongarije. Tijd om een groot lek in het dak van de rechtsstaat te repareren zolang het kan.' Zijn waarschuwing werd in de wind geslagen. Nu Wilders het voor het zeggen kan krijgen neemt de ongerustheid toe. Te laat? Chavannes schreef aan de vooravond van de verkiezingen in 2021 die uiteindelijk Rutte IV in het zadel brachten. Hij wijst op een al jaren levende kritiek op de niet geheel waterdichte scheiding tussen het politieke bestuur en de rechterlijke macht. De Nederlandse rechtspraakorganisatie bevat ook volgens de staatsrechtgeleerde Paul Bovend’Eert 'een serieuze constructiefout'. De ‘minister voor Rechtsbescherming’ wijst de leden van de Raad voor de rechtspraak aan. Die Raad kiest de bestuursleden van de gerechten, die op hun beurt rechters 'kansen geven of niet'. Tot nu toe heeft Nederland nagelaten 'de benoemingen van de rechterlijke macht zo te regelen dat een autocratische opvolger van het huidige kabinet niet zomaar zijn vriendjes kan benoemen', schrijft Chavannes. Hij wijst er ook op dat Nederland hiermee afwijkt van de Europese standaard voor de benoeming van rechters: Volgens de Europese standaard, zoals opgesteld door de koepel van Raden voor de rechtspraak, zou een nationale Raad voor de rechtspraak a) in meerderheid moeten bestaan uit rechters, die b) zonder enige invloed van de uitvoerende of wetgevende macht worden benoemd en c) worden aangewezen door een zo breed mogelijke vertegenwoordiging van ‘peers’, mederechters. Van alle drie is in de huidige verhoudingen in Nederland geen sprake. Neoliberale marktwerking In De Groene van vorige week wijst rechtsfilosoof Jonathan Soeharno ook op zwakke punten in de Nederlandse rechtspraak die volgens hem vooral te maken hebben met de introductie van een vorm van neoliberale marktwerking in 2002. De minister heeft sindsdien meer grip gekregen op het budget van rechtbanken. Dat de rechtbankpresident nu voor een beperkte tijd wordt benoemd heeft ook risico op politieke beïnvloeding. De Raad voor de Rechtspraak, benoemd door de minister, gaat over alle nieuwe benoemingen en voordrachten voor herbenoeming. De rechtbankpresident is verantwoordelijk voor de toedeling van gevoelige zaken en zou dus rekening kunnen houden met gevoeligheden in het bestuur waar hij/zij van afhankelijk is. De president kan ook aanwijzingen krijgen van de Raad voor de Rechtspraak over personele zaken, zegt Soeharno. Dat kan gevolgen hebben voor tuchtrechtzaken. De rechtbankpresident kan, onder druk van zijn of haar tijdelijke benoeming, een rechter niet alleen een waarschuwing opleggen maar ook overplaatsen. 'Er kunnen allerlei waarborgen bestaan, maar via het tuchtrecht hangt er een dreiging over rechters. En daar zit ook ruimte voor politieke invloed die rechters minder kritisch en mondig kan maken.’ Formatieperikelen Wij weten niets over de besprekingen van het viertal dat onder leiding van Ronald Plasterk nu al weken in het diepste geheim bezig is met de vorming van een nieuwe regering. Het zou moeten gaan over garanties voor het behoud van de Nederlandse rechtsstaat. Het zou me niet verbazen als we daar na het in de vuilnisbak kieperen van drie onzinnige en volstrekt onhaalhare wetsvoorstelen van Wilders weinig anders meer over horen dan schone beloftes. Kan me niet voorstellen dat Omtzigt, Yesilgöz en Van der Plas Wilders dwingen om de 'constructiefout' bij de rechterlijke benoemingen nu te herstellen. Hen wacht de hoon uit de PVV-bankjes. Waarom zou dit nu ineens wel moeten gebeuren? Ondertussen neemt de ongerustheid bij rechtsgeleerden toe. In het radioprogramma Pointer wees de oud-president van de Hoge Raad Corstens zaterdag op de risico's voor de onafhankelijkheid van de rechtspraak. Hij noemde twee voorbeelden uit het verleden waarbij Wilders zich in de Tweede Kamer openlijk had gekeerd tegen benoemingen van mensen die hem niet zinden. Dat ging over de benoeming van raadsheren bij de Hoge Raad waar de Tweede Kamer volgens de grondwet formeel een stem in heeft. Het eerste geval was dat van Ybo Buruma. In een column schreef hij dat  hij in Wilders' voorstel voor een koranverbod een 'echo van Mussolini' gehoord. Daarom brak Wilders in 2011 met de gebruikelijke gang van zaken dat dergelijke benoemingen in de Tweede Kamer als hamerstuk worden afgedaan. Hij stemde tegen en verklaarde op de radio: “Zo’n linkse activist, die mijn partij met Mussolini heeft vergeleken, hoort niet thuis in de Hoge Raad.” En verder: "iedere keer als er hier nog zo’n gast komt, gaan we er een nog groter nummer van maken.” Korte tijd later wordt Corstens gedwongen de kandidatuur van Diederik Aben bij de Hoge Raad in te trekken vanwege zijn uitgelekte standpunt over de ondeugdelijke wraking van de rechters bij de het proces tegen Wilders. Corstens zwicht 'om hem niet verder ‘de storm’ in te sturen'.  Chilling effect Een voorstel van de staatscommissie Remkes om betere waarborgen te scheppen voor onafhankelijke rechters is -ook na advies van de Hoge Raad zelf- niet overgenomen door Rutte IV. En wat gaat er nu gebeuren als Plasterk er in slaagt een kabinet met Wilders te vormen? Ik vrees dat de 'constructiefout' nog wel even blijft bestaan. Met als gevolg een chilling effect waar Folkert Jensma in de NRC op wijst: iedereen bij de rechterlijke macht die uit is op een benoeming zal de nodige voorzichtigheid in acht nemen als er een minister zit die naar Wilders luistert. Je zult het nooit weten, maar alles wat Geert niet zint kan tegen je gebruikt worden. En datzelfde geldt natuurlijk ook voor benoemingen elders waar de regering een stem in heeft. Hier ligt een grote verantwoordelijkheid voor de gesprekspartners van Wilders aan de tafel van Plasterk. Hoe nederig stellen zij zich op? Van Yesilgöz en Van der Plas verwacht ik eerlijk gezegd weinig. Maar hoe gaat de rechtsstatelijk principiële Omtzigt zich opstellen? Is hij in staat om bij Wilders harde garanties af te dwingen of moeten we wachten tot er in Brussel indringende vragen worden gesteld over de onafhankelijkheid van de Nederlandse rechters?

Door: Foto: Dietmut Teijgeman-Hansen (cc)

Closing Time | Zoot Suit

, door

Voordat The Who onder die naam bekend werd, werkte de band een paar maanden als The High Numbers.

Ze brachten precies één singeltje uit: Zoot Suit (met als B-kant: ‘I’m The Face’).

Foto: Denise Krebs (cc)

Leve de spreektaal

, door

Altijd fijn, natuurlijk, als de krant opkomt voor taal en cultuur, zoals NRC dat vrijdag deed voor het Fries, en ook een beetje voor het Nederlands. De krant steunde daarmee een advies van de KNAW dat vorige week verscheen en waarin werd gesteld dat de Nederlandse overheid moet garanderen dat er minstens één universitaire opleiding Fries overeind moest blijven – zoals een eerdere KNAW-commissie al had gesteld dat je in alle grote universiteitssteden Nederlands moet kunnen studeren (in Amsterdam, Groningen, Leiden, Nijmegen en Utrecht).

De krant komt daarbij wel met een eigenaardig argument: “een rijkstaal mag geen spreektaal worden”. Kennelijk ziet de krant een hiërarchie van taalvormen, waarbij schrijftaal boven spreektaal staat.

Spreektaal is echter niet het fundament van een taal. Geschreven taal is dat wél: een goede grammatica, woordenschat en zinsopbouw zijn cruciaal voor het behoud van een taal. Onderzoek ernaar, door goed geschoolde promovendi die goed geschoolde docenten kunnen inspireren, blijft belangrijk.

Dat is een beetje een ouderwets idee. Nu ben ik van huis uit fonoloog, dat wil zeggen onderzoeker van taalklanken, maar ik denk niet dat er ook maar één taalkundige te vinden is die meent dat gesproken taal géén ‘goede grammatica, woordenschat en zinsopbouw’ heeft, of dat het niet onderzocht kan worden door goed geschoolde promovendi die goed geschoolde docenten kunnen inspireren.

Foto: Livius.org

Epiktetos (4): Effectiviteit en levensgeluk

, door

Kort gezegd: een gevecht voeren met de omstandigheden is volgens de Late Stoa meestal zinloos. Het is het gevecht met jezelf waar het om draait. De les van Epiktetos is dat zelfsturing begint met het onderkennen van je eigen beperkingen. Vrijwel al het menselijk falen komt voort uit onrealistische verwachtingen. Wie zich concentreert op de dingen die binnen zijn macht liggen, heeft het meeste succes, en de grootste kans om geluk te bereiken.

Alles is tijdelijk

Wat emotie betreft is Epiktetos veel strenger dan Seneca. Epiktetos raadt een afstandelijke houding aan, ook ten aanzien van verdriet. Wanneer wij onze geliefden of onze kinderen kussen, zegt hij, dan doen we dat in het besef dat dit moment na het kussen voorbij is. Ook moeten we accepteren dat de mensen die wij kussen uiteindelijk allemaal zullen vergaan. Alles is slechts zeer tijdelijk en vergankelijk in het wereldgebeuren.

De stoïcijnse les is: heb het moment lief, ken jezelf, doe je plicht, en praktiseer verder volkomen onthechting. Wie niet kan accepteren dat alles waar we van houden vergankelijk is, leeft continu in angst, en kan niet gelukkig zijn. Sterker nog, hij kan eigenlijk niet eens echt houden van dat wat er is. Daarvoor neemt de angst in zijn leven teveel ruimte in.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Larkin Poe

, door

Larkin Poe is een bluesrock- en folkrockduo dat zich heeft toegelegd op de typisch Amerikaanse sound.

De zusjes Lovell begonnen met z’n drieën, maar toen hun oudere zus de band verliet, hernoemden ze zich naar een van hun voorouders: Larkin Poe

Foto: Eoghan OLionnain (cc)

Goed nieuws voor Zweden

, door

In ruil voor 40 nieuwe Lockheed Martin F-16-gevechtsvliegtuigen en 79 moderniseringskits voor zijn bestaande F-16’s gaat Turkije nu akkoord met de toetreding van Zweden tot de NAVO. De bestelling dateert al uit oktober 2021. Eind vorig jaar dreigde het land over te stappen naar een andere Europese leverancier van bommenwerpers. Zover wilden de Amerikanen het niet laten komen. Nadat het Turkse parlement deze week eindelijk akkoord is gegaan met de aansluiting van Zweden bij het militaire bondgenootschap heeft president Biden het Amerikaanse Congres verzocht haast te maken met de goedkeuring van de levering van de F16’s. Of daar gehoor aan wordt gegeven is nog even de vraag. Een van de senatoren van Bidens eigen partij wil eerst nog de nodige garanties. Senator Chris Van Hollen, lid van de commissie voor Buitenlandse Betrekkingen, twijfelt aan een snelle goedkeuring. “Het grootste deel van de tijd dat president Erdogan aan de macht is, is Turkije een ontrouwe NAVO-bondgenoot geweest.”

Zweden is er overigens nog niet. Erdogans Hongaarse collega Viktor Orbán had ook problemen met het nieuwe NAVO-lid. Orbán had eerder beloofd Turkije te zullen volgen. Maar in het Hongaarse parlement vonden zijn partijgenoten dat er in Zweden te negatief over de Hongaarse rechtsstaat werd gesproken. Ze eisen meer respect. Parlementsvoorzitter Laszlo Kover zei gisteren dat hij niet van plan is haast te maken met de ratificatie. Het parlement is met reces en er is volgens hem geen reden om voor deze kwestie terug te komen. Maar Orbán heeft secretaris-generaal Stoltenberg al wel verzekerd dat het goed komt en dat Hongarije ook akkoord gaat met het NAVO-lidmaatschap van Zweden.

Foto: Maarten (cc)

Moet de VVD het niet eens over migratie hebben?

, door

Komende zaterdag congresseert de VVD. De partij die een beetje in crisis verkeert, sinds Mark Rutte – de lijm tussen de vleugel van de liberalen en die van de onderbuik – zijn vertrek heeft aangekondigd. Dat wordt natuurlijk interessant en de vergelijking met het CDA congres in 2010 dringt zich op. Al is er nog geen akkoord waarover gestemd mag worden. En eerlijk gezegd zie ik ook nog niet voor me welke VVD-ers voldoende talent hebben om de tenenkrommende rollen van Maxime Verhagen en Camiel Eurlings te kunnen spelen.

Die crisis in de VVD heeft natuurlijk iets te maken met de macht die haar ontglipt, terwijl ze er zo aan gewend is geraakt. Dat vraagt om een antwoord, maar dat is ingewikkeld om de simpele reden dat het ook een partij is waar ideeën zich zelden op de voorgrond begeven. Er zitten best ideeën achter de partij, vooral uit de liberale hoek, maar daar hoor je VVD-ers eigenlijk zelden over. Bolkestein is waarschijnlijk de laatste politiek leider die, wat je er inhoudelijk ook van vond, ideeën had die hij onder woorden kon brengen en op schrift stelde. Sindsdien lijkt er – aan het zicht onttrokken door regeringsdeelname en bijkomende machtsperikelen – vooral sprake geweest van intellectuele uitdroging. Hoe verenig je dan een partij die in vleugels uit elkaar valt, als er niemand met ideeën komt waar iedereen achter kan staan?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Closing Time | John the Revelator

, door

‘John the Revelator’ is oorspronkelijk een gospelbluesliedje, dat op de gevoelige plaat werd gezet door Blind Willie Johnson.

In de handen van Depeche Mode wordt het echter een kritiek op allerlei fundamentalisten met apocalyptische ideeën.

Closing Time | Multiply

, door

De snor. Het gore matje onder het kale hoofd. Het kitcherige jasje. De uitgekloven synthesizer-deuntjes uit de jaren ’80. De Australische artiest Donny Benét blinkt uit in de cultivatie van foutheid.

En dat is ook een kunst.

Closing Time | Alsof je dan wel kan

, door

Spinvis staat vanavond echt, heus waar in Carré. Zingt ‘ie zelf. Vraag is of z’n publiek ditmaal wel kan, want dit is eigenlijk een excuusliedje voor een concert dat in 2022 gepland stond.

Vorige Volgende