Wie zich zorgen maakt om de hedendaagse polarisatie in Nederland zou eens naar de jaren zestig van de vorige eeuw moeten kijken. Provo's, hippies, linkse revolutionairen en feministen sloegen toen een groot gat met de bezadigde, conformistische naoorlogse cultuur van de meerderheid van de Nederlandse bevolking. Blij met de nieuwe welvaart, de televisie, de wasmachine en de auto werd 'het klootjesvolk' opgeschrikt door drugsgebruik, vrije seks en godslastering. Het 'langharig werkschuw tuig' werd in Amsterdam door mariniers van de Dam geveegd. De politie hakte op gezag van traditionele burgemeesters keer op keer keihard in op vreedzame demonstranten. Maar na verloop van tijd ruilden de autoriteiten het gewelddadig optreden in voor wat toen heette 'repressieve tolerantie'. En veel aspecten van de tegencultuur werden in de jaren er na langzamerhand geaccepteerd en geintegreerd in de mainstream cultuur. Het is een fase, zeggen opvoeders over de puberteit. Het gaat om tijdelijk ongemak. Polarisatie is noodzakelijk in een democratie om vastgelopen patronen aan de kaak te stellen en om emancipatie van minderheidsgroepen in gang te zetten. Op voorwaarde dat de 'destructieve kanten' onschadelijk gemaakt worden, zeggen de behoedzamen. Over de tegenculturen die in de jaren zestig en zeventig ophef veroorzaakten is al het nodige geschreven. Met De vlucht naar boven levert Jan J.B. Kuipers een lezenswaardige en relativerende beschrijving van een roerig tijdperk. De waarde van zijn boek zit hem niet zozeer in de sociologische analyse als wel in de gedetailleerde beschrijving van alles wat zich onder de noemer van de tegencultuur in die jaren aandiende. En dat was nogal wat. Enerzijds alles wat kan worden gezien als ontsnapping aan de toenmalige strakke normen en waarden in kunst, muziek, mode, vrijetijdsbesteding en genotmiddelen. Anderzijds de drang tot fundamentele maatschappijverandering, het verzet tegen politiek paternalisme, tegen de oorlog in Vietnam, tegen het slaafs volgen van de Verenigde Staten. De titel van Kuipers boek verwijst naar de verbinding tussen beide stromingen. 'Het streven naar onmiddellijke bevrijding van knellende sociale verbanden en vereantwoordelijkheid, en van de banaliteit van het alledaagse, motiveerde zowel de escapisten, de ontsnappers en de drop-outs die bedwelming of bewustzijnsverruiming zochten, als de revolutionaire activisten - Cocagne en Utopia.' Kuipers, die eerder een boek publiceerde over tegenculturen in de eerste helft van de vorige eeuw, schrijft deels uit eigen ervaring. Met af en toe een vleugje nostalgie. Dat hij zelf de tegencultuur in het jongerenwerk in het Zeeuwse Middelburg meemaakte heeft er denk ik ook toe geleid dat hij verder kijkt dan 'het magische centrum' Amsterdam en ons ook meeneemt naar het popfestival in het Kralingse bos in Rotterdam, het 'Woodstock van de Veluwe' in het Gelderse Eerbeek en open jongerencentra elders in het land met diverse activiteiten die getuigen van het alternatieve leven . De hoeveelheid details -namen, plaatsen, data- die Kuipers bij elkaar heeft gezocht over manifestaties van tegenculturen tussen 1955 en 1980 is indrukwekkend. Teleurstellend is daarom wel de betrekkelijk geringe aandacht die hij besteedt aan het feminisme, een tegencultuur die achteraf gezien misschien nog wel het meest blijvende effect heeft gehad. Veel manifestaties van de tegencultuur hadden slechts een kort bestaan. Provo, Kabouterbeweging, ze werden al na een paar jaar weer opgeheven. Wat 'underground' heette veranderde in korte tijd in een 'mainstream' popcultuur. De commercie speelde met nieuwe mode en muziek al snel in op de culturele trends onder jongeren. De porno- en drugsindustrie bloeide op. In de Ik-cultuur, die door de hippies in de grondverf was gezet, verloor het collectief dat maatschappijverandering moest afdwingen al snel gewicht. Alles overziende won Cocagne het dik van Utopia dat afgescheept werd met een flets kabinet Den Uyl. De maatschappijverandering bleef in woorden steken. De neoliberalen hoefden niet lang te wachten om economie en maaatschappij grondig te resetten. Kuipers citeert uit Anet Bleichs biografie van Joop den Uyl die meende dat zijn regering van midden jaren zeventig te laat was gekomen omdat de hervormingsdrang eind jaren zestig al tanende was. Kuipers: 'Hij vergat gemakshalve dat óók in de jaren zestig de meerderheid van de Nederlanders wel de vrijheden van de nieuwe consumptiemaatschappij, maar niet die van haar als onkruid opgeschoten criticasters had beliefd.' Het is wellicht een geruststelling voor degenen die zich zorgen maken over de polarisatie van hedendaags 'onkruid'. Jan J.B. Kuipers, De vlucht naar boven; tegenculturen in Nederland in de jaren zestig en zeventig. Walburgpers, 2023. Hardcover €29,99.
Hoe makkelijk is het om een lekker nummertje muziek in elkaar te draaien? Heel makkelijk, zolang je alles bij elkaar jat.
Deze creatieveling maakte een mashup van Clairo’s ‘Sofia’, ‘I’ll try anything once’ van The Strokes en ‘Bizarre Love Triangle‘ van New Order. Hopsa, klaar is kees!
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Taalpolitieke kwesties hebben mij altijd meer geïnteresseerd dan de gemiddelde mens: hoe stellen we vast in welke omstandigheden welke taal of talen gebruikt mogen of moeten worden? Moeten alle kinderen op het schoolplein altijd Nederlands praten? Welke talen moeten worden gesproken in het Europese Parlement om alles tegelijk efficiënt en democratisch te laten verlopen? Moeten we ons verweren tegen het Engels in het hoger onderwijs of die taal juist omarmen?
De laatste tijd dringt tot me door dat in de toekomst die vragen weleens allemaal zouden kunnen verdwijnen, of in ieder geval een heel andere vorm zouden kunnen krijgen. Dat komt door Kunstmatige Intelligentie, systemen als ChatGPT maar vooral Google Translate en DeepL, automatische vertalers. Steeds beter worden die dingen: als je weleens iets moet vertalen, doen die systemen dat voor je in een handomdraai. Vaak is hooguit nog een lichte redactieslag nodig.
Het moment lijkt niet ver meer dat die systemen niet alleen voor geschreven tekst werken, maar ook in staat zijn de gesproken taal te begrijpen en voort te brengen. Ik bedoel niet dat zulke systemen er over vijf jaar zijn, maar wel dat ik niet verbaasd zou zijn als we ze in pakweg 2045 overal hebben. Dat je tegen die tijd een knopje in je oor kunt doen die alles wat de ander zegt in diens eigen stem maar in jouw taal laat klinken.
COLUMN - In een democratische rechtsstaat beschermt de overheid de uitingsvrijheid en stelt ze zich uiterst terughoudend op ten aanzien van de beperking van het vrije woord. Er zijn wettelijke beperkingen. De rechter kan op grond daarvan grensoverschrijdende uitingen veroordelen. Maar een regering hoort zich daar niet mee te bemoeien. Nederland kent geen censuur door de overheid. Het is een aspect van onze democratie dat graag wordt aangehaald door critici van minder democratische landen elders in de wereld.
In de afgelopen week zijn we geconfronteerd met twee berichten die er op wijzen dat een direkt ingrijpen van de overheid in het vrije verkeer van informatie ook hier niet geheel onmogelijk blijkt. Het bestuur van de NPO heeft staatssecretaris Gunay Uslu (Media, D66) gevraagd om de voorlopige erkenning van Ongehoord Nederland (ON) in te trekken. En op het ministerie van VWS was vorig jaar een ‘denktank’ actief waar eventuele ingrepen in de media werden besproken vanwege desinformatie over de vaccinatie tegen corona. In beide gevallen is de rechter niet betrokken.
De aspirant-omroep ON ligt van begin af aan onder vuur omdat er in de uitzendingen ruimte wordt geboden aan extreemrechtse politici en commentatoren die leugens over de coronapandemie en de vaccinatie niet schuwen. En daarnaast een hoop andere onzin verkondigen. Tegen discriminerende uitlatingen in het wekelijkse programma zijn al duizenden klachten ingediend. De NPO gooit het vooral op de weigering van ON om met andere omroepen samen te werken maar vermijdt de inhoudelijke kritiek. Het verzoek aan de staatssecretaris heeft geleid tot uiteenlopende reacties. Voorstanders van een verbod vinden dat er geen plaats is voor extreemrechtse ‘drek’ in een met openbare middelen gefinancierd omroepbestel. Ga meer ergens anders je onzin verkopen! Tegenstanders zeggen dat het publieke bestel alle geledingen van de Nederlandse samenleving hoort te vertegenwoordiger, dus moet er ‘logischerwijs’ ook plaats zijn voor ‘de groepen die in hun afwijkende mening stuitend of niet goed snik zijn.’
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
De kreet ‘She belongs to the streets!’ is eigenlijk natuurlijk slutshaming. Vandaar wellicht dat Bruno Mars & Anderson .Paak daarom gebruik maken van een eufemisme, dat ineens een stuk positiever klinkt.
De twee megasterren bundelden de afgelopen jaren hun krachten in het gelegenheidsduo Silk Sonic. Die naam dekt de lading in ieder geval wel.
COLUMN - Soms vergeet ik hoeveel mensen ik geholpen heb. Preventie is vrij onhandig: de resultaten zijn niet zichtbaar in het dagelijks leven. Zeker wel in wetenschappelijk onderzoek, maar dat zijn niet de patiënten die je voor je ziet. Die statine die ik geef aan die patiënt met diabetes? Ik zal zeker heel wat hart- en vaatziekten voorkomen hebben, maar het is voor mij niet te zien welke mensen ik precies gered heb van een ritje ziekenhuis en op latere leeftijd hartfalen met een dood die te vroeg kwam.
Of die ene mevrouw, die ik heb geholpen met stoppen met roken. Enorm gemotiveerd was ze, en kwam met een duidelijk plan aan. Roken is een van de meest lastige verslavingen, haast te vergelijken met een verslaving aan cocaïne of heroïne. Mensen schrikken soms als ik dat tegen ze zeg. We hadden na het eerste gesprek een hulpmiddel uitgekozen wat bij haar paste, en gingen zo verder. Regelmatig zagen we elkaar, de begeleiding bij stoppen met roken kan er soms best intensief uit zien. Mensen komen wekelijks of tweewekelijks bij mij langs voor gesprekken, naast het hulpmiddel dat ze gebruiken. Die combinatie lijkt de kans van slagen hoger te leggen dat mensen blijvend stoppen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Van Noorwegen op plaats 1 tot Noord-Korea op 180. Nederland is in vergelijking met de vorige editie, na de moord op Peter R. de Vries, gestegen van plaats 28 naar 6. In een nadere toelichting op deze beoordeling staat dat de veiligheid van journalisten nog wel een punt van zorg is.
De polarisatie van de publieke opinie over kwesties als immigratie, landbouw en klimaatverandering heeft geleid tot een toename van fysieke en verbale aanvallen op journalisten, met name tegen tv-ploegen en fotografen. Dit heeft bij sommige journalisten geleid tot zelfcensuur en een onwil om bepaalde onderwerpen te behandelen. Misbruik en trollen op sociale netwerken hebben invloed op de nieuwsgaring en -verspreiding. Vrouwelijke verslaggevers en gekleurde journalisten zijn bijzonder kwetsbaar voor dergelijke aanvallen (…) De aanhoudende gevaren van de georganiseerde misdaad hebben bepaalde verslaggevers politiebescherming opgeleverd. Fysieke aanvallen op hen worden meestal vervolgd. Verslaggevers die offline of, in toenemende mate, online worden bedreigd, kunnen een noodnummer bellen om misdaden te melden en advies te krijgen.
Rising Appalachia is een folkgezelschap onder leiding van de zussen Leah Song en Chloe Smith. Die produceren naar verluid hun muziek van A tot Z zelf, al hebben ze inmiddels wel een paar mensen aangetrokken om de organisatie en publiciteit te verzorgen.
Is dit de Philip Glass onder de DJ’s? Laat u meevoeren door de mesmeriserende noten van Martin Roth.
Orgone is een band uit Los Angeles die zich laat inspireren door de funk en soul uit de jaren ’60 en ’70. De naam ‘orgone’ is ontleend aan de notie van een universele levenskracht, die psychoanalyticus Wilhelm Reich meende te kunnen manipuleren.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.