COLUMN - van Aalt Willem Heringa
Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) werd geconfronteerd met een negatief advies van de Raad van State (RvS) over haar wetsvoorstel om te verbieden dat voorrang wordt gegeven aan statushouders bij de toekenning van huurwoningen. Het argument van de RvS was gebaseerd op artikel 1 van de Grondwet: het gelijkheidsbeginsel.
Kort gezegd was het argument van de RvS dat statushouders in een andere positie verkeren dan nationale ingezetenen, omdat zij geen inschrijfduur hadden kunnen opbouwen en daardoor op achterstand blijven staan als zij geen voorrang krijgen. Kortom, ongelijke gevallen die verlangen dat ze ongelijk worden behandeld. Het advies was om het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen.
Met zo’n advies moet je als minister, en ook als kabinet, iets. In de eerste plaats omdat een minister een eed/belofte heeft afgelegd waarin onder meer trouw aan de Grondwet.
In de tweede plaats omdat het de RvS is die in ons bestel als Hoog College van Staat de Grondwet interpreteert en beoordeelt of deze in voorgestelde wetgeving wordt geschonden. Dat is een belangrijke rol omdat – tenzij de Staten-Generaal ingrijpen – een rechter een eenmaal aangenomen wet niet meer mag toetsen aan de Grondwet. Daarmee is die voorfase van het advies uiterst belangrijk, om ongrondwettelijke misstappen te voorkomen.
In de derde plaats vereist constitutionele zuiverheid dat staatsrechtelijke instellingen en personen elkaar respecteren en serieus nemen. Dan is het zacht gezegd niet erg netjes als een minister, zoals Minister Keijzer deed, meteen na dat het advies was uitgebracht, mededeelt dat het voorstel gewoon naar de Tweede Kamer gaat. En o ja, los daarvan gaat ze het advies bestuderen. De juiste reactie zou zijn geweest: ‘we gaan het advies serieus nemen, want twijfel over de grondwettigheid moet worden weggenomen en voorkomen’.
In de vierde plaats omdat in een zaak als deze in de ministerraad dient te worden besloten: de ministerraad beraadslaagt en besluit onder meer over de consequenties van door de RvS uitgebrachte adviezen, indien deze ingrijpende kritiek op de inhoud of de vormgeving van het voorstel of ontwerp bevatten.
De Grondwet, en daarbinnen geldt dat ook voor grondrechten zoals neergelegd in artikel 1 dient ter inkadering en beteugeling van de overheid en ter bescherming van hen die zich binnen de Nederlandse rechtsmacht bevinden. De crux en functie zijn ook het begrenzen van door de meerderheid besloten wetten en besluiten. De democratische rechtsstaat is een begrensde constitutie die individuen beschermt en meerderheden in hun willekeur begrenst.
Het in deze casus niet serieus nemen in woorden en daden van de RvS en de Grondwet, met een louter beroep op het regeerakkoord of afspraken tussen de coalitiepartijen, of om politieke doelen met het oog op de verkiezingen te dienen, is zorgelijk. Het is ook in strijd met de eed/belofte, en een vorm van constitutioneel/rechtsstatelijk vandalisme.
Het brengt de RvS in diskrediet, ontzegt de Grondwet normatieve kracht en stelt politieke opportuniteit boven recht. Daarbij brengt het straks mogelijk de rechterlijke macht in de positie om zo’n regeling buiten toepassing te verklaren met een beroep op het gelijkheidsbeginsel in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, en internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
Kortom, minister, ministerraad en de voorzitter daarvan, de minister-president: neem de eed/belofte en de Grondwet serieus, neem de spelregels van constitutionele hoffelijkheid en respect voor de waarde van andere instellingen in acht, en zie af van deze ongrondwettelijke gang van zaken. En herzie ook het gewraakte voorstel omdat op het punt van doelmatigheid en ongewenste neveneffecten, de waarde van de wet en van wetgeving op het spel staan. Als het voorstel dan toch bij de Tweede Kamer wordt ingediend: Tweede Kamer, neem het advies van de RvS serieus, alsook de vele bedenkingen vanuit de gemeenten. Regeren en wetgeven zijn niet negeren; en wetgeven is evenmin een willekeurige uitkomst van een politieke tombola maar aandacht voor uitvoerbaarheid, neveneffecten en grondwettelijkheid. Een meerderheid en een regering die grondwettelijke begrenzingen afschudden, zetten democratie en rechtsstaat op het spel.
Het zou wat zijn: een kabinet dat eigen politiek gewin en wensen stelt boven de Grondwet. Dat kun je het onschendbare staatshoofd niet aandoen; dat zou een minister niet moeten willen; dat zou een minister-president niet moeten laten gebeuren in zijn wacht.
Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut. Aalt Willem Heringa is emeritus hoogleraar vergelijkend constitutioneel en administratief recht.
Reacties (33)
We verbazen ons over de despoot Trump, maar binnenkort zullen we in het stemhokje moeten kiezen: Trumpiaanse dictaten, criminaliseren van tegenstand, of verder met polderen, op zoek naar het compromis.
Fascisme of parlementaire democratie.
Laat links dit contrast benoemen, een campagne thema maken.
Nog meer Faber, nog meer Wilders, nog meer Caroline, nog meer Dilan, of gezond verstand aan de macht.
Ik denk dat “polderen” niet een sterke campagne-slogan is.
Van de andere kant wilde de meerderheid van de kiezers een fatsoenlijke regering (het huidige kabinet is gekomen doordat NSC zijn kiezers keihard belazerd heeft) dus in een rustige campagne zou de huidige regering de meerderheid verliezen moeten.
Op zich is dat geen kunst, want NSC is al lang gekelderd in de peilingen.
Eigenlijk denk ik dat linkse partijen aandacht zouden moeten vragen voor:
– woonruimte en huurprijzen
– ouderenzorg, jeugdzorg en mantelzorg
– onderwijs en studiekosten
– veiligheid: we geven 5% aan de NAVO, maar de EU koopt ook voor miljarden olie. Dus we zijn netto niks veiliger.
– niemand wil zijn leven riskeren voor een regering die ze opzadelt met studieschuld en mantelzorg zonder betaalbare woning.
en misschien
– geweld tegen vrouwen (is misschien belangrijker dan de vrouwen-quota voor bestuursfuncties?)
Dit zijn dingen die veel mensen direct voelen.
Maar eigenlijk denk ik dat het best is dat er een paar linkse partijen zijn:
een partij die opkomt voor dieren, een partij die de nadruk legt op het klimaat, een partij die opkomt voor vrouwen en kinderen, een partij die de nadruk legt op minder gewelddadige manieren om ons te verdedigen enz.
Niet alleen het NSC. Dat rechtse kabinet kon er alleen komen omdat de hele rechterkant kiezers systematisch belazert. Omdat ze nou eenmaal niet openlijk hun ideologie kunnen belijden van een omgekeerde Robin Hood: stelen van de armen en geven aan de rijken. Om genoeg kiezers tegen hun eigen belangen (of zelfs hun eigen overtuigingen) te laten stemmen, moeten ze die wel inpakken met valse beloftes en demagogie.
NSC heeft misschien hun kiezers belazerd, maar ze hebben zichzelf natuurlijk ook keihard laten belazeren door hun coalitiegenoten. Ze bleken gewoon hun vak niet te verstaan.
Alle thema’s die je benoemd zijn relevant en linksige kiezers zullen de weg wel vinden, het gaat mij om de belazerde kiezers. Aan hen moet duidelijk worden gemaakt dat ze kiezen voor een Trump/Musk regering als zij voor Wilders en consorten stemmen. Benoem dat!
Ik weet niet wie PVVD stemmen.
Ik denk dat een deel uit egoïsten bestaat die het prima vinden als Trump vluchtelingen naar Oeganda afvoert (en dan zeggen “moeten wij ook doen!”) dus die moet je overtuigen dat hun belastinggeld verspild wordt om KLM in de lucht te houden terwijl Ryan Air sowieso goedkoper is ofzo….
Zijn er mensen die PVV stemmen omdat woningen te duur zijn of omdat de zorgverzekering zo duur is?
Die hebben blijkbaar een slecht geheugen.
Ik denk dat de NSC hun kiezers niet zo zeer hebben belazerd want de meerderheid was voor samenwerking met PVV. Het heikele punt was dat NSC voortdurend de boeman moest spelen om Wilders’ zijn idiotie te beteugelen: rechtsstaatverklaring, die was nodig om zwart op wit te hebben dat men Wilders een keiharde grens stelt. Daarna het verzet tegen de noodwet. Men heeft onderschat hoezeer Wilders maar door zou blijven gaan met zijn eisen.
Als het erop aan komt dan hebben we nu heel duidelijk gezien dat PVV, VVD en BBB niet pal willen staan voor de bescherming van de rechtsstaat. En ook JA21, FVD en SGP kun je in dat kamp zetten. Dat zag je bij de aanscherping van de asielnoodmaatregelen wet met het strafbaar stellen van illegaliteit. Verder het stikstofdossier waar de VVD tegen nieuwe geitenpaadjes was maar tandenknarsend toch met de bagger van Wiersma (ophogen ondergrens) in stemt. BBB is niet meer dan een ietsje nettere PVV. De VVD heeft helemaal niets geleerd van dit mislukte avontuur met de populisten want Yesilgöz gaat liever door met BBB (hoe verzin je het …) en JA21. Alles om maar de bevoorrechte positie van de rijken en multinationals te beschermen en grote hervormingen tegen te houden.
Eerlijk gezegd verwacht ik weinig verbetering na de verkiezingen, al zal de campagne heel hard zijn voor de WW (Wilders Wegloper) maar dan krijg je er een groot JA21 (> 10 zetels) voor terug. De hardcore kern van mensen met een te miezerig leven om anderen wat te gunnen zullen Wilders wel trouw blijven. De VVD zal dermate verzwakt zijn dat ze in een mogelijke midden coalitie de onstabiele en zwakste schakel zullen zijn.
Prachtig beschreven maar daar gaat het Keijzer niet om.
Boeit haar die RvS, Grondwet of sws 1nieuw huis erbij.
Waarom ze de RvS negeert en dit toch naar de Kamer brengt is voor de retoriek. Het is nml campagnetijd, en BoeieBoeieBoeie aast als een hongerige piranha op de kiezers van Eigen Volk Eerst PVV. En de competitie is groot, VVD, JA21, SGP, FvD zwemmen daar ook, ook hongerig, ook xtreemrechtse propaganda.
And that is all folks, holle woorden die kunnen klinken in de Tweede Kamer ( want het zal zelfs niet naar de Eerste Kamer gaan ). Holle, racistische, polariserende, xenofobische woorden uit de mond van Mona Keijzer voor een racistisch zeteltje erbij.
Dat het campagnetijd is wordt toch ook aangestipt in het artikel?
Dat klopt Joost maar je laat juist dat onderbelicht. Waarom negeert ze de RvS ? Omdat haar doel de Tweede Kamer is, het debat hierover, de retoriek.
En jij schrijft goed op wàt ze negeert, en de schade die dat geeft aan onze rechtstaat.
Misschien klonk ik cynisch toen ik zei dat je het prachtig verwoorde, maar ik ben serieus daarin, dus jij beschrijft uitstekend de juridische kant.
En ik vul het iets aan qua opportunisme, en populisme.
ik ben de auteur niet :)
Ik denk dat Mona Keijzer ook buiten de campagnetijd een advies van de Raad van State aan haar laars lapt.
(en ik krijg opeens het sterke vermoeden dat de uitdrukking oorspronkelijk was “aan zijn aars lappen” en dat mensen vroeger een lapje gebruikten i.p.v. wc-papier maar nu dwaal ik af)
Dat klopt Co want die hele BBB is corrupt as fuck, zoals we nu weer met Wiersma zien die een verlenging van 3 jaar erdoorheen jast.
Boeren illegaal door de rechter laten verklaren is nu eenmaal goedkoper dan uitkopen, en die uitkoop poen van 25 miljard heeft vdPlas waarschijnlijk gebruikt om er shag in het buitenland voor te kopen ;)
Maar in dit geval is het een campagne strategie, en wederom vdPlas deed dat ook met haar motie tot asielnoodwet in de APB. Dat is hetzelfde wat Keijzer nu doet, beide gaan tegen de rechtstaat/Grondwet in.
En wat ik interessant vind is hoe wankel die rechtstaat eigenlijk is. En wat ik ook interssant vind is hoe alle media xtreemrechts/fascisme facciliteert. Van het AD tot BNNVARA is die media opgeschoven naar xtreemrechts.
Wat ik ook interessant vind zijn campagne strategieën, dumbdown talk.
Dus wat ik ook interessant vind is wat jaren bezuinigingen in het onderwijs heeft voortgebracht, kennelijk een publiek voor dit soort doorzichtige strategieën, nu weer gedaan door Keijzer. Dus de meer kritische kiezer begrijpt gelijk waarom ze naar de Tweede Kamer wilt, maar hoeveel zijn er nog van ons over. Dat zal 29 oktober laten zien.
@Gajes en @ Stuifbergen.
De belazerde kiezers zijn lang niet allemaal dom of egoïsten. Jullie onderschatten die mensen zo lijkt het. Ze zijn belazerd.
Juist daarom moet je in de campagne een spiegel voorhouden: kijk naar Trump en consorten.
Inderdaad zullen dat de verrechtse media zelden doen; je moet daarover veel herrie maken, zelf de agenda bepalen daarin.
De mensen die NSC gestemd hebben, zijn belazerd, want NSC verkondigde in de campagne heel fatsoenlijke standpunten.
Mensen die VVD of PVV stemmen, zouden intussen moeten weten dat ze belazerd worden.
Ik, PVVD, vind dat argument van de RvS nogal vergezocht.
Dat statushouders in een andere positie verkeren dan nationale ingezetenen, omdat zij geen inschrijfduur hadden kunnen opbouwen en daardoor op achterstand blijven staan als zij geen voorrang krijgen.
Wat als nu iemand met een eigen woning zijn werk verliest en daardoor de lasten niet meer kan betalen ?
Hij staat niet ingeschreven als woningzoekende en kan dus nergens heen.
Hij mag achteraan sluiten vooral omdat vluchtelingen voorrang krijgen als woningzoekende.
De VVD heeft daar een oplossing voor en die heet “eigen verantwoordelijkheid”.
Linkse partijen proberen te zorgen dat er voor iedereen een vangnet is, want ook mensen met een baan en een eigen huis kunnen in de problemen komen.
Dat vangnet heeft nu grote gaten, want er is de afgelopen 15 jaar geen regering geweest zonder VVD.
(en sinds 1994 zat de VVD maar 4 jaar in de oppositie).
De VVD heeft ook de verhuurdersheffing ingevoerd, hierdoor hebben woningbouwverenigingen te weinig geld om nieuwe woningen te bouwen.
De bouw heeft er ook last van dat de stikstof-kwota al aan de boeren toegewezen zijn.
Dat is niet alleen beleid van BBB, maar ook van PVV en VVD.
We hebben binnen de EU afgesproken minder stikstofoxide te produceren.
Dus als je meer stikstofoxiden wilt uitstoten, moet je uit de EU stappen.
(dan krimpt de veestapel ook, dus dan is het probleem dubbel opgelost).
De verhuurderheffing kwam uit de koker van de PvdA, Wouter Bos.
Die is inmiddels afgeschaft door Rutte III.
De stikstof is vooral een administratief probleem.
De situatie is, dat een Nederlandse boer bij de grens sterk begrensd wordt terwijl een vergelijkbare boer aan de Duitse kant van de grens geen stikstof probleem heeft.
Dus EU regels worden in de landen klaarblijkelijk verschillend uitgelegd.
Overigens staat bovenstaande los van mijn mening over de uitspraak van de RvS over de voorrangsregeling voor ‘vluchtelingen’
Wel bij de feiten blijven a.u.b.
Het klopt dat onder Rutte II *VVD – PvdA) de verhuurderheffing is ingevoerd en wel door….. minister Stef Blok (VVD!).
De PvdA mag, door deelname aan dat kabinet, daar zeker medepli9chtig aan gerekend worden. Overigens erkende de PvdA, o.a. bij monde van Lodewijk Asscher (vice-premier in Rutte II) dat die heffing afgeschaft diende te worden. De PvdA was dus niet te beroerd om een fout te herstellen. Kom daar bij de VVD maar eens om….
Het feit is, dat Wouter Bos dat corporatiegeld nodig had voor zijn ‘Vogelaar’ wijken aanpak en daarom kwam hij met het idee van een verhuurderheffing.
Uiteindelijk lukte het hem niet om die belasting in te voeren en is die inderdaad later ingevoerd door Stef Blok.
Henk laat nog even blijken dat hij helemaal geen zin heeft om het bij de feiten te houden. Hij verzint maar wat, om zijn favoriete zondebokken de schuld van alles te kunnen geven. Hij is niet voor niets PVVD-stemmer.
Balkenende IV 2007 – 2010 (CDA, PvdA, CU)
In dit kabinet zaten Wouter Bos en Ella Vogelaar (beiden PvdA). Zij presenteerde in 2007 het ‘Actieplan Krachtwijken’ met daarin een lijst van 40 wijken die extra steun en aandacht moesten krijgen om allerlei problemen aan te pakken.
Overigens waren zulke lijsten geen nieuw fenomeen. Henk Kamp (VVD), minister van VROM in kabinet Balkenende I (CDA, VVD, LPF) hanteerde in 2003 een lijst met 56 wijken. Pieter Winsemius (VVD) was minister van VROM onder Balkenende III (CDA, VVD) telde in 2006 maar liefst 140 probleemwijken.
Pas jaren daarna werd in 2013 onder Rutte II (VVD – PvdA) de verhuurderheffing ingevoerd, nogmaals door Stef Blok (VVD). Leg nou eens uit wanneer en hoe Wouter Bos in de jaren voor 2007 een verhuurderheffing probeerde los te peuteren ten behoeve van die ‘Vogelaarwijken’.
Overigens: Tijdens de Parlementaire enquête woningcorporaties (2012-2014), getuigde Vogelaar waarom het ‘Actieplan Krachtwijken’ zo moeizaam van de grond is gekomen: in de begroting van het kabinet-Balkenende IV was er geen budget voor wijkenaanpak vrijgemaakt. ‘Ergens een speerpunt van maken met een lege portemonnee is lastig’., zei ze. Tot ongenoegen van Wouter Bos. Het kwam niet meer goed tussen die twee en Vogelaar stapte op.
Het verhaaltje dat Henk verkoopt berust op een plan uit het PvdA verkiezingsprogramma uit 2006. Daar werd een heffing voor corporaties voorgesteld, maar met een verhuurderheffing had die niks te maken. Maar die heffing zou dan gericht zijn op activiteiten die corporaties ondernamen naast hun eigenlijk taak in de sociale huur. Commerciële activiteiten, of het oppotten van geld zonder het in sociale woningen te investeren. Zo’n beetje het spiegelbeeld van de heffing van Blok dus, want die was met uiterste precisie wél gericht op de sociale huur.
Ik had in mijn vorige reactie een link toegevoegd, waarin uitgelegd wordt hoe Wouter Bos kwam met dat idee van de verhuurderheffing.
Die link is alleen niet zichtbaar in mijn reactie (hoe voeg je zo’n link toe?)
Een zoekopdracht ‘verhuurderheffing wouter bos’ doet die links wel verschijnen.
Bv.
bouwstenen.nl 10-jaar-bouwstenen is wel een aardige bron.
Die komt waarschijnlijk, net als een asielzoeker met een verblijfsvergunning, in aanmerking voor een urgentieverklaring.
Maar dat hoor je natuurlijk niet van de radicaal rechtse demagogen.
Als die urgentie verklaring je dan maar wel snel genoeg een woning oplevert en de gemeente niet eerst zo’n ‘vluchteling’ wil/moet huisvesten !
Duidelijk. Je hebt geen benul van hoe het zit en het interesseert je ook niks. Als er maar iets is om je tekort gedaan te voelen, of het nou klopt of niet. Zoals wel meer van die PVVD stemmende ‘ontevreden burgers’.
De asielzoeker krijgt ook zo’n urgentieverklaring. En krijgt dus dezelfde behandeling als anderen die urgent een woning nodig hebben.
Wel hierover verschillen we dan van mening.
Wat mij betreft hebben ‘vluchtelingen’ geen recht op zo’n urgentie en bv. die man die zijn woning niet langer kan betalen wel.
Een urgentieverklaring levert niet snel genoeg een woning op.
De ellende is dat er niet genoeg woningen zijn, ook niet voor dringende gevallen.
Dus nu kunt u twee dingen doen:
– stemmen op een partij die ook woningen wil verhuren aan erkende asielzoekers
of
– stemmen op een partij die het geen reet uitmaakt als je geen woning hebt.
(en die het ook geen reet uitmaakt of je de zorgkosten kunt betalen, of er plek is in een verzorgingstehuis).
En ik vind dit helemaal niet raar, want onze Tweede Kamerleden hebben een flink inkomen.
Als je een flink inkomen hebt en vindt dat vluchtelingen wel in zee mogen verdrinken, dan zul je ook niet wakker liggen als een arbeider uit z’n huis gezet wordt.
En omgekeerd: als je een flink inkomen hebt en je toch iets aantrekt van mishandelde koeien, werklozen die de rekeningen niet kunnen betalen en kinderen die slecht onderwijs krijgen…
…. dan gun je vluchtelingen ook een normaal leven.
Ik kies dan voor de derde weg van dat ‘vluchtelingen’ geen voorrang krijgen bij de toewijzing van sociale huurwoningen en dat dus jongeren hier niet meer dan tien jaar moeten wachten op een sociale huurwoning.
Dan moet u een nieuwe partij oprichten, want bij de huidige partijen heb je maar 2 smaken:
– partijen die niemand willen achterstellen
en
– partijen die de jongeren nog 20 jaar laten wachten.
In de laatste groep zitten natuurlijk partijen die zeggen dat ze gaan zorgen voor meer woonruimte, of eerder met pensioen, of meer zorgtoeslag, maar daar trapt een slimme Nederlander niet in.