COLUMN - Dankzij Prediker heb ik gisteren naar een aflevering van De Hokjesman gekeken, een tv-programma waarin de in een ouderwets pak gestoken programmamaker Michael Schaap als een antropoloog door Nederland struint om diverse bevolkingsgroepen in kaart te brengen. Ik had al eens een documentaire van Schaap gezien dat geheel gewijd was aan zijn eigen penis. Een verfrissende verschijning. De presentator, bedoel ik dan. Zijn penis kregen we niet te zien.
Wat in eerste instantie opviel was dat antroposofen bijzonder moeilijk te vinden zijn. Het lijkt erop dat ze huiverig zijn zichzelf in het openbaar antroposoof te noemen. Te veel beschimpt, wellicht. Een biologisch-dynamische boer vertelde hoe zijn antroposofische vader zijn familie naar de Achterhoek bracht en hoe ze zo in een vijandige omgeving terechtkwamen, waar de haat zo groot was dat hun koeien werden vergiftigd.
Naast gebouwen zonder hoeken van negentig graden, staat de antroposofie o.a. bekend om hun rassenleer. Volgens geestelijk vader Rudolf Steiner stond het zwarte ras nog in de babyschoentjes, waren de gelen aan het puberen, waren de witten volwassen en de roden bejaard. Ik moest weer even denken aan Mario Cadenas Madariaga, vriend van Zorregieta, die vorige week in een uitgebreid interview met De Volkskrant een soortgelijke theorie gebruikte om de junta te rechtvaardigen. Is het eigenlijk bekend, vroeg ik me af, wat voor levensovertuiging onze toekomstige koningin erop nahoudt?
Reacties (26)
Ik wil Steiner niet verdedigen – ik heb niets met antroposofie – maar voordat je Steiner aanvalt op zijn “rassenleer” – fout, laat daarover geen misverstand bestaan – moet je niet vergeten dat dat eind 19e eeuw een gangbare, “nette” mening was. Eugenetica – de wetenschappelijke variant ervan werd onderschreven door mensen als Darwin en …
” …Winston Churchill, George Bernard Shaw, Alexander Graham Bell, John Maynard Keynes, Theodore Roosevelt and the usually taciturn Calvin Coolidge, who declared during his vice presidency that “Nordics deteriorate when mixed with other races.”
Lees de rest hier
@1: Ja Michel, op die wijze wordt ook het antisemitisme verdedigd. Alles wat in een tijdperk gangbaar was maakt het nog niet juist. Foute argumentatie dus. Nette meningen blijken gewoon niet zo net. Voortschrijdend inzicht oid. Net zoals de RK kerk fout bleek, de Spaanse koning op moest rotten en uiteindelijk Berlusconi ook het loodje gaat leggen. Echt fout blijft gewoon fout ook al vinden hele massa’s het in een bepaald tijdperk gewoon goed.
En @Max : gaat die Schaep nu als antropoloog of als antroposoof door Nederland om de bevolking in kaart te brengen. Ik mis de overgang tussen zijn rol en de bevolkingsgroep die hier ter sprake komt, de antroposofen dus.
En Steiner is verder gewoon kul.
Dat daar door elke generatie weer aandacht aan wordt gegeven is een menselijk tekort. Je kunt ook elke keer weer opnieuw schedels gaan meten en daar de meest verschrikkelijke conclusies aan verbinden.
De achternaam van de presentator luidt overigens niet ‘Schaep’ maar ‘Schaap’.
Zijn website is ook de moeite waard.
Direct al een voor mij tot dusver onbekend bandje ontdekt: Who made Who.
@2: ik benadruk het nog een keer: ik verdedig Steiner niet, ik verdedig zijn standpunten niet – maar je moet niet oordelen zonder naar de context te kijken.
Dit is geen “verdediging” van rassenleer, of wat dan ook, en ik probeer ook niet kwasi objectief te zijn, en geen oordeel uit te spreken. Het enige wat ik zeg is dat je de context moet weten om het te kunnen plaatsen.
Dat is misschien irritant en lastig te volgens som, maar inderdaad wel “hopeloos genuanceerd”.
@4: In zijn tijd was Steiner misschien “normaal” in zijn standpunten rondom rassenleer en op grond daarvan zou je hem misschien zijn racisme niet te zwaar kunnen aanrekenen. Maar mensen die nu nog Steiner aanhangen dus wel (ik ga ervan uit dat je neonazi’s toch ook niet plaatst in de context van de 19e en vroege 20ste eeuw, waar hun iconen uit stammen).
@5: dat lijkt me vooral te gelden voor de mensen die Steiners rassenleer aanhangen. Als mensen andere zaken van Steiner waardeert maar erkent dat dat hele rassenleergedoe gewoon een fikse miskleun was, is er niet zoveel aan de hand toch?
De keuze van Schaap is bijzonder. Ik ben benieuwd of hij voor aanvang van het project meer “subgroepen” op zijn lijstje had staan. En wie weet kreeg hij bij bepaalde groepen wel geen voet tussen de deur.
Er leek ook wel een bewust gekozen volgorde in te zitten, die een soort van tweeluiken veroorzaakte.
@2: Wel wat kort door de bocht hoor. De antroposofie mag dan geridiculiseerd worden, de aanhangers hebben hun hart in het algemeen op de goede plaats. Ze zouden ook geen samenleving creëren waarin hoge kosten voor levensonderhoud, hoge belastingen, armoede en werkloosheid geaccepteerd worden als collateral damage van de vrije markt. Ik zie de antroposofie en Steiner al helemaal geen genocide of rassenscheiding prediken.
De mensen met macht in de tijd van Steiner lieten zich net zoals nu leiden door wetenschappelijke inzichten bij hun kijk op het leven, opvoeding en politiek. Dat was toen onder andere het Darwinisme. Dat Steiner daar met zijn hang naar wetenschappelijkheid en mystiek een eigen draai aan gaf, is niet gek. Maar eugenetica en rassenleer werd van links tot rechts toegepast in veel landen. Hitler was een copy-cat, wat dat betreft.
@7: In de Varagids stond een alleraardigste voorbeschouwing op zijn programma. waarin de auteur en VPRO programmamaker Bram van Splunteren de voer aanveegt met het hokje “weldenkende VPRO-ers”. Ondank die weldenkendheid kreeg hij de wind van voren – met alle rationele argumenten die er zijn – toen hij het aanlegde met een vrouw van buitenlandse afkomst. (Over racisme sprak hij niet.) Uit mijn eigen omgeving herken ik dat wel: op een nette manier blijken die kringen verdomd weinig open te staan voor een echte relatie met anders gekleurde mensen.
@5: Volgens dezelfde logica zijn Lutheranen ook bedenkelijk volk omdat Luther een antisemiet (of, om precies te zijn, een jodenhater) was.
@4: Ik reageer ook niet op jouw ‘niet verdedigen van Steiner’, ik reageer op het argument dat iedereen vroeger racistisch was en dat het dus heel normaal was. Dat is een non-argument en een geheel verkeerde insteek.
Om het maar even een godwin-swing te geven : een heel groot deel van Duitsland vond het heel normaal om anti-semiet te zijn, dat Hitler gelijk had en dat de nacht van de lange messen een uitstekende actie was. Tuurlijk, allemaal normaal en breed gedragen. Maar wat willen we er nu mee zeggen?
Zie ook @5
@8: De antroposofie mag dan geridiculiseerd worden, de aanhangers hebben hun hart in het algemeen op de goede plaats.
Dat hebben katholieken, jehova’s, socialisten en libertariers ook. Ik ridiculiseer ze allemaal erg graag. Elke stroming die dwazen aantrekt – let wel dat houdt niet in dat je dwaas bent als je je hart op de goede plaats hebt, even voor de duidelijkheid – mag, nee moet geridiculiseerd worden.
@10: je hebt helemaal gelijk :)
@11: Er is anders onderzoek dat erop wijst dat de meerderheid van de Duitse bevolking in de jaren dertig helemaal niet antisemiet was. Het antisemitisme was er niet sterker dan in Frankrijk of de Verenigde Staten. Grote SA acties kregen niet veel steun in de zin van een volksmeerderheid, zelfs de Kristallnacht in 1938 nog niet. Ik lees dit bij Bart van den Boom in “Wij weten niets van hun lot”, pagina 24 en 25, die verwijst naar verschillende auteurs. De nazipropaganda en de nazi-politiek van uitsluiting heeft tot de groei van het antisemitisme geleid.
Uit onderzoek blijkt verder dat Hitler eigenlijk erg weinig over de joden heeft gesproken sinds hij de macht zocht, en kreeg. “Hitler had gelijk” (hij kreeg 31 % van de stemmen, maar daarna kon er niet meer gestemd worden) had erg veel te maken met de andere politieke doelstellingen, die veel meer voor het voetlicht werden gebracht: nationale eenheid en wederopbouw na de crisis.
En als de meeste Duitsers de “Nacht van de lange messen” al toejuichten, en niet met afschuw zagen als een typisch nazi gedoe, dan zullen ze dit hebben gedaan omdat hierdoor de SA – het grootste tuig van Duitsland – een flinke dreun kreeg.
@12: Elke stroming die dwazen aantrekt – let wel dat houdt niet in dat je dwaas bent als je je hart op de goede plaats hebt, even voor de duidelijkheid – mag, nee moet geridiculiseerd worden.
Waarom? De dwazen die zullen zich ongetwijfeld niets aantrekken van ridiculisering, ze zijn immers dwaas. Dan is het toch interessanter of leerzamer om je af te vragen wat de niet-dwazen zoeken in een stroming. En als die er niet zijn, dan schiet niemand wat op met je ridiculisering, dan vecht je tegen windmolens en dat is hooguit vermakelijk maar in ieder geval dwaas.
@14: En Moeder Teresa was ook al geen lieverdje. Wat is er waar van wat we leerden?
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2668/Buitenland/article/detail/3404819/2013/03/06/Onderzoekers-Moeder-Teresa-was-helemaal-niet-zo-heilig.dhtml
@16: Uit het VK artikel : Volgens de onderzoekers was het werk van Moeder Teresa er vooral op gericht om het menselijk lijden te huldigen, in plaats van het te verlichten.
Dat is een mooie observatie en men zou de geschiedenis sinds het jaar 0 eens moeten analyseren op de invloed van het katholieke handelen op het propageren – door propaganda – van het lijden en de effecten daarvan. Kijk vooral ook naar het handelen van de RK kerk gedurende de grote oorlogen van na Napoleon.
Nee, ik snap die moeder Teresa wel, een echte katholiek.
Lijden is christelijk. Het christendom heeft van het lijden het eigendom gemaakt en je moet dus lijden in het leven om succesvol na de dood te zijn.
Dat moeder Teresa niet deugde was al bekend sinds 1994, toen Christopher Hitchens en Tariq Ali de reportage ‘Hell’s Angel‘ maakten.
Leuk dat wetenschappers nog eens dunnetjes overgedaan hebben wat door journalisten al twintig jaar geleden naar buiten was gebracht, maar ik lees niets nieuws.
@18: Dat is voor de nieuwe generatie jongen, niet iedereen heeft een ijzeren geheugen of krijgt de hele geschiedenis mee.
Jij leest misschien niets nieuws, er zullen er velen zijn voor wie dit wel nieuws is. Alleen daarom al is het een nuttig bericht.
@HansR en andere Steiner-bashers, het volgende citaat van Steiner laat volgens goed mij de ware aard van zijn denken zien:
“Een mens, die vandaag de dag over het ideaal van de rassen en de naties en stamverbanden spreekt, spreekt over de neergaande impulsen van de mensheid. En als hij gelooft in deze zogenaamde idealen voorwaarts schrijdende idealen voor de mensheid neer te zetten, dan is dat een onwaarheid. Want door niets zal de mensheid sneller haar eigen ondergang bewerkstelligen, dan door vast te houden aan rassen-, volks- en bloedidealen. Door niets zal de werkelijke voortgang van de mensheid meer worden tegengehouden dan door vast te houden aan de door luciferisch-ahrimanische machten geconserveerde dogmatische idealen van de volkeren, terwijl het werkelijke ideaal in de zuivere geestelijke wereld, niet in het bloed, gevonden zou moeten worden.”3
En: “Wij zitten, wat rassen betreft, in een neergaande lijn. Wordt deze neergaande lijn door geloof dat je die zou kunnen tegenhouden, door haat geconserveerd en niet door liefde opgeheven, dan zal daar natuurlijk het allerergste uit voortkomen.”4
Komt uit dit interessante artikel: http://www.aardespiegel.nl/artikelen/rudolf-steiner-individu-versus-ras/
Waarin o.a. best wel overtuigend wordt gesteld dat Darwinisme eerder racistisch is dan de antroposofie.
@20: Ok, prima – ik ben dan ook zeker geen basher (en ook geen volger), ik heb alleen maar geconstateerd dat Steiner een kind van zijn tijd is.
Bedankt voor je link, dat is inderdaad een interessant verhaal, al vind zijn opvatting over evolutie erg moeilijk te volgen – en zeg ik er eerlijk bij, ik moet dit nog beter bestuderen – maar misschien kun je me deze vraag beantwoorden: Wat is “omhoog” en wat is “neerwaarts”?
#20 Waarin o.a. best wel overtuigend wordt gesteld dat Darwinisme eerder racistisch is dan de antroposofie.
In het artikel worden ras en soort door elkaar gegooid, net hoe het uitkomt. Het onderwerp daar is genetica en rassen(leer) en dat is nou net waar Darwin zich niet over uitliet.
@21: Ik ben geen Steiner expert, maar begrijp het zo: volgens het Darwinisme is evolutie een stijgende lijn, van eenvoudig naar steeds complexer. Dit geeft een argument voor racisme, want mensen van verschillende rassen zouden zich op verschillende plaatsen op die lijn kunnen bevinden. Volgens Steiner echter zijn er twee lijnen: die van evolutie (omhoog) en van devolutie (neerwaarts). Waar opstijgende ontwikkeling is, daar zal zich ook de kiem tot afdalende ontwikkeling voordoen. Als fysieke wezens zitten we op de neerwaartse lijn, zijn we langzaam aan het degenereren. Als tegenwicht is er onze ‘opwaartse’ evolutie als spirituele wezens. ‘Soort’ en ‘ras’ en ‘bloed’ hoort bij het fysieke, wat dus allemaal niet zo interessant meer is, en vrijheid, individu en geestesleven horen daarentegen bij het spirituele, waar ons ontwikkelingspotentieel ligt.
@23: Steiner zal best het hart op de goede plaats hebben gehad.
@ 20 Dat van die Steiner, wat is dat voor een gebrabbel?
@ 21 ‘al vind zijn opvatting over evolutie erg moeilijk te volgen – en zeg ik er eerlijk bij, ik moet dit nog beter bestuderen – maar misschien kun je me deze vraag beantwoorden: Wat is “omhoog” en wat is “neerwaarts”?’
Laat je niet beetnemen. Wartaal voor diepzinnigheid verslijten, is een oude vergissing. Denk ook eens aan het verhaal van de nieuwe kleren van de keizer. Nep. Alleen onbedorven kinderen dorsten te zien dat-ie naakt rondliep.
Lachwekkend! “wartaal voor diepzinnigheid verslijten” – ja, dat is HPax ten voeten uit – zo brengt hij zijn xenofobe bruine gedachten aan de man.
Ja, HPax, ga jij maar lekker door met jouw gebrabbel. Want inhoudelijk kan je niet winnen, dus dan maar weer diskwalificeren. Want is de gedachte: de mensen bij Sargasso moeten bekeerd worden tot het conservatieve rechtse gedachtengoed, zo heeft de kruisvaarder verklaard enkele tijd geleden.