Onbegrip of oneens

COLUMN - Vorige week lag het aantal bij de GGD gemelde coronapatiënten in augustus en september ruim 6200 hoger dan het totaal van februari tot en met juli.  In de maand september lag het aantal zelfs 4.918 hoger dan in de “topmaanden” maart en april samen (cijfers RIVM).

Ook de gestage stijging van het aantal coronapatiënten die in ziekenhuis en/of intensive care-afdelingen terecht komen, geeft aan dat we de komende tijd ontzettend goed moeten oppassen dat we geen herhaling krijgen van “de eerste golf”.

Wat een constante is: mensen die de coronamaatregelen zeggen niet te begrijpen. Ze vinden die verwarrend of onduidelijk, terwijl de meesten eigenlijk  bedoelen dat ze het er faliekant mee oneens zijn. Dat kan, maar dat is wel wat anders dan dat de maatregelen onduidelijk zouden zijn.

Fraai voorbeeldje op de laatste persconferentie na de ministerraad. De verslaggever van de NOS vraagt waarom mondkapjes wel in het voortgezet onderwijs worden verplicht maar niet bij het MBO. Vice-premier Ollongren legt uit dat dit is voort gekomen uit overleg tussen de onderwijsministers en de onderwijsorganisaties:

De uitkomst is: in het voortgezet mondkapjes in de gangen en in de aula’s, niet in de les. MBO en ook het hoger onderwijs hebben gezegd: we kunnen eigenlijk goed uit de voeten met de anderhalf meter. Daar wordt ook veel online onderwijs gegeven. Dus hun keuze in overleg met de minister is om gewoon anderhalve meter en door te gaan zoals ze dat nu deden.

Duidelijk? Duidelijk. Maar daar wil de verslaggever niet heen, dus die kiest een andere insteek:

Maar dan kan je ook, je kan de vergelijking trekken met een middelbare school, maar je kan ook zeggen: waarom in de Albert Heijn wel en, want daar kan je over het algemeen ook anderhalve meter houden als het een beetje in een grote winkel is. En niet op een MBO? Het blijft toch heel onduidelijk.

En dan is het antwoorde helaas niet zo klip en klaar als haar antwoord op de eerste vraag, want ze zegt: “Ik weet niet of het onduidelijk is.” Ze bedoelt waarschijnlijk het oordeel van de verslaggever niet te delen en had het journaille uit kunnen leggen wat het verschil is tussen de situaties in supermarkten en die in gebouwen voor MBO en Hoger Onderwijs. Wie kinderachtige vragen stelt, verdient kinderachtige antwoorden.

Ondertussen hoopt de rijksoverheid alle duidelijkheid te verschaffen door de recente aanscherping van de maatregelen ook in eenvoudige taal op de website te zetten. Het zal weinig uithalen tegen de “onduidelijk!”-roepers. Nog een voorbeeldje:

In een van de eerste Kamerdebatten in maart vonden diverse Kamerleden het kabinetsbeleid ten aanzien van jongeren en scholen ‘vreemd’ en ‘onbegrijpelijk’ (bron: RTLNieuws). De PVV vond dat alle scholen meteen dicht moesten. Dat was op basis van de cijfers per 12 maart, zoals die toen door het RIVM waren verzameld.

Nu durft geen Kamerlid het aan een onderwijslockdown te bepleiten, terwijl ondertussen duidelijk is dat ook scholen potentiële uitbraakhaarden kunnen zijn.

Zijn pers en politici verantwoordelijk voor wat de burgers er over denken? Natuurlijk niet, ‘de gedachten zijn vrij’ is inmiddels niet het aloude protestliedje tegen censuur en controle, maar meer een excuus om ook maar alles te zeggen wat er aan welke fantasie dan ook ontspruit.

Hiervan een paar voorbeeldjes tot slot. Niet de hier en daar dik weerlegde gevaarlijke uitingen van de als engel vermomde ‘sluipmoordenaar’ (figuurlijk bedoeld!), maar drie min of meer argeloze burgers die voor EenVandaag hun mening gaven.

Een vastgoedmagnaat gelooft dat het opbouwen van groepsimmuniteit de enige manier is om het virus onder controle te krijgen en zegt “De Spaanse en Mexicaanse griep waren ook na een jaar weg. De zelfisolatie maakt ons juist kwetsbaar. We moeten zorgen dat we allemaal licht besmet raken.”

Of het helemaal juist is wat hij denkt? Nou, de griepjes die hij noemde hielden wel iets langer aan: Spaanse griep in Nederland 1918, 1919 en 1920 en de Mexicaanse griep in Nederland 2009, 2010 en 2011. Het is waarschijnlijk dat toen dus in drie jaren tijd groepsimmuniteit is bereikt. Overigens in samenhang met andere maatregelen (net zoals nu) en het beschikbaar komen van vaccins.

De man wast hij zijn handen alleen nog op verzoek van anderen.

Een als zzp’er werkende entertainer vindt dat er “op basis van verkeerde informatie verkeerde beslissingen worden genomen. Bijvoorbeeld dat we niet meer langs de sportvelden mogen staan om naar onze kinderen te kijken, terwijl we weten dat besmettingen buiten niet plaatsvinden. Er gaat onnodig zóveel kapot.”

Over besmettingen buiten: NOS 22 mei epidemioloog Patricia Bruijning stelt dat “als er al besmettingen buiten waren, dan gebeurde dat bij mensen die bijvoorbeeld langdurig gesprekken voerden of hun eten deelden.”

Het Parool 8 augustus en andere media meldden dat een groep jongeren in de buitenlucht is besmet.

In het AD van 30 mei zegt viroloog Louis Kroes (LUMC Leiden): Buiten reiken de druppeltjes die iemand verspreidt bij ademen, praten enzovoorts veel minder ver dan binnen, waar je stilstaande lucht hebt. Ik wil niet zeggen dat overdracht buiten nooit plaatsvindt, maar echt vele malen minder.”

Hier heeft de entertainer dus een punt, maar onder voorbehoud dat het dus niet volledig is uitgesloten dat je buiten helemaal geen besmetting kan oplopen.

Een gepensioneerde vindt de nieuwe regels maar een “groot schandaal” en kijkt net meer naar de persconferenties van premier Rutte want die heeft “fout op fout gestapeld”. Zo heeft Rutte in het begin van de crisis gezegd dat we toe moesten naar groepsimmuniteit in Nederland, maar nu ontkent hij dat en zegt hij: ‘daar heb ik het nooit over gehad’. Maar dat liegt hij, het staat op beeld.”

Mogen we deze meneer wijzen  op dat beeld van 16 maart, waar Rutte zegt “dat we in afwachting van een vaccin of medicijn de verspreiding van het virus kunnen afremmen en tegelijkertijd gecontroleerd groepsimmuniteit op kunnen bouwen.”

Hij zei er achteraan: “Maar we moeten ons wel realiseren dat het maanden of zelfs langer kan duren om groepsimmuniteit op te bouwen en in die tijd moeten we mensen die een groter risico lopen zoveel mogelijk afschermen.”

In de dagen daarna heeft hij dat meermalen uitgelegd groepsimmuniteit niet het doel is, maar hopelijk wel het gevolg van de maatregelen zal zijn.

Maar goed, dat kan natuurlijk aan de aandacht van de gepensioneerde zijn ontsnapt. En dat lijkt bij meer mensen aan de hand te zijn: de aandacht is er niet meer bij. Gelukkig lijkt dat bij een minderheid van de bevolking het geval. Vooralsnog zien we steeds meer mensen mondkapjes gebruiken en weer beter meer aandacht voor de gepaste afstand te hebben.