Obama’s high risk strategie

Vanmiddag heeft President Obama van de Verenigde Staten ‘zijn’ strategie gepresenteerd, om de ongunstige ontwikkelingen in Afghanistan – en in Pakistan – te stoppen (http://www.nytimes.com/2009/03/26/washington/28prexy.html?hp). Aan deze strategie ligt een reeks analyses ten grondslag, die de afgelopen twee maanden zijn gemaakt. Op hoofdlijnen ziet Obama’s strategie als volgt uit: Doelstelling is het “verstoren, ontmantelen en verslaan’ van Al Qaeda en haar bondgenoten in Afghanistan en in Pakistan. Al Qaeda en haar bondgenoten bereiden volgens onderliggende analyses namelijk nog steeds aanvallen op de VS en op haar belangen en bondgenoten voor. De strategie voorziet onder andere in counter insurgency operaties (17.000 man extra), de training van Afghaanse veiligheidstroepen (4000 man extra), de wederopbouw van onder andere de infrastructuur, en de opbouw van effectieve politieke instituties. Ook worden concrete benchmarks – maatstaven – geïntroduceerd om de implementatie van deze strategie te kunnen ‘meten. Overigens zullen ook maatstaven worden geïntroduceerd voor de Afghaanse en Pakistaanse regering; ook daar worden nu duidelijkere eisen aan gesteld: blanco checks, zijn vanaf nu niet meer zo blanco. “Nieuw” is ook dat getracht wordt om verzoening met gematigde Taliban-elementen te bewerkstelligen. Het vermoeden bestaat – naar aanleiding van ervaringen met Soennitisch verzet in west Irak – dat een aanzienlijk deel van de Taliban strijders met financiële middelen kan worden losgeweekt van de harde kern van deze opstand. Tot slot is nog een belangrijk nieuw element in deze strategie: Obama wil andere stakeholders bij de oorlog in Afghanistan betrekken, onder andere: India, Rusland, China, de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi Arabië en een aantal Centraal Aziatische staten. Een regionaal probleem, vraagt om een regionale oplossing, is de gedachte.

In de loop van dit jaar komt de totale troepensterkte van de VS op circa 60.000 man/vrouw; de kosten zullen met 60% stijgen. Momenteel kost deze oorlog de VS 2 miljard dollar per maand.
De laatste maanden is – ook in de media – uitgebreid gediscussieerd over de beste aanpak. Standpunten varieerden van How to leave, tot How to surge. Obama vermijdt het woord surge in zijn strategie, maar daar is wel degelijk sprake van, en dat niet alleen in militair opzicht. Er is namelijk ook sprake van geografische escalatie: Pakistan is nu formeel onderdeel van het – wat wordt genoemd – theatre of operations (strijdtoneel, ook wel aangeduid met de afkorting AFPAK). Ook politiek is het speelveld – zoals gezegd – opnieuw gedefinieerd door andere staten te betrekken bij een duurzame oplossing voor de AFPAK-regio. De aanpak zal 31 maart in Den Haag – tijdens een speciale NAVO – worden besproken.

Obama gaat (ook hier) geen risico’s uit de weg, dat is wel duidelijk. Geen deterrence en containment strategie – dat wil zeggen dat de strategie er (alleen) op gericht is te voorkomen dat Afghanistan weer een safe haven kan worden voor terroristen die de VS bedreigen -, maar intensivering van counter insurgency in combinatie met nation building. En dat in twee landen die, die hun gehele bestaansgeschiedenis al uit elkaar dreigen te vallen (heeft Afghanistan ooit bestaan?). Hoezo ambitieus? Misschien lukt het – ik heb mijn twijfels – mede ook gelet op een aantal kritische succesfactoren, die Obama niet (allemaal) in de hand heeft, zoals: de politieke instabiliteit in Pakistan, die grotendeels onbeheersbaar is en een nieuwe impuls kan krijgen door deze ‘offensieve’ strategie van Obama, de actieve medewerking van genoemde landen, waarvan de belangen soms diametraal tegenover elkaar staan, de beheersbaarheid van de kosten, de medewerking van (militaire) coalitiepartners zoals Nederland, en publiek draagvlak in de VS en bij bondgenoten, ook als het aantal slachtoffers stijgt. Dat is nogal wat. Mijn inschatting is dat de slaagkans van een deterrence en containment strategie groter is.
We will defeat you, zei Obama tijdens de presentatie van zijn strategie. Ik hoop het, we hebben er allemaal belang bij. Moeten we dan toch verlengen in Afghanistan?