De gemeente Westerwolde mag 255.000 euro en meer tegemoet zien van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Op last van de rechter moet het COA per 22 februari 15.000 euro betalen aan de gemeente als in de asielopvang in Ter Apel meer dan 2000 mensen de nacht daar moeten doorbrengen.
Sindsdien is het (tot en met zaterdag 23 maart) al 17 keer voorgekomen dat het COA nergens in het land genoeg gemeenten bereid vond een deel van de mensen over te nemen. Het zal voor Westerwolde een welkome aanvulling zijn op de 447.802 euro die de gemeente al uit het Gemeentefonds krijgt (zie Bijlage 3.2-4 Decentralisatie-uitkering Faciliteitenbesluit opvangcentra).
De roemruchte Spreidingswet is op 1 februari in werking getreden, maar kan blijkbaar nog nergens geëffectueerd worden om Ter Apel op korte termijn te ontlasten. En ook al is er enige verbetering te bespeuren, er zijn nog teveel gemeenten die geen enkele vorm van asielzoekersopvang hebben.
In april 2022 vermoedden we dat er in Nederland toch meer ruimte voor asielzoekers moest zijn. Dat zo’n 23% van alle gemeenten wel asielzoekersopvang hadden leek ons wat al te zuinig. [1]
Ook al had een jaar later 30% van alle gemeenten enige vorm van asielzoekersopvang, het was nog steeds te mager en het hielp Ter Apel weinig tot niet. Er moest een ander aanpak komen. [2]
De komst van de Spreidingswet heeft veel gemeenten wel in beweging gebracht. Inmiddels heeft 49% van de gemeenten asielzoekersopvang (gevonden op basis van bronnen als de COA locatiezoeker, gemeentelijke websites en regionale media).
Bij vorige peiling (april 2023) waren er in 102 gemeenten 154 opvanglocaties met een capaciteit van 48.671 bedden.
De laatste peiling laat zien dat er in 166 gemeenten 250 opvanglocaties zijn, met een capaciteit van 61.383 bedden.
Saillant detail: Bij 59 van deze 166 gemeenten worden meer mensen opgevangen dan is vermeld in de capaciteitsraming die bij de Spreidingswet is opgegeven. [3]
Van de 102 gemeenten (eerste peiling) hebben 4 gemeenten geen opvang meer. Onder de 240 gemeenten die geen opvang hadden, zijn er nu 68 die wel asielzoekersopvang hebben.
Van de 176 gemeenten die geen opvang hebben, zijn er 77 die een of ander plan hebben. Bij sommige gemeenten is dat vooralsnog niet verder dan rondkijken of er geschikte locaties zijn. Andere gemeenten zijn begonnen met een enquêtes of peilingen onder de inwoners en/of gemeenteraad.
Zesentwintig gemeenten zijn al zo ver dat een locatie is vastgesteld. Achttien daarvan moeten nog dit jaar open gaan. Drie locaties gaan naar verwachting in 2025 open. In vijf ander gevallen is nog onbekend wanneer een locatie in bedrijf kan. Soms omdat de gemeente en COA nog details moeten uitwerken, soms omdat inwoners de voortgang traineren met bezwaarprocedures en rechtszaken (Albergen – gemeente Tubbergen).
Er zijn dus 99 gemeenten die (nog) niets hebben. Geen opvang, geen plannen daartoe. Slechts in enkele gevallen is dat onwil. Westland zegt absoluut geen draagvlak te hebben. Staphorst wil niet dat asielopvang de plannen voor toerismeontwikkeling in de weg zitten.
Weer andere gemeenten vinden dat ze met de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne ruimschoots aan hun taks zitten (Alblasserdam en Vlaardingen). Of men vindt de geplande huisvesting van arbeidsmigranten al meer dan genoeg (Boxtel).
Dan zijn er nog gemeenten die er niet met het COA uit kunnen komen, omdat de gemeente de voorwaarden van het COA niet kan accepteren (De Ronde Venen). Of juist omdat het COA het aanbod van de gemeente afwijst (Montferland).
Zo gaat dat niet overal. In Bunnik stemde de gemeenteraad unaniem voor een opvang voor 90 asielzoekers (Bunnik stelt de raming van de Spreidingwet op 111 asielzoekers). “Iedereen in Nederland moet zijn steentje bijdragen. En zeker Bunnik als zeer hoogopgeleide, blanke enclave moet hier plek voor bieden”, zei een inwoner tegen de NOS.
In Putte (gemeente Woensdrecht) worden 95 asielzoekers opgevangen. Volgens de Spreidingswet zouden dat er 124 moeten worden. Dat is in Woensdrecht geen enkel probleem.
Terschellinger jongeren zien vooral voordelen bij de komst van asielzoekers (raming Spreidingswet staat op 26 asielzoekers). Goed voor oplossen van arbeidstekorten of aanvulling bij seizoenswerk (asielzoekers van de opvangboot in Harlingen hielpen bij Oerol). Ook goed voor oplossingen om het woningprobleem te tackelen (ombouwen oude gebouwen of bouwen van containerwoningen).
Noten:
[1] https://sargasso.nl/er-is-meer-ruimte-voor-vluchtelingen/
[2] https://sargasso.nl/plan-kan-eerlijk-zullen-we-alles-delen/
[3] Capaciteitsraming, provinciale opvangopgave en indicatieve verdeling per gemeente 2024. Westerwolde (waar Ter Apel onder valt) moet volgens de raming 131 asielzoekers gaan opvangen.
Reacties (7)
En de pvv maar stijgen in de peilingen.
De PVV staat op een recordhoogte van 33%, maar stijgt sinds vorige maand niet meer. VVD, NSC dalen, BBB blijft ongeveer gelijk aan de laatste verkiezingen.
Gelukkig.
De boetes die COA moet betalen, is dat ook belastinggeld? Of komt dat uit een ander specifiek potje?
Ik vind het toch een vreemde vertoning als de ene overheidsinstelling een boete moet betalen aan de andere overheidsinstelling (hier: een gemeente). We zien dit natuurlijk vaker met bijv. de Belastingdienst die boetes moet betalen.
Uiteindelijk zal het op een of andere manier uit de schatkist moeten komen. Iets anders is er niet. Hoe dit budgettair is geregeld weet ik niet, maar de verantwoordelijke minister kennende zou ik er niet van opkijken als COA dit uit het eigen budget moet halen. Waardoor ze dus minder over zouden houden voor hun eigenlijke werk.
De kop klopt niet helemaal. Als een gemeente Oekraïners opvangt vangen ze asielzoekers op, alleen niet COA. Waar een Oekraïner wordt opgevangen wordt kan geen COA asielzoeker worden opgevangen. Ik weet niet in hoeverre de spreidingswet kijkt naar opvang van niet COA asielzoekers. Het lijkt mij logisch deze mee te nemen in de verdeling.
Gevluchte Oekraïners zijn geen asielzoekers, volgens de definitie die de overheid er op na houdt.
Het COA gaat over (de verdeling van) asielzoekers. Er was tot voor kort alleen een aan gemeenten opgelegde taakstelling voor het huisvesten van statushouders. Daar is nu een taakstelling bijgekomen voor opvang, voortvloeiend uit de Spreidingswet.
Het Veiligheidsberaad gaat over de opvang van Oekraïners. Dat blijft zo tot aan het moment dat de Tijdelijke wet ontheemden uit Oekraïne (moet de Voortduringswet artikelen 2c en 4 Wet verplaatsing bevolking vervangen) in werking treedt. Eerder (12 maart 2024) nam de Tweede Kamer de wet aan. Die ligt nu ter behandeling in de Eerste Kamer (waar vandaag is besproken op welke manier voorbereidend onderzoek zal plaatsvinden en hoe de verdere voorbereiding zal verlopen.
Als ook de Eerste Kamer die wet goedkeurt komt de verantwoordelijkheid voor de opvang van Oekraïners geheel bij de burgemeesters te liggen.
Om deze genoemde redenen is in het artikel is niet ingegaan op de opvang van gevluchte Oekraïners. Daar hoop ik wel nog op terug te komen. Want behalve dat sommige gemeenten zich achter de opvang van Oekraïners verschuilen om geen asielzoekers te ontvangen, durf ik de stelling wel aan dat er ook gemeenten zijn die geen asielzoekers én geen Oekraïens vluchtelingen willen opvangen. Laten we hopen dat er minder dan 99 zijn.