Nabeschouwing | Lilian Gonçalves

Weer een bijdrage van Max Molovich, overgenomen van Nurks Magazine.

Lilian Gonçalves-Ho Kang You. Ze heeft Chinees, Frans, Joods en Afrikaans bloed door de aderen stromen. Ze is voorzitter geweest van Amnesty International. Momenteel is ze lid van de Raad van State. Gevraagd naar de betekenis van het Chinese deel van haar achternaam, antwoordde ze gekscherend dat het ‘Bloem uit het Oosten’ betekent. Ze beheerst de nobele kunst van het understatement. Hoeren noemt ze ‘vrouwen der horizontale geneugten’. Ze onthulde ooit gevraagd te zijn voor de post integratie door de partij van Fortuyn, waarvoor ze bedankte omdat ze ‘geen suïcidale neigingen’ had. En toen Jelle Brandt Corstius, naar aanleiding van een aangrijpend fragment uit de film Buddha Collapsed out of Shame, soms het idee zei te hebben dat landen als Afghanistan geen behoefte hebben aan vooruitgang, antwoordde ze: “Ik kom niet vaak vrouwen tegen die vertellen dat ze geen behoefte hebben aan vooruitgang in hun leven. Dat zijn altijd anderen die dat beweren.” Die kon JBC in zijn zak steken.

Dat deed hij dan ook. Het is toch wel een verstandige jongen. Het werd hem niet gemakkelijk gemaakt deze avond, maar hij sloeg zich er dapper doorheen. JBC zat tegenover een vrouw die haar woorden zo zorgvuldig mogelijk koos in de hoop de waarheid zo min mogelijk geweld aan te doen. Ze liet na bijna elke vraag een stilte van een paar seconden vallen om haar antwoord te wegen. Maar die antwoorden waren altijd intelligent en getuigden van een wijsheid die ze deels van nature bezat en die deels was gevormd door een leven dat een aantal zeer dramatische momenten heeft gekend.

De avond eindigde met een fragment uit The Crying Game, van Neil Jordan. In dat fragment vertelt een door de IRA gevangen Forest Withaker aan zijn bewaker de parabel over de kikker en de schorpioen. De schorpioen wil een rivier oversteken en vraagt of de kikker hem wil dragen. De kikker durft niet, omdat hij bang is dat de schorpioen hem steekt. De schorpioen zegt dat de kikker niets hoeft te vrezen. Immers, als hij de kikker steekt, verdrinken ze allebei. De kikker is overtuigd. Halverwege steekt de schorpioen de kikker toch. Waarom doe je dat, vraagt de kikker. Omdat het in mijn aard zit, zegt de schorpioen.

De wereld zit vol met schorpioenen. De avond zat er ook vol mee. Maar vooral ook met kikkers (zoals deze Liberiaanse vrouwen) die zich, met alle risico van dien, verzetten tegen de schorpioenen. De belangrijkste schorpioen in het leven van Lilian Gonçalves is Desi Bouterse. Ze liet een fragment uit de serie Holocaust zien, waarin een joodse man zijn vrouw ervan probeert te overtuigen om uit Duitsland weg te vluchten. ‘Dit is het land van Mozart, van Schiller en van Beethoven’, antwoordt de vrouw. Toen Gonçalves dat fragment ergens aan het eind van de jaren ’70 had gezien, zou ze hebben gezegd dat hen dit ook te wachten stond. Toch bleef ze. In de nacht van 7 op 8 december 1982 werd haar man, Kenneth Gonçalves, deken van de orde van advocaten, van huis gehaald om, samen met veertien andere tegenstanders van het regime, te worden vermoord in Fort Zeelandia. Sinds de onafhankelijkheid van Suriname, zo had Gonçalves ons verteld, stond koningin Wilhelmina uit te kijken over de rivier. “Gelukkig met haar rug naar het fort.” Zelfs voor een standbeeld van haar voormalige koningin bracht ze compassie op.