OPINIE - Voor een onderzoek naar medische hulpmiddelen zijn op initiatief van het dagblad Trouw en het consumentenprogramma Radar wereldwijd 1500 verzoeken gedaan aan overheden om documenten openbaar te maken. De Implant files laten zien dat er sprake is van slecht toezicht en gebrekkige uitwisseling van gegevens tussen landen. Ook is inmiddels duidelijk dat de informatie bij de toezichthouders niet eenvoudig is op te vragen. Maar het meest kwalijk is nog dat de overheid zelf veel informatie achterhoudt om de relaties met de industrie niet te verstoren.
Veel documenten die in een WOB-verzoek zijn opgevraagd krijgen de journalisten gewoon niet te zien. Als reden wordt opgegeven dat de relatie tussen de inspectie en de fabrikanten van medische hulpmiddelen door het openbaar maken van medische gegevens ‘onevenredig zal worden beschadigd’. In de documenten die na anderhalf jaar uiteindelijk wel zijn geleverd zijn grote delen onleesbaar gemaakt door juristen van VWS. ‘Zoals informatie van de fabrikant over mankementen aan medische hulpmiddelen en reacties van fabrikanten op incidenten met implantaten. Gegevens over problemen rond implantaten zijn stelselmatig door het ministerie weggelakt. Alleen in enkele gevallen, met een goede afloop voor de patiënt, werd meer informatie vrijgegeven.’
Het ministerie van VWS zegt bevreesd te zijn dat fabrikanten van medische hulpmiddelen helemaal niets meer zullen melden, als problemen met hun producten openbaar worden. Maar de fabrikanten zijn het in Nederland wettelijk verplicht om meldingen van incidenten door te geven aan de inspectiedienst van het ministerie. De Inspectie is bevoegd weigerende fabrikanten te dwingen tot het verstrekken van informatie.
De journalisten hebben er met verwijzing naar landen als Duitsland, Australië en de VS op aangedrongen om meer informatie openbaar te maken. ‘Het ministerie bleef terughoudend. Desondanks vroegen de advocaten van fabrikant Abbott op 30 november aan de bestuursrechter om ook de documenten die VWS wél wilde verstrekken tegen te houden. Onze documenten zijn fabrieksgeheim, aldus de fabrikant.’
Onderzoek
Minister Bruins (VVD) heeft nu bekend gemaakt dat hij een onderzoek gaat instellen naar de risico’s van de implantaten. Hij start een voorlichtingscampagne gericht op artsen en hij wil dat patiënten en artsen incidenten en bijwerkingen van implantaten melden. Ook verhoogt hij de capaciteit van de inspectiedienst voor medische technologie en maakt hij de registratie van hulpmiddelen verplicht. Hij gaat nog niet zover als de Franse inspectie die een veel gebruikt Iers borstimplantaat uit de handel neemt, wat ook consequenties heeft voor de levering aan Nederland. Vijf jaar geleden was er in Frankrijk een rechtszaak van vijfduizend vrouwen tegen de fabrikant van het siliconen borstimplantaat PIP vanwege lekkages. Deze implantaten waren in Nederland al in 2010 verboden na acties van de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration). De cruciale vraag was toen al waarom deze waarschuwing van de FDA niet geleid heeft tot een strengere controle van de activiteiten van PIP door de Franse en andere autoriteiten. Nu kan na zoveel jaren opnieuw de vraag gesteld worden of de overheid voldoende geleerd heeft van deze zaak.
Openbaarheid voorkomt gesjoemel
In de brief van minister Bruins waarin hij nu reageert op de ophef over de Implant files rept hij met geen woord over het gebrek aan openbaarheid van informatie waaraan zijn ministerie zich de afgelopen maanden schuldig heeft gemaakt. Zo lang die openbaarheid er niet is blijft er een risico op ongelukken zoals bij de PIP-implantaten. Openbaarheid van informatie dwingt de fabrikant tot verantwoord handelen. Zonder openbaarheid blijft de kans op gesjoemel bestaan. De minister zit er niet voor de industrie, maar voor het publieke belang. Daarom zou hij de fabrikanten op hun verantwoordelijkheid moeten wijzen en er voor moeten zorgen dat alle relevante informatie voor artsen en patiënten beschikbaar komt.
[overgenomen van Free Flow of Information]