OPINIE - En hup, daar draait de historische mallemolen weer: dit keer dankzij de actiegroep “Michiel de Rover”, die protesteert tegen de speelfilm over Michiel de Ruyter, waarin een “koloniale zeeschurk” zou worden verheerlijkt. Het probleem is natuurlijk dat de admiraal bij vriend én vijand – voor één keer is het cliché terecht – bekendstond als een nette kerel. “The good enemy”, zoals de Engelsen hem noemden. En zij konden het weten. Een zeeschurk was hij niet.
Koloniaal dan? De Ruyter heeft niet uitzonderlijk veel met slavenhandel van doen gehad. Eigenlijk vooral indirect, zoals iedereen in het zeventiende-eeuwse Holland. De actiegroep vindt echter dat daaraan aandacht had moeten worden besteed. “Onze geschiedenis wordt daar niet in verteld, over slavernij wordt niet gepraat,” zo klaagt een van de actievoerders.
Dat klopt. De geschiedenis van de slavernij wordt niet verteld. De film is namelijk een voorbeeld van grotemannengeschiedenis en geen sociale geschiedenis. Dat is een ander onderwerp. Het is een beetje als hockey en tennis: allebei sport, maar heel anders. Je verwijt Federer ook niet dat hij geen strafcorners neemt.
Je kunt ook een film maken over Alexander de Grote, zonder de slavernij te tonen die zijn imperium draaiende hield. Of een film over de Kruistochten zonder aandacht voor horigheid en lijfeigenheid. Of een verfilming van Oorlog en vrede zonder in te gaan op het lot van de Russische boerenstand. En die films zijn dan ook gemaakt.
Ik ontken niet dat slavernij en racisme belangrijke thema’s zijn. Dat zijn de positie van de vrouw, de omgang met homoseksualiteit en de menselijke invloed op het klimaat echter eveneens. Als je in een speelfilm aan elk van die thema’s aandacht moet besteden, kun je aan de gang blijven.
De simpele waarheid is dat het verleden het verleden is en het heden het heden. Wij hebben bepaalde zorgen, ideeën en gevoeligheden. In het verleden hadden ze die ook, maar die waren anders. Daaruit volgen – heel simpel – twee conclusies.
De eerste is dat wij het verleden niet als maatstaf hoeven te gebruiken om ons eigen handelen aan te meten. Niemand vraagt ons inspiratie te ontlenen aan de Griekse kunst, te leven als de eerste christenen of moslims, in de voetsporen van de Kruisvaarders te treden of een VOC-mentaliteit te ontwikkelen. We mogen het doen, maar we zijn er niet toe gedwongen. We zijn vrij.
De tweede conclusie is dat we het verleden – laten we zeggen: alles vóór pakweg 1900 – niet hoeven te beoordelen. Mensen waren toen anders, dachten anders, deden anders. Daar verander je niets meer aan. Zoals wij vrij zijn van het verleden, zo is het verleden vrij van ons. We moeten accepteren dat het anders was.
Ik wil best de discussie voeren die, als ik het goed zie, de discussie is die Michiel de Rover eigenlijk wil voeren: of er in Nederland anno vandaag racisme is. Graag zelfs. De arbeidsmarkt schreeuwt om een ingreep, dus laten we het dáár over hebben. Maar laat het verleden met rust.
Reacties (26)
Perfect verwoord Jona!
Ik draag de AFA een warm hart toe, maar dit begrijp ik niet zo goed. Ik denk eigenlijk dat het voortkomt uit het feit dat er in Nederland niet zo veel films van dit formaat worden gemaakt. Het lijkt wel alsof de actievoerders boos zijn over het feit dat een historische miljoenenproductie niet over de slavernij gaat… Als er in Nederland meer van dit soort films gemaakt zouden worden, dan zouden ze niet hebben gedemonstreerd. Tenzij alle films slavernij uit de weg gaan als een heet hangijzer en dat is goed mogelijk, maar dan is het eerder een soort neo-politiek correcte zelfcensuur.
“Laten we het niet over de slavernij hebben, dat kun je toch nooit goed doen!”
Ook dat is deze film niet te verwijten aangezien er in het verhaal van Michiel de ruyter geen geografische locaties voorkomen die een goed instap punt zijn voor een zij-verhaal over de verschrikkingen van de slavernij. De film zou dan een belachelijke bijna-voyeuristische bijsmaak krijgen, omdat het tonen van die verschrikkingen geen narratieve noodzaak zouden zijn voor de film.
Ik denk dat het protest tegen deze film niet over het verleden gaat maar juist over het heden. De film voldoet aan de behoefte van de blanke, conservatieve autochtonen die zich nu met het verleden van hun helden willen afzetten tegen een multicultureel Nederland en meer diverse opvattingen en beelden van de geschiedenis. Dat leidt tot irritaties bij anderen. Ik hoop daarom dat zij ook een film gaan maken.
Ja een film over de Afrikaanse dictators van nu. Dat lijkt me wel wat ;-) Of de Zuid-Amerikaanse dictators van nog niet zo lang geleden. Of de huidige Arabische machthebbers. Of Pol Pot, ook zo’n fijne vent. Nee, slavernij van een paar eeuwen terug, dat is wat. Waarom niet meteen de Romeinen een proces aandoen voor slavernij van twee millennia terug? Zeurpieten.
Alweer een neppe Amerikaanse discussie. Dat is zo triest aan dit fenomeen, dat kritiekloos willen nadoen van je protest.
Veel interessanter is natuurlijk waarom er in 2015 van dit soort oubollige historisch-nationalistische films gemaakt worden.
Zoals wij vrij zijn van het verleden, zo is het verleden vrij van ons.
Vrij van je verleden.
Kan dat?
Iets met VOC-mentaliteit…
Dit is inderdaad precies de discussie in de VS over het niet nomineren van zwarte acteurs en/of Selma voor de Oscars. Waarbij dan snel vergeten wordt welke film en regisseur vorig jaar ook alweer gewonnen hebben.
Ik zat op de achterbank in de auto met rijles en reed langs het protest bij het scheepvaartmuseum. De twee Turks Nederlandse inzittenden waren met stomheid geslagen.
“Waar is dat nou weer voor?”
“Oh, zeg ik Michiel de Ruyter, sjonge ze zijn met zijn vijven. Dat zegt wel weer wat.”
“Wie is die Michiel de Ruyter?”, zegt de instructeur.
“Ja” zeg ik, “dat is zo’n zeeheld die natuurlijk eigenlijk een slavenhandelaar was.”
“Oh ja. Is dat zoiets als Zwarte Piet of zo?”, zegt de lesser.
“Waar maken ze zich druk om?”, zegt de instructeur.
“Ik ken wel de Ruyterkade.”, zegt de lesser
“Ja, das dezelfde de Ruyter.”, zeg ik vanaf de achterbank.
“Oh echt waar?”
“Ja, ik snap niet waar ze zich druk om maken. Alsof alle andere wereldproblemen op zijn”
En dat leken ze ook wel te vinden. En toen reden we weer door. “Bedankt dat je nog even naar mijn computer wil kijken”, vervolgt de instructeur.
We reden weer verder. En daarmee was het effect van deze demonstratie wel weer voorbij.
Aldus iemand die diep de gemeentearchieven is ingedoken teneinde met veel moeite vast te stellen dat een van zijn/haar voorouders mogelijkerwijs misschien een blauwe maandag slaaf is geweest?
Of aldus iemand die meent dat zijn geschiedenis wordt gedicteerd door zijn huidskleur die toevalligerwijs overeenkomsten vertoont met de huidskleur van de uit Afrika gedeporteerde slaven van weleer?
Stelletje beroepsazijnpissers.
Om nou voor te stellen alsof het in de Republiek alles pais en vree was.
Half Amsterdam was een stinkende krottenwijk; bittere armoe. Grote delen van het westen van het land sompige moerassen.
Niet een van de beste colums op Sargasso. Nogal onsamenhangend.
M.i. te hoog gehalte lullig doen over mensen die al-dan-niet (helemaal precies) terecht gebruik maken van de vrijheid van meningsuiting.
Jona, u zou uw doel beter bereikt hebben met gewoon verder rijden, schouder ophalen, geen aandacht meer geven. En nu doet u precies het tegenovergestelde. Juist extra aandacht middels dit topic. Zit ’t u zo dwars?
@9: beroepsazijnzijkers? Dat heb ik nou ook altijd bij het CIDI en andere Shoha-aanhalers…dat gezeur over vroeger……hebben we KZ-lagers in NL? Nou niet miepen dus eh over antisemitisme enzo.
Wellicht een flauwe Godwin maar het wel of niet stil staan bij de geschiedenis is wel erg selectief tegenwoordig. Turken, Marokkanen 3de generatie moeten niet zeuren dat hun grootvaders hier met z’n 20-en in een kleine huurwoning zaten, Surinamers en Antillianen moeten niet azijnzeiken over slavernij, Indo’s in ons ex-Indie moeten niet zeuren over een kampong meer of minder in de fik ergens rond 1948, Molukers moeten al helemaal hun smoel houden sind een treinkaping maar CIDI & Co…kom dr iedere keer maar weer in en miep over hoe het nu weer net zo voelt in NL als toen in de jaren ’30….
@11: Wie vind je precies selectief? Zmooc? Bij mijn weten is hij niet van het CIDI. Je bent ontevreden over dat ‘het’ nogal selectief is ’tegenwoordig’, maar wie die ‘het’ nu precies is, wordt niet duidelijk. Of bedoel je eigenlijk te zeggen dat er juist teveel aandacht voor de holocaust is?
De geschiedenis is nogal uitgebreid, dus dat mensen daar in selectief moeten zijn wat ze van belang vinden en wat niet, is domweg een gegeven. Dus in plaats van te discussiëren over vermeende oneerlijkheid, kan je beter discussiëren over het onderwerp zelf: protest tegen de film Michiel de Ruyter zinnig of niet? En waarom dan?
Landverraarders. Dat is genoeg.
Mij lijkt alles gezegd als je bedenkt dat het geen documentaire is. Het is een speelfilm en dus is alles geromantiseerd, zijn karakters oppervlakkiger en eenzijdiger gemaakt (de kijker moet toch vrij snel doorkrijgen wie er precies de goeierik en de slechterik is) en is natuurlijk vooral de actie ingedikt (ze zullen allicht een groot deel van de vele maanden dat er maar een beetje uitzichtloos rondgedobberd werd niet verfilmd hebben).
Het is een beetje knullig om nu nog over zwarte piet te zeuren. Dus kape men een ander oud Nederlands stukje geschiedenis om dit omwille van stokpaardjes te verpesten.
@12: ”protest tegen de film Michiel de Ruyter zinnig of niet? En waarom dan?” Zinnig weet ik niet, denk dat ieder protest wanneer dan ook tegen slavernij op dit moment i NL in verkeerde aarde valt. Maar ik wens de protesterenden alle succes en sterkte toe, zolang ze zich enigszins netjes gedragen, protesteer een end weg, het is je goed recht.
Of de deze film nu wel of niet een goede aanleiding is, kan je eeuwig over discusieeren. Zo ver ik begrepen heb valt de hoofdpersoon zelf niet zoveel te verwijten qua slavernij (maar zoals Jona al schrijft: in hoeverre kan je iemand van voor 1900 moreel beoordelen als in die tijd compleet andere moraal gold? Daarentegen kan je weer in brengen waarom 1900? valt die grens wel zo hard te trekken, ik zelf zou hem eerder trekken maar het argument valt ook te maken dat je hem bij 1945 trekt). Echter, de hele film is wel naast een persoonsverheerlijking indirect ook een verheerlijking van “ons” roemruchte verleden, en daarmee raak je zijdelings ook aan slavernij.
Kortom ik snap het wel als actiegroep grijp je alles aan om je punt te maken en das geloof ik ook een beetje de bedoeling in het land waarin we wonen.
Van VOC mentaliteit naar VOC publiciteit.
@5:
Als het niet ter ondersteuning van het geschiedenis onderwijs is, is het niet “ter leering ende vermaeck” en dus alleen voor het vermaak, maar eigenlijk gewoon voor het geld ;-)
@11 Ook azijnzeikerds, maar mogelijk geen beroeps: mensen die altijd verwachten van antisemitisme beschuldigd te worden omdat ze in de veronderstelling leven dat eenieder die iets zegt dat subtiel anders is dan hun eigen mening waarschijnlijk van die echte beroepsazijnzeikerds bij het CIDI is.
Overigens is dat geen Godwin.
Dat gezemel over slavernij laat duidelijk zien hoe mensen nog steeds willen profiteren door anderen schuldgevoel aan te praten. Net of slavernij iets specifiek Nederlands was. Net of de zwarte stammen in Afrika geen slavernij kenden en helaas nog steeds kennen. Het bestaat hier niet meer (alhoewel) en niemand zit er op te wachten het weer in te voeren.
En als je dan ook nog bedenkt dat Nederlandse ex slaven destijds een land 5 x Nederland, prachtig klimaat en flora, fauna en rijk aan delfstoffen in hun schoot kregen geworpen, vraag ik me af wie wie moet compenseren.
Jona, mooie overweging. Op het gevaar af dat ik er nu een onderwerp bijhaal dat er ook niet toedoet toch een overweging terug. Je zegt laat het verleden met rust.
Voor mij is het verleden een manier om te kunnen leren en om huidige ontwikkelingen te kunnen duiden en begrijpen. Dat is voor mij heel erg moeilijk als je naar het verleden kijkt zonder je betrokken te voelen, of afschuw te voelen, of bewondering te voelen. Kortom, zonder geraakt te worden.
@20: “En als je dan ook nog bedenkt dat Nederlandse ex slaven destijds een land 5 x Nederland, prachtig klimaat en flora, fauna en rijk aan delfstoffen in hun schoot kregen geworpen, vraag ik me af wie wie moet compenseren.”
tsjongejongejonge
Ach, zolang de protesten vreedzaam verlopen is het eenvoudig om ze te negeren, als je dat wilt.
Deze mini hetze is Amerikaanse import. AFA heeft het opjutten van negers afgekeken van hun geestverwanten in Amerika die hier veel succes mee behalen.
Het verschil is dat de Nederlandse negers een stuk beschaafder zijn en AFA niet over de diepe zakken en het media netwerk beschikt dat Amerikaans extreem-links tot zijn beschikking heeft.
@20: “En als je dan ook nog bedenkt dat Nederlandse ex slaven destijds een land 5 x Nederland, prachtig klimaat en flora, fauna en rijk aan delfstoffen in hun schoot kregen geworpen, vraag ik me af wie wie moet compenseren.
Ga es ff heel hard je mond spoelen, of laat je eens eens uit je land wegsleuren, in een stinkend hol in een boot weken de oceaan overslepen om verkocht te worden, te motten werken voor kost en inwoning met gevaar om gegeseld te worden, en dan krijgen je nazaten een lap grond waar de “beheerder” nooit en te nimmer enig fatsoen heeft gehad om iets van een infrastructuur op te bouwen. Een stuk jungle met verder niks, ja grondstoffen, maar verder helemaal niks om die efficient te exploiteren.
Mafkees, ga in de kroeg op de hoek aan de borreltafel je onzin verkondigen maar niet hier. Sta eens een bibliotheek in en lees eens een boek of wat over de geschiedenis van Suriname.
Slavernij is van alle tijden en culturen. In delen van Afrika, Azië en de Arabische wereld bestaat het fenomeen nog steeds, het is dus bepaald niet exclusief voor het Europese kolonialisme.
Europa was daarentegen wél het eerste continent waar wetten tegen slavernij werden uitgevaardigd. Men liep hier dus, net als bij veel andere emancipatoire bewegingen, voor op de rest van de wereld.
Het is net zo legitiem (of idioot) trots te zijn op de afschaffing van kinderarbeid, het algemeen- en vrouwenkiesrecht of het homohuwelijk als om je te schamen voor ons aandeel in de slavenhandel.