Mexico in 2010: The Good, The Bad and The Ugly

Eindejaarslijstjes, ze horen erbij. En aangezien 2010 een zeer bewogen jaar was voor Mexico, mogen ze op die blog eigenlijk niet ontbreken. Anno 2010 is Mexico een land in crisis, maar ook zijn er heel wat lichtpuntjes geweest. Wie waren de winnaars, de verliezers en de smeerlappen in het Mexico van 2010, het jaar van twee eeuwen onafhankelijkheid en een eeuw Mexicaanse Revolutie?

THE GOOD

Marcelo Ebrard – In het immer turbulente Mexicaanse politieke landschap is Marcelo Ebrard, regeringsleider van Mexico Stad, een stabiele rots in de branding. Terwijl zijn partij, de linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD), als een Mexicaanse LPF door interne strubbelingen uiteen lijkt te vallen, blijft Ebrard een populair politicus wiens werk op algemene waardering kan rekenen. Ook internationaal: Ebrard werd zelfs tot ´World Mayor 2010´ gekozen, ofwel de beste burgemeester van de wereld. De plaagstootjes van partijgenoot en stokebrand Andrés Manuel López Obrador (verliezend kandidaat in de presidentsverkiezingen van 2006 namens de PRD) weerstond hij met de gratie van een echte staatsman. En ook de scheldkannonades van de Katholieke Kerk, die Ebrard als een liberaal monster ziet, gleden al water van hem af. Onder Ebrard werden intussen de eerste homohuwelijken in Latijns-Amerika voltrokken en wordt Mexico Stad steeds schoner. De burgemeester van Mexico Stad lijkt in alle opzichten klaar voor de presidentsverkiezingen van 2012

Javier ‘Chicharrito’ Hernández – Mexico mag dan (weer eens) een heel matig WK voetbal achter de rug hebben, voor de jonge aanvaller Chicharrito (‘Erwtje’) was 2010 een topjaar. Niet alleen was hij een van de weinige Mexicaanse voetballers die in Zuid-Afrika een positieve indruk achterlieten, er volgde zelfs een transfer naar het grote Manchester United, waar de 22-jarige spits regelmatig laat zien een topper voor de toekomst te zijn. In Mexico wordt hij alom bewonderd en gezien als dé hoop van het Mexicaanse voetbal. Waar het sport aangaat was 2010 absoluut het jaar van Chicharito.

Marisol Valles, Hermila García en Don Alejo Tamez – Slechts 20 jaar oud en nog niet eens klaar met haar studie nam Marisol Valles de loodzware en levensgevaarlijke taak op zich van politiechef in Praxides G. Guerrero, een stadje in de door geweld verscheurde deelstaat Chihuahua dat praktisch door drugdealers wordt geregeerd. Hermila García (38) deed dat al in het naburige Meoqui, maar werd onlangs jammerlijk door drugdealers vermoord. Zij was de enige overgebleven politieagente in het plaatsje en probeerde de wet te handhaven met slechts een automatisch geweer en haar onvoorstelbare onbuigzaamheid. Don Alejo Tamez (77) werd ook vermoord door narcos, die van hem eisten dat hij zijn ranch nabij hoofdstad Ciudad Victoria van de noordelijke deelstaat Tamaulipas aan hen zou overdragen. In plaats van het hoofd te buigen nam Don Alejo de wapens op en schoot vier bendeleden dood voor hij zelf het onderspit moest delven. Drie ongelooflijk moedige mensen die Mexico hebben getoond dat er nog altijd hoop en onverzettelijkheid zijn in de door drugsgeweld geteisterde gebieden van het land.

Gabino Cué – Namens regeringspartij PAN brak Cué eerder dit jaar met bijna 80 jaar dictatuur van de PRI in Oaxaca, toen hij tot gouverneur werd gekozen van deze straatarme maar wonderschone deelstaat. Zijn voorganger Ulises Ruiz, een ongekend corrupte en despotische macchiavelliaan, was een van de meest gehate politici van Mexico. Met Cué, die de PAN verenigt met oppositiepartijen PRD, PT en Convergencia, lijkt een nieuwe wind door Oaxaca te waaien. Een brandschoon imago, hoge verwachtingen en dreigende woorden tegen de politieke kaste die onder Ruiz Oaxaca leegplunderde en op grote schaal mensenrechten schond, maken van Cué een van de nieuwe politieke helden van het land.

Patricia Espinosa – De klimaatconferentie in Kopenhagen van vorig jaar was een sof en de verwachtingen voor de aflevering van dit jaar in badplaats Cancún waren dan ook niet hooggespannen. Toch kwam er een, zij het bescheiden, klimaatakkoord. Vrijwel alle deelnemende diplomaten, journalisten en analisten waren het erover eens dat dat voor een groot deel op het conto komt van Patricio Espinosa, de Mexicaanse minister van Buitenlandse Zaken. De ‘Ijzeren Dame’ ging tot het gaatje om de bijna 200 deelnemende landen op één lijn te krijgen en kreeg daarvoor veel lof. Vooral dankzij haar werd COP16 een succes.

THE BAD

Diego Fernández de Cevallos – Dat de voormalig presidentskandidaat en voorzitter van de Mexicaanse senaat namens regeringspartij PAN een boefje is, is een understatement. Via zijn advocatuur heeft hij veel twijfelachtige cliënten op twijfelachtige wijze tegen de staat verdedigd. Hij wordt zelfs narco-advocaat genoemd. ‘Jefe’ (= Baas) Diego heeft in de loop der jaren veel vijanden gemaakt, en mei dit jaar leek die realiteit hem eindelijk in te halen: vlakbij zijn ranch in Querétaro werd hij ontvoerd. Naar verluidt is er 20 miljoen dollar losgeld geëist, maar er doen zoveel onjuiste berichten over zijn ontvoering de ronde, dat niemand precies weet wat er aan de hand is. Wie hem heeft ontvoerd? Goede vraag, maar het zou zo maar kunnen dat Jefe Diego nu moet ondervinden dat je niet eindeloos vijanden kan maken.

Julián Leyzaola – De politiechef van Tijuana profileerde zich graag als ijzervreter, is grofgebekt en noemde zichzelf degene die de noordelijke grensstad weer op orde wist te krijgen door zijn zero tolerance strijd tegen de drugscriminaliteit. Dankzij hem was Tijuana weer rustig geworden, hield Leyzaola vol. Guess again. Na een periode van relatieve rust is het geweld weer opgelaaid. Bovendien wordt Leyzaola van alle kanten beschuldigd op grote schaal de mensenrechten te hebben geschonden. En toen werd hij enkele weken geleden ook nog eens van zijn post verwijderd, wat ongetwijfeld niet geheel los kan worden gezien van zijn reputatie als mensenrechtenschender. Van zijn goede imago is inmiddels dan ook weinig meer over.

De monarchvlinders van Michoacán – Ze zijn een van de mooiste natuurlijke attracties van Mexico: de miljoenen monarchvlinders die jaarlijks duizenden kilometers afleggen vanuit de Verenigde Staten en Canada om in Centraal-Mexico te overwinteren. Daar, in de bergen van Michoacán en Estado de México, bedekken ze met miljoenen de boomtoppen, een adembenemend verschijnsel. Begin dit jaar nam hun aantal echter met liefst 75% af, en hoewel het erop lijkt dat de populatie zich weer wat begint te herstellen, ziet het er vooralsnog niet goed uit voor de diertjes.

Felipe Calderón – Bronnen rond de president fluisteren dat hij depressief is en steeds vaker naar de drank grijpt. Of dat nu roddels zijn of niet, onbegrijpelijk zou het niet zijn. Zijn drugsoorlog dreigt te verzanden in een oncontroleerbaar bloedbad, oppositiepartij PRI blokkeert iedere poging tot hervorming in het parlement en zijn populariteit neemt zienderogen af. In de Amerikaanse media wordt hij al ‘lame duck’ genoemd, en inderdaad lijkt het staatshoofd weinig meer klaar te maken in de laatste twee jaar van zijn presidentschap. 2010 was het slechtste jaar sinds zijn aantreden in 2006, en het lijkt er niet op dat 2011 een beter jaar gaat worden.

Mexicana de Aviación – Mexico’s grootste luchtvaartmaatschappij heeft het helemaal verkloot. Een schuld van 125 miljoen dollar en talloze arbeidsconflicten leidden augustus dit jaar tot het bankroet van de carrier, die nu wanhopig vecht om niet op te houden met bestaan. Over een doorstart wordt nog onderhandeld, maar die zal waarschijnlijk wel ten koste van 85% van het personeel gaan.

THE UGLY

Marcial Maciel – Al sinds de jaren ’50 werd de oprichter van de katholieke orde Legionnairs van Christus beschuldigd van valsheid in geschrifte, drugsgebruik en het seksueel misbruiken van kinderen. Dit jaar bleek de man tenminste één kind te hebben verwekt bij een vrouw in Spanje, andere gelijksoortige verhalen worden nog onderzocht. In 2008 overleed hij, maar een schoft blijf je tot in de eeuwigheid.

Los Zetas – In de Mexicaanse drugsoorlog is er een gouden regel: ga niet te ver in het gebruik van geweld, want dan kom je jezelf uiteindelijk een keer tegen. Die les is niet besteed aan drugskartel Los Zetas, oorspronkelijk opgericht als paramilitair moordcommando door het Golf Kartel door deserteurs van het Mexicaanse en Guatemalteekse leger. Eerder dit jaar braken ze met het Golf Kartel en besloten ze voor zichzelf te beginnen. Hun visitekaartje: onvoorstelbaar bruut geweld. Onthoofdingen, uitgerukte harten en massale executies maken de Zetas tot het meest gehate kartel van het land. Dieptepunt was de slachtpartij van 72 migranten in Tamaulipas in augustus. De Zetas zijn voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor de escalatie van het drugsgeweld in Tamaulipas en Nuevo León. Los Zetas hadden geen al te beste reputatie, maar hebben zich dit jaar van hun lelijkste kant laten zien als een bende gewetenloze, bloeddorstige paramilitairen.

El Ponchis – Over gewetenloos gesproken. Deze 14-jarige seriemoordenaar werd onlangs opgepakt in Cuernavaca met koffers vol drugs en wapens in een poging naar San Diego te vluchten. De daaraan vooraf gaande weken werd hij intensief door de politie gezocht. Na zijn arrestatie gaf hij toe sinds zijn 11e voor het Zuid-Pacifisch Kartel, een splintergroep van de Beltran-Leyva organistie, te hebben gewerkt en tenminste vier mensen te hebben onthoofd. Onder dwang en invloed van drugs, beweert hij zelf. Hoe het ook zij, Edgar Jimenez is het symbool geworden van de waanzin van het drugsgeweld en het gevaar dat honderdduizenden Mexicaanse jongeren lopen in die waanzin te worden meegesleurd.

Ulises Ruiz – De inmiddels ex-gouverneur van Oaxaca kreeg enkele weken geleden een dreigende boodschap van zijn opvolger Gabino Cué (zie eerder) te horen: niemand die in Oaxaca zijn macht heeft misbruikt komt daar zomaar mee weg. Hopelijk komt Cué zijn belofte na en rekent hij af met Ruiz, een van de meest despotische en machtswellustige politici van Mexico. Onder zijn leiding werden op grote schaal mensenrechten geschonden, publieke gelden voor politieke doeleinden gebruikt, de indiaanse Triqui-regio ontwricht en protesten van docenten in 2006 bloedig neergeslagen. Na Cué’s verkiezing maakte de PRI-politicus van de idioot lange overgangstermijn gebruik om zichzelf immuun te laten verklaren door het parlement van de deelstaat. Ruiz vertrekt met de reputatie van een krijgsheer en lokaal despoot, maar belandt hopelijk ooit nog voor het gerecht.

Emilio Gonzalez Márquez – De grootste idioot in de Mexicaanse politiek zit, in tegenstelling tot Ulises Ruiz, nog wel gewoon in het zadel als gouverneur van deelstaat Jalisco. Maar dat mag eigenlijk een wonder worden genoemd. Sinds zijn verkiezing is Gonzalez vooral opgevallen als een scheldende en tierende alcoholist die zijn minachting voor de wet en democratie in het geheel niet verbergt. In 2008 zei hij al eens stomdronken tijdens een persconferentie dat zijn critici ‘hun moeder moeten gaan neuken’, terwijl hij belastinggeld aan de Katholieke Kerk schonk, wat in Mexico ten zeerste verboden is. Dit jaar vond hij het ook nodig om te zeggen dat hij ‘misselijk wordt’ van homoseksuelen, om vervolgens luidkeels aan te kondigen dat hij in 2012 graag meedoet aan de presidentsverkiezingen. Tja.