Barclays ligt onder vuur wegens Libor-gate. Waar gaat het schandaal over en wat zegt het over zakenbanken? Een gastbijdrage van historicus Jeroen Laemers.
De Britse zakenbank Barclays ligt onder vuur wegens ‘Libor-gate’ en moest al 290 miljoen pond aan boetes betalen. Vanzelfsprekend doet dit nieuwe schandaal de reeds belabberde reputatie van de bankensector geen goed. Toch is de verontwaardiging nog lang niet zo groot als deze zou moeten zijn.
Voor een belangrijk deel is dit te wijten aan de ondoorzichtigheid van de malversaties. Iedereen begrijpt straatroof. Het manipuleren van zaken als ‘Libor’ en ‘Euribor’ daarentegen, doet weinigen meteen de wenkbrauwen fronsen. Niettemin is het laatste aanzienlijk winstgevender en, voor de samenleving als geheel, een stuk kwalijker.
Wat is Libor?
Libor staat voor ‘London Interbank Offered Rate’, met andere woorden: het (geschatte) rentetarief waartegen vooraanstaande Londense banken geld van elkaar kunnen lenen. Hoewel de daadwerkelijk in rekening gebrachte rentetarieven van uur tot uur variëren, is Libor een gezaghebbende richtlijn waarvan in de praktijk weinig wordt afgeweken. Euribor is vergelijkbaar met Libor, maar gaat uit van de interbancaire rentetarieven die gelden binnen de eurozone in plaats van de Londense City.
Waarvan wordt Barclays beschuldigd?
Barclays heeft inmiddels toegegeven stelselmatig lagere rentetarieven te hebben doorgegeven aan de British Bankers’ Association dan deze bank in de praktijk aan andere geldverstrekkers moest betalen. Omdat Barclays een zogenaamde ‘designated contributor bank’ is, is Barclays’ opgave van invloed op de Libor als geheel.
Dergelijke fraude heeft een tweeledig doel. Ten eerste geldt de rente die een bank over geleend geld moet betalen als een graadmeter van financiële gezondheid: hoe lager de rente, hoe gezonder de bank. Dit kan worden vergeleken met de vermeende relatie tussen de gezondheid van een landelijke economie en de rente op staatsobligaties. De Duitse economie is gezond, zo weten wij, omdat momenteel de rente op Duitse staatsobligaties zo laag is.
De tweede reden om een te laag rentetarief te rapporteren is dat de Libor een leidende indicatie is van de rente die overige geldverstrekkers aan Barclays in rekening kunnen brengen. Als een bedrijf, lokale overheid of individuele consument geld over heeft dat niet meteen hoeft te worden gebruikt, leent deze dit doorgaans uit aan een bank, bijvoorbeeld door het geld op een spaarrekening te zetten. Hoe lager de Libor, hoe lager ook de rentevergoeding die uitlenende partijen kunnen verwachten.
Tegelijkertijd kan een bank als Barclays ditzelfde geld vervolgens uitlenen aan een andere vooraanstaande bank tegen een tarief dat in de praktijk hoger is dan het gerapporteerde interbancaire (Libor-)tarief. Zoals eerder gezegd, de Libor is enkel een officiële schatting van het rentetarief waartegen banken elkaar geld verstrekken en niet noodzakelijkerwijs het daadwerkelijke tarief.
Met andere woorden: door de Libor kunstmatig laag te houden kon een bank als Barclays geld lenen tegen een tarief onder de reële marktprijs om vervolgens dit geld voor de volle, marktconforme prijs weer uit te lenen aan derden. Kortom: een duidelijk geval van frauduleuze zelfverrijking.
De maatschappelijke kosten
Een volgende vraag is wat dit soort praktijken ons in de praktijk kost. Precieze bedragen zijn natuurlijk niet te noemen, maar het staat buiten kijf dat het om vele, vele miljarden gaat. Miljarden die in de zakken van bankiers verdwenen in plaats van ten goede te komen aan de bedrijven, overheden en consumenten die van tijd tot tijd geld uitlenen aan banken. Met andere woorden: een bank als Barclays is ervoor verantwoordelijk dat sommige bedrijven mensen moesten ontslaan in plaats van aan te nemen, dat overheden drastisch hebben moeten bezuinigen op zaken als parken, wegen, bijstand en speeltuinen, en dat spaarders minder rente ontvingen dan hen rechtmatig toekwam. Daarmee vergeleken is een simpele straatroof kinderspel.
Geen incident
Liborgate is geen incident en Barclays is niet de enige bank die bij dit schandaal is betrokken. Ook de Royal Bank of Scotland en het Zwitserse UBS worden op dit moment door financiële toezichthouders onderzocht. Barclays was slechts de eerste zakenbank die het met de Britse en Amerikaanse financiële autoriteiten op een akkoordje gooide. En waarom ook niet? De boete die Barclays moest betalen is een lachertje. Om de boel in perspectief te plaatsen: de totale boete bedroeg 290 miljoen pond. Barclays’ CEO, Bob Diamond, heeft inmiddels moeten aftreden maar verdiende tussen 2006 en 2012 inmiddels al 98 miljoen pond – en dat is exclusief een additionele 22 miljoen pond aan reeds gedane maar nog niet uitbetaalde toezeggingen.
Die 98 miljoen pond hoeft Bob Diamond heus niet in te leveren en de gevangenis zal hij ook niet van binnen zien Toch bestaat minstens een deel van zijn fortuin uit geld dat is verkregen door middel van fraude en dat rechtmatig toebehoort aan mensen die nu nodeloos werkloos zijn, mensen die moeten rondkomen van een te lage uitkering en mensen die wonen in een wijk zonder voorzieningen. De maffia is er niks bij.
Foto Flickr cc Dominic’s Pics
Reacties (36)
iets andere kijk.
En met de maatschappelijke kosten ga je de fout in. Dat er miljarden zijn terecht gekomen in de zakken van bankiers klopt niet, de salarissen van barclays zijn openbaar en die zijn de afgelopen jaren niet met miljarden gestegen.
“”Met andere woorden: een bank als Barclays is ervoor verantwoordelijk dat sommige bedrijven mensen moesten ontslaan in plaats van aan te nemen, dat overheden drastisch hebben moeten bezuinigen op zaken als parken, wegen, bijstand en speeltuinen, en dat spaarders minder rente ontvingen dan hen rechtmatig toekwam.””
Heb je hier bewijs voor? Volgens deze logica kan ik jou ook wel schuldig stellen voor verwaarlozen van geestelijk gehandicapten, want de tijd die jij besteed aan het schrijven op sargasso had je ook voor deze mensen kunnen zorgen.
Of om met een wat betere vergelijking te komen, is de VVD schuldig aan armoede omdat ze kiezen geld te besteden aan windmolens inplaats van aan voedselbanken?
Er is hier niks gestolen. Door deze fraude betaalden klanten juist een lagere rente.
Jammer dat deze analyse in populisme vervalt.
Jij schrijft: “Door deze fraude betaalden klanten juist een lagere rente.”
Leg eens uit?
Barclays kon goedkoper aan geld komen en dus ook goedkoper geld uitlenen.
Ik denk dat ik de zwakte in de redenatie zie.
De fraude is nou juist dat ze WEL goedkoper leenden, en NIET goedkoper uitleenden. Anders zou er geen sprake van fraude zijn, maar van oneerlijke concurrentie met andere banken, denk je niet?
Libor wordt in de VS gebruikt als basis voor hypotheken met variabele rente (kun je ook in nederland hebben, die zijn op ’t europese equivalent (euribor) gebaseerd). Consumenten (en bedrijven) merken een lagere libor dus direct in hun portemonnee.
Ja dat was/is de bedoeling, van de lage rente/o procent rente maatregelen,ook onze banken nu genieten ( na de miljarden injecties)
Omdat er onderling weinig vertrouwen over is; Maar met als doel,ze weer krediet zouden verstrekken aan bedrijven,overheden, bouw sector/woningbouw co- operaties, huizenkopers/consumenten.
Met de gedachten “wanneer e banken 0 proecent rente betalen, zullen /kunnen zij weer krediet verstrekken en loopt de economie weer…
Alleen doen ze dat dus niet; niet aan bedrijven woning c- operaties voor de bouw sector,consumenten etc…
ofwel wederom tegen belachelijk hoge rente,met een pakket ondoorzichtige woekerpolissen,en andere markt aandelen zaakjes…
woekerpolisen zijn trouwens uniek, voor anderen landen een onbekend fenomeen als dusdanig.
Heel toevallig kwam uitgerekend vandaag, de associatie bij me op;
” zoals eertijds de maffia maar niet aangepakt werd, omdat zij teveel macht hadden;en teveel sectoren,overheden, en topbestuurders,gecorumpteerd/onderdeel/transactie- betrokkennen waren; de smaneleving doordrenkte tot in de hoogste regionen.
En nu zijn de banken in precies dezelfde positie….
tevens onschendbaar,ook, de personen die onrechtmatig handellen”
Heel toevallig kwam die gedachten vandaag voor het eerst zo bij me op;onmiddelijk gevolgd, door de nuancering; Deze constructie, onschendbaarheid en bovenwettelijk handellen, zeker niet alleen aan banken voorbehouden is…En nogal wat sectoren,deze privileges als ongeschreven wetten zich aanmeten,en wij te lang accpeteren…
hoewel het om regelrechte misdrijven gaat;buigen hooguit commissies zich erover. Maar worden zij behandeld als boven de wet staand..
en natuurlijk gedragen zij zich daar dan steeds meer naar,en is het reeds vanzelfsprekend…waar blijkbaar geen mens zich meer rvagen over stelt m.b.t de legitimiteit daarvan.
De zorg sector,vastgoedsector,onderwijs,wetenschap etc etc…
Klasse justitie?
Waar?
Zelfs een mega farmacie misdaad syndycaat, welke willens en wetens veel schade aan de gezondheid van kinderen aanricht;komt weg met een boete…door burgers, in premie,en de prijs voor medicijnen Opgehoest;
dubbel gedupeerd…
Ik weet het niet hoor,maar er staat mij bij , dit soort zaken..met nadruk,
en de onbereikbaarheid/te duur geworden basisbehoefte; die tot regelrechte revoluties leidde in ” die achterlijke noord afrikaanse landen”..
Dat was niet, vanwege de dictatuur…de mensen inclusief middenstand door allen lagen en religies..de straat op gingen..
maar precies om dit soort gefok..en de privatisering van basis behoefte..bezine prijzen, coruptie, klassejustitie,huur gas water licht voedsel prijzen etc.
We hebben meer gemeen met ” andere” mensen, en hen needs en grieven…dan we in dit bevoorrechte continent voor mogelijk lijken te houden.
Het kan raar lopen in de wereld..Die middels het monetair/financieel stelsel,volstrekt aan elkaar gebonden zijn/met elkaar verbonden
Elke miniscule monetaire stap gevolgen en zijn sporen nalaat in elk aspect; en elk werelddeel dat was al zo,alleen nu dankzij de monetaire constructies, duidelijker en zichtbaar.
En in die wereld, grenzen niet bestaan..de transacties..1 druk op een pc…zo klein..is de wereld..
handel-
wandel
en gevolgen daarvan..
grenzenloos.
Wat betreft de maatschappelijke kosten, dit is wat de Wall Street Journal ervan zegt:
“More than $800 trillion in securities and loans are linked to the Libor, including $350 trillion in swaps and $10 trillion in loans, including auto and home loans, according to the CFTC. Even small movements—or inaccuracies— in Libor affect investment returns and borrowing costs, for individuals, companies and professional investors.”
(Als ik een link in de comment aanbreng wordt-ie niet geplaatst, maar voor nieuwsgierigen biedt Google uitkomst).
“Er is hier niks gestolen. Door deze fraude betaalden klanten juist een lagere rente.”
Dus jij denkt dat banken fraude plegen om zo minder winst te kunnen maken?
Zie ook mijn reactie @016.
Anderzijds kan het ook zijn door de fictief lage Libor-submissions Barclays net dat vertrouwen van de markt kreeg dat het overeind kon blijven en de maatschappij miljarden aan bailouts heeft gescheeld (vandaar ook de suggestie dat de Engelse centrale bank op de hoogte was).
Je hebt waarschijnlijk gelijk.
Kortom: aardig business model dat een bank als Barclays hanteert: “Let us commit fraud or the economy gets it!”
Dus jij had liever dat deze bank was omgevallen?
Dit zouden dan de zogenaamde rotte appels zijn?
Er hangt een 800 Trillion (biljoen) markt aan deze rentes vast.
Een lagere rente betekent dat schuldeisers minder geld krijgen van hun schuldenaars. Betekent dit dat “banken” minder geld hebben gekregen van “bedrijven, overheden en consumenten die van tijd tot tijd geld uitlenen aan banken”? Ja, maar het betekent ook dat hedgefondsen en investeringsbanken als Goldman Sachs minder geld hebben gekregen van simpele hypotheekeigenaren en landen als Griekenland. Maar dat perspectief wordt dan weer niet gekozen.
En dat is jammer. Het is juist die nuance die ik vaak mis op Sargasso. Teveel wordt geframed als een epische strijd tussen bankiers en de gewone man, terwijl wordt vergeten dat een groot deel van de winst van de banken bij hun klanten terechtkomt.
Bij een ponzi pak je de bedriegers (overheid, bankwezen) aan, als gebruiker/slachtoffer heb je weinig keuze dan het spel spelen omdat je anders op achterstand wodt gezet tov de rest.
@013 Het antwoord op de schuldvraag is duidelijk. Maar waar het mij om gaat is dat de gevolgen niet gebalanceerd worden beschreven, en de slachtoffers niet correct worden benoemd. Daardoor lijkt de tekst meer op een onderdeel van een polemiek dan op een zuivere analyse. Maar misschien had ik dat laatste ook niet moeten verwachten.
Wat een rare redenatie. Een deel van de winst gaat naar de klanten? Een hypotheeknemer, die minder rente hoeft te betalen, omdat de bank ook minder rente hoeft te betalen over het geleende geld, dat ze aan de hypotheeknemer uitleenden, krijgt dus volgens jou een deel van de winst van de bank? Dat ben ik niet met je eens. De bank zou inderdaad nog meer winst kunnen maken door hun eigen lagere rente helemaal niet door te berekenen aan de klanten, maar dat betekent dan nog niet dat ze een deel van hun winst aan de klanten geven. Ze persen hun klanten iets minder uit, of ze stelen minder geld van hun klanten, zou ik zeggen, maar de suggestie, dat ze een deel van hun winst weg geven, vind ik absurd. Doorgedraaid kapitalisme, dat de leerstellingen van de volkomen markt met volledige mededinging toe probeert te passen op onvolkomen markten.
@015 Een hypotheeknemer, die minder rente hoeft te betalen, omdat de bank ook minder rente hoeft te betalen over het geleende geld, dat ze aan de hypotheeknemer uitleenden, krijgt dus volgens jou een deel van de winst van de bank?
De meeste mensen met een hypotheek van twee ton hebben niet een vergelijkbaar bedrag op hun bankrekening staan. Dat soort mensen maken dus winst in deze situatie.
Minder verlies is geen winst.
Je doet alsof banken geen waarde toevoegen in de maatschappij. In een maatschappij met onuitputtelijke grondstoffen (inclusief arbeid etc.) zou dit het geval zijn. In een maatschappij met schaarse goederen (dus één in het bezit van een economie) is het efficiënt verdelen van grondstoffen echter zelf grondstoffen waard. Dat is de ‘winst’ die de bank genereert voor zijn klanten.
Daar heb ik het helemaal niet over, Je haalt er allerlei andere zaken bij.
Als ik minder rente aan een bank moet betalen, betaal ik nog steeds rente aan die bank, en die rente is vast en zeker hoger dan de inflatie. Ik verlies dus nog steeds geld aan de bank. Minder verlies is geen winst.
Maar over je zijsprong kan ik meedelen, dat ik inderdaad vind, dat banken geen waarde aan grondstoffen toevoegen in de maatschappij. Zij faciliteren slechts de mogelijkheid voor anderen om dat te doen, en het probleem met onze banken is, dat zij winst (voor zichzelf) maken als hoofddoel beschouwen, en niet het faciliteren van het toevoegen van waarde aan grondstoffen door anderen. Wat dat betreft vind ik het joodse en islamitische bankieren meer waarde toevoegen aan de maatschappij dan ons westerse bankieren, omdat dat niet in de eerste plaats op zo veel mogelijk winst maken is gebaseerd. Tegelijk hebben zij het daardoor natuurlijk moeilijk in hun concurrentiestrijd met de westerse banken, die meer winst maken en een grotere oorlogskas hebben.
PS: je klinkt wat Lubberiaans trouwens (‘de toename van de vervuiling van onze rivieren is afgenomen”, e.d.).
@024 Haal ik er andere zaken bij? De winst voor de hypotheeknemer is het vervroegd kunnen aankopen van een huis minus de rente die hij hiervoor moet betalen. Het enige waar we van mening over verschillen is of de vermindering in negatieve winst moet worden omschreven als “meer winst” of als “minder verlies”, correct? Als hij de gehele transactie zou zien als verlies zou hij hem niet afsluiten, klaar. Hij behaalt in zijn optiek dus winst, en minder bijkomende negatieve winst is voor hem dus gewoon meer winst.
Je zou het alleen als minder verlies kunnen kenschetsen als je ervan uit gaat dat de hypotheeknemer een onvervreemdbaar recht heeft op het gratis lenen van geld van kapitaalhouders, en dat de bank hem verlies berokkent door het dat recht te ontnemen. En dan vind je toch ook?
“Ja, maar het betekent ook dat hedgefondsen en investeringsbanken als Goldman Sachs minder geld hebben gekregen van simpele hypotheekeigenaren en landen als Griekenland. Maar dat perspectief wordt dan weer niet gekozen.”
Dit klopt dus niet en dat is makkelijk na te gaan met een rekenvoorbeeld. Stel: Barclays geeft aan geld te kunnen lenen tegen een rente van 3%. Om een leuke winst te kunnen maken moet Barclays daar 2% bovenop doen wanneer dit geld vervolgens weer wordt uitgeleend aan een derde partij. De uitleenrente zou dan 5% bedragen.
In werkelijkheid betaalt Barclays echter 4%. In dat geval betekent een uitleenrente van 5% een halvering van Barclays’ marge. En dat gaan ze natuurlijk niet doen. (Als je gelooft van wel, dan zou mijn neef in Nigeria graag je bankrekeningnummer en wat andere gegevens willen hebben in verband met een “excellent business opportunity”.)
Zaak is dus het de te lage gerapporteerde rente te gebruiken wanneer geld wordt geleend (zolang het gaat om goedgelovige klanten) en de reële rente door te berekenen wanneer de bank dit geld vervolgens uitleent. Het verschil is dan extra winst. En dat is fraude.
Het gaat niet om de transacties van Barclays zelf, het gaat om de transacties die gebaseerd zijn op de Libor-rente, zoals de rente op hypotheken. Als de Libor omlaag gaat, gaan de kosten van een hypotheek omlaag (in GB). Dat is goed voor de huizeneigenaar.
In theorie is dat inderdaad zo, maar in de praktijk (zoals ik hierboven heb uitgelegd) zou dit ten koste gaan van de winstmarges van banken. En dus gebeurt dat niet.
Een beetje bank weet genoeg manieren om de reële hypotheekkosten voor zijn klanten niet te laten zakken.
Laat ik het anders stellen: ik vraag me af wie er nou werkelijk het slachtoffer is. Dat Barclays heeft gefraudeerd, dat accepteer ik. De winst voor Barclays in dezen is volgens mij voornamelijk dat investeerders de bank bereid waren tegen lagere rentes geld uit te lenen dan normaal. Deze investeerders namen dus eigenlijk meer risico dan dat ze bereid waren te nemen voor die rentes. Als Barclays niet had gefraudeerd, hadden ze meer geld aan investeerders moeten betalen, en aangezien dat geld ergens vandaan had moeten komen hadden ze hogere rentetarieven aan schuldenaars moeten doorberekenen. Deze consequenties zijn allemaal enorm complex, en het is voor mij onduidelijk wie hier van profiteert. Barclays zelf, natuurlijk, maar ook iedereen die Barclays geld is verschuldigt, terwijl iedereen die Barclays geld leent de dupe is. Dan kunnen kleine investeerders zijn, maar net zo goed hedgefondsen.
Let wel: we hebben het nu slechts over de gevolgen voor de directe contacten van Barclays, terwijl de consequenties veel verder reiken. Je vraagt in de tekst “wat dit soort praktijken ons in de praktijk kost“. In de praktijk zien veel partijen een lagere Libor, en dat betekent meer geld voor de schuldenaars ten koste van schuldeisers (bij hypotheken, eurodollars, et cetera). Dat moet ook gezegd worden. Je kunt niet in je artikel focussen op de Libor en hem dan buiten beschouwing laten.
Trouwens: ik vind ik net zoals jij dat de boete die het hiervoor heeft moeten betalen aan de lage kant is, al is het laatste woord over deze affaire nog niet in de rechtszalen in gesproken. Het gaat mij er slechts om de beschrijving van de consequenties.
Twee directe gevolgen van de LIBOR fraude:
1) afwaardering van de pensioenen door een te lage rente
2) het bijna failliet van Vestia (dekte zich in tegen een rentestijgen, werd helaas geconfronteerd met een [frauduleuze!!] rentedaling, directe schade ca. € 3 miljard.
En dit zijn 2 zaken die ik nu even snel bedenk. Als je er even voor gaat zitten kun je veel grotere zaken bedenken.
@022: Jij schreef: “In de praktijk zien veel partijen een lagere Libor, en dat betekent meer geld voor de schuldenaars ten koste van schuldeisers (bij hypotheken, eurodollars, et cetera).”
Om redenen die ik hierboven al heb genoemd, geloof ik geen moment dat deze balans neutraal is gebleven.
Wat voor bank belazert de boel om een mindere of gelijkblijvende winst te behalen?
Barclays heeft vast “winst behaalt”. Maar Barclays is niet de enige betrokkenen in deze affaire.
Deutsche Bank nu ook nat, -5.5%
http://www.google.com/finance?q=db
De zelfregulering heeft weer eens niet gewerkt. De British Bankers’ Association was hiervoor verantwoordelijk en de FSA heeft weer eens zitten slapen en schuift de verantwoordelijkheid nu af.
Zelfregulering := zelfverrijking.
But as the Economist reports today, the manipulation probably goes back a lot further:
The FSA has identified price-rigging dating back to 2005, yet some current and former traders say that problems go back much further than that. “Fifteen years ago the word was that LIBOR was being rigged,” says one industry veteran closely involved in the LIBOR process. “It was one of those well kept secrets, but the regulator was asleep, the Bank of England didn’t care and…[the banks participating were] happy with the reference prices.” Says another: “Going back to the late 1980s, when I was a trader, you saw some pretty odd fixings…With traders, if you don’t actually nail it down, they’ll steal it.”