COLUMN - De vleesdraadjes die de afgelopen maanden in Maastrichtse laboratoriumschaaltjes werden opgekweekt, en die na hun oogst tot een authentieke hamburger werden geperst, blijken prima te smaken. Allicht: de draadjes zijn opgekweekt uit stamcellen van het spierweefsel van heuse koeien. Het is het meest pure vlees dat je je kunt voorstellen.

Aan de smaak moet nog wel een beetje worden gesleuteld; volgens de proefpersonen was het kweekvlees aan de droge kant. Allicht: het was zuiver spierweefsel, zonder een greintje vet erin. Onderzoeker Mark Post gaat, om de smaak van zijn kweekvlees te vervolmaken, de komende maanden experimenteren met een combinatie van spier- en vetcellen. Hij stelde voorts andere soorten kweekvlees in het verschiet. Nu hij het procedé eenmaal onder de knie heeft, kan hij in principe ook paarden-, kippen- of lamsvlees kweken.

Het is een briljant idee. De kweekburger is nu nog razend duur – dit allereerste exemplaar heeft een paar ton gekost – maar zodra kweekvlees op industriële schaal kan worden geproduceerd, zal de prijs binnen een paar jaar die van normaal vlees evenaren.

Voor het milieu is kweekvlees in elk geval beter. Veeteelt is een uiterst inefficiënte voedselvoorziening: er moet aanzienlijk meer eten in dan eruit komt, en de uitstoot van methaan in die sector is schrikbarend. Om over het leed van al die gefokte varkens, koeien en kippen maar niet te spreken: ze leven in krappe behuizingen, ze worden volgespoten met antibiotica, ze kunnen vaak niet meer op hun poten staan van ellende.

Dus ja, doe mij voortaan graag kweekvlees.

Geheid zullen sommige mensen kweekvlees ‘onnatuurlijk’ vinden. Maar die hebben nooit de inhoud van een Big Mac laten ontleden, hebben nooit de onsmakelijke smurrie van slachtafval gezien waar frikadellen en andere soorten snackvlees uit worden vervaardigd. Dit nog los van de compleet onnatuurlijke – en onhoudbare – manier waarop wij vee en kippen tegenwoordig dwingen te leven.

Hebben er trouwens al vegetariërs gereageerd? Hoe staat Wakker Dier tegenover deze ontwikkeling? Dat vind ik al veel interessanter vragen. Want anders dan sojavlees en vegaburgers, is kweekvlees een degelijke, waarschijnlijk heel milieuvriendelijke, vleesvariant, en kan die ‘gewone’ vleeseters makkelijker over de streep krijgen.

En andere optimisten ten spijt: aan de insecten zie ik onszelf in het westen voorlopig nog niet collectief te buiten gaan. Wanneer je een beetje scheel kijkt, heeft een sprinkhaan inderdaad een boel weg van een garnaal, maar er zit verdomde weinig vlees aan. Gebakken of gefrituurde sprinkhaan lijkt me eerder een alternatief voor chips of iets dergelijks: heel krokant, maar zonder substantieel volume. Een bordje meelwormen klinkt ook niet bijster aantrekkelijk, en een portie spinnen al helemaal – die hebben teveel haren op hun poten.

Kweekvlees heeft de toekomst. Kom maar op met die Googleburger!

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.

Reacties (35)

#1 qwerty

Zoals met elke agrarische (!) revolutie in het verleden moet je kijken naar wat je nodig hebt aan land of energie om het product te maken.

Klassieke landbouw heeft dierlijke mest nodig en dat kost ook grond. Dus productie van graan kost meer dan het areaal waarop je bouwt. Kunstmest kost fosfaat en energie. Ga zo maar door, u begrijpt de boodschap wel zonder hem in detail uit te spellen.

De vraag bij deze gekweekte hamburger is dus de vraag wat dit kost aan energie, materialen en welke afval het produceert. Voor niets gaat de zon op.

Is dit goedkoper dan klassieke landbouw in termen van land, computers, energie enz…???

  • Volgende discussie
#2 parallax

Ik vind dat je je toontje t.o.v. vegetariërs wel wat mag minderen gezien je eerdere topics.

Sommige mensen zijn misschien ahead of the curve maar er zijn er veel op Sargasso die deze revolutie al jaren voorspellen, inclusief de culturele en sociaal-economische consequenties.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 parallax

Waarom het overigens zo revolutionair gaat zijn: gezondheid, milieu & economie. 3 vliegen in 1 klap.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 De echte Rob

@2 Ben al jaren optimistisch over het idee van kweekvlees. Het is mijn opvatting dat diertjes eten in principe niet dramatisch onethisch is, maar zodra er echt een volwaardig alternatief is, zowel qua smaak als prijs, dan zal het langzamerhand not-done worden om nog vlees te eten waarvoor je beestjes heb moeten afmaken.

Gisteren las ik echter een column van de man achter de vegetarische slager, je weet wel, die vent die vegetarische producten verkoopt die de smaak en uiterlijk van vlees goed schijnen te benaderen. Volgens hem is kweekvlees een aardig maar achterhaald idee. Toegegeven: als kweekvlees nu nog 250k euro kost en hij al nu winkels kan openen met zijn product, dan is kweekvlees op dit moment volstrekt irrelevant en het valt nog te bezien of het over 20 jaar überhaupt betaalbaar zal zijn.

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3487690/2013/08/06/Kweekvlees-is-een-charmant-maar-achterhaald-idee.dhtml

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 MrOoijer (Jan van Rongen)

Kweekvlees wordt het niet. Het is mooi gehyped maar te laat. De kosten en de ecologische footprint zijn nog onbekend maar waarschijnlijk hoog (energie!).

Een goeie koe in Zuid-Amerika zet verder oneetbaar pampa-gras om in vlees en helaas veel methaan. Zonder dat laatste zou de ecologische footprint van zo’n beest eerder positief zijn. Nu dragen ze wat bij aan de global warming maar verder is het prima.

In Nederland zetten varkens 8 kilo soja om in 1 kilo vlees. Die soja komt ook uit Zuid-Amerika (en draagt bij aan de massale ontbossing daar). De “vegetarische slager” in Den Haag produceert (zelfs voor culinaire experts) niet-van-echt-te-onderscheiden vega-vlees of -kip met een conversie-factor van 1 op 1.

U mag kiezen. Overigens lijkt het mij nu belangrijker om je druk te maken over de algehele global warming dan alleen over de bio-industrie of dierenleed

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 parallax

Sorry wat een lulverhaal zeg, van die vegetarische slager. De premisse is ook gewoon vals & het voordeel van sojaburgers wordt overschat (en de schade aan het milieu onderschat). Naast het feit dat soja helemaal niet zo gezond is.

Daarnaast is de kritiek hetzelfde als kritiek leveren op halfgeleiders in het jaar 1956.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 De echte Rob

@6 Die vent promoot natuurlijk zijn eigen business, maar het wordt me niet duidelijk wat volgens jou precies mis is met zijn verhaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 klukkluk

@5 [q]Een goeie koe in Zuid-Amerika zet verder oneetbaar pampa-gras om in vlees en helaas veel methaan.[q]
Precies! Met kweekvlees op basis van spiercellen hebben we nog lang niet de hele koe vervangen. Pampagras omzetten in iets waar kweekvlees op wil groeien is geen triviaal probleem, een koe is best een efficiënte oplossing.
Mijn idee is altijd om de hoge hersenen uit een koe te kweken, zodat ie niet meer zielig kan zijn. Genetisch manipuleren totdat je je alleen maar een fabriekje overhoudt dat gras omzet in vlees. Dan kunnen we ze hutje mutje in een hal zetten en de methaan netjes afvangen en doorverkopen. Ik ben bang dat ik de handen er niet voor op elkaar krijg…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Bismarck

@8: Schapen lusten dat Pampagras toch ook?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 klukkluk

@9: Ja, en dus? Die produceren toch ook methaan? En die zijn toch ook zielig? Ik denk tenminste dat echt diervriendelijke vleesproductie op grote schaal onmogelijk is, en in elk geval erg milieuonvriendelijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Aesir

Wat heeft 90% van de vee-industrie temaken met pampa-gras en koeien in Zuid-Amerika?

Overigens ben ik nog enigzins sceptisch, een hamburger kweken kan, maar zullen er voor biefstuk niet net zo goed nog koeien nodig zijn?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 klukkluk

@11: pampa-gras is een leuk extreem voorbeeld omdat het gras er van nature groeit, en er eigenlijk ook niks anders wil groeien. Maar Nederlands gras is ook best een goed verhaal. Alleen wordt hier meestal extra eiwit in de vorm van geïmporteerde soja bijgevoerd, waardoor het milieubeslag behoorlijk groot is. Ook gewoon een kwestie van prijs, je kunt hier prima een koe grootbrengen met alleen lokaal geproduceerd voedsel, maar dan gaat het niet zo snel.

Biefstuk kweken is natuurlijk moeilijker, maar niet onmogelijk, en geen reden om sceptisch te zijn: als we alle hamburgers/gehakt/.. door kweekvlees vervangen is er al veel dierenleed voorkomen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Henk van S tot S

@6:
Enig idee hoeveel soja er in veevoer verwerkt zit ;-)

Verder:
Ik eet geen vlees en hoef ook geen kunstvlees.

Maar daar de mensheid in het algemeen blijkbaar vlees wil hebben, is het niet onverstandig met dat kweekspul door te gaan, daar de schaarste aan landbouwgrond en drinkbaar water de oorlogsdreiging van de toekomst is.
Het onder #5 genoemde eventuele energieprobleem, moet door alternatieve energie op te vangen zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Jvechter

@12: Je mag van mij wel de gehakt die overblijft na mijn t-bone.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 klukkluk

@14: Dat is heel aardig van je. Wat wou je er mee zeggen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 De echte Rob

@15 Dat hij niet kan kluiven :)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 freddeaap

Of de mensheid nou kweekvlees, veganistisch, vegetarisch of wat dan ook gaat eten, we hebben de aarde toch al zo ver verknald dat er toch weinig meer te redden valt. Alle illusies van landbouw of industriële revoluties ten spijt…
We zijn gewoon met te veel, we groeien te hard en we vragen te veel energie om een voor de mensheid houdbare situatie te creëren. De aarde zal wel door blijven draaien, maar of er plek is voor 7 miljard + mensen… Alles wijst op het bereiken van een breekpunt.
Ons eetpatroon is slechts een onderdeel van het probleem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Jvechter

@16: kluiven? ik ben de vleesgeworden koeienseperator.
Anyway, wat ik ermee wil zeggen is dat zolang de vraag bestaat naar de meer premium stukken rundvlees als entrecote, biefstuk en steaks, de koe nog steeds een nek heeft, en ribben. En longhaas. En uier. En een tong.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 klukkluk

@18: volgens mij worden er heel veel koeien speciaal voor de hamburgerrestaurants gekweekt. Als dat vlees zonder koe gekweekt kan worden dan is er dus al veel gewonnen. Dat er bij jouw t-bone ook nog gehakt overblijft doet daar niks aan af. Ik verwacht wel dat jouw t-bone wel heel veel duurder wordt, hopelijk ook door strengere dierenleed-regels.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Bismarck

@10: Zielig is voor mij geen argument als het gaat om beestjes die hun leven in de natuur (zoals op de Pampas) doorbrengen. En ik hoorde altijd dat koeien gigantische methaanproducenten waren. Of produceren schapen per kg vlees net zoveel methaan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 klukkluk

19: We zijn allemaal gedoemd, dus het maakt niet uit wat we doen? Kunnen we de doemsdag niet een beetje uitstellen of naar voren halen door bepaald gedrag?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 vanhetgoor

Nu nog hersencellen kweken!

(opmerking aan de Universiteit van Maastricht, geen koeien-stamcellen gebruiken er zijn al voldoende mensen die zo stom zijn als het achtereind van een koe.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 klukkluk

@20: Volgens mij produceren schapen net zo veel methaan, ik kan niet verzinnen of vinden waarom niet. Als we het hebben over economische vleesproductie op grote schaal dan kan ik me niet voorstellen dat het niet zielig wordt: lammetjes die snel groeien en kort leven. Meer idyllische vleesproductie is alleen iets voor in de marge.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Marc

Ik heb er waarschijnlijk overheen gelezen, maar wat is de brandstof voor deze gekweekte cellen? Zo’n stamcel zal toch ergens door gevoed moeten worden. Ik vermoed dat licht (UV?) een hoop van de energie kan leveren, maar er zal toch ook materie moeten worden aangeleverd, lijkt me.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Inkwith Barubador

Don’t believe the hype.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Bismarck

@23: “Volgens mij produceren schapen net zo veel methaan, ik kan niet verzinnen of vinden waarom niet.”

Ik heb geen cijfers, maar kan wel iets verzinnen: De omvang van het beestje. Er is wel redelijk een regeltje hoe omvangrijker/zwaarder het dier, des te meer energie gaat er per gram in zitten. Bij herkauwers correleert de hoeveelheid energie die ze omzetten wel aardig met de methaanproductie.

Overigens zijn kangoeroes dan misschien een betere optie, die produceren (nagenoeg) geen methaan en zetten (zover ik begrijp) gras bovendien efficiënter om in energie.

PS en Kangoeroevlees smaakt ook nog eens best lekker.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 MrOoijer (Jan van Rongen)

@26: nee, het ligt aan het soort gras, niet aan het beest. Ik herinner mij iets van een factor 3 vgl. met Hollands gras. Pampasgras verteert heel slecht dus.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 zmmmmmmc

@#23, #26 Hier wel cijfers: http://www.popsci.com/science/article/2010-07/seasoning-feedstocks-curry-spices-cuts-methane-emissions-livestock-40

“Through belching, a single sheep emits about 0.7 cubic feet of methane per day. Cows are much more of an ecological nuisance, each belching nearly 18 cubic feet of methane into the air per day.

Koeien maken aanmerkelijk meer methaan. Ook indien per kilo beest gerekend.

Nu nog per kilo eetbaar vlees.

Waar het verschil door wordt veroorzaakt kan ik ook niet vinden, maar dat moet welhaast terug te voeren zijn op de demografie van de microbenculturen die het gras afbreken in hun magen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 bullie

Even voor de duidelijkheid, die vegetarische slager werkt met lupine, een inheems en eiwitrijk alternatief voor soja. Kan gewoon door iedere Oostgroningse boer verbouwd worden.
http://www.devegetarischeslager.nl/over-ons/lupine

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 Karin Spaink

@2: Waar heb ik een ’toontje’ jegens vegetariërs? Ik zeg alleen dat ik benieuwd ben wat zij ervan vinden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Karin Spaink

@4: De vleesvervangers worden al jarenlang verbeterd, maar zijn nog steeds niet echt goed – laat staan dat ze een echte vervanger zijn voor mensen die vlees willen eten. Op dat punt verwacht ik aanzienlijk meer van kweekvlees.

En de prjs van de productie van de allereerste kweekburger is natuurlijk geen maatstaf. Zodra er een productielijn s, wordt eea. vanzelf een stuk goedkoper.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 De echte Rob

@31 Uiteraard kunnen die burgers goedkoper worden geproduceerd. Alleen hoe lang zou het duren voordat die krengen zo goedkoop worden dat supermarkten ze gaan verkopen? 10 jaar? 20 jaar? Misschien wel nooit. Wie weet houdt het op bij 1000 of 100 euro per hamburger en voordat dat stadium is bereikt moet eerst enorm veel geld worden geïnvesteerd in hoogtechnologische ontwikkelingen.

De belofte van kweekvlees is ongeveer zo oud als dat vleesvervangers in de schappen bij de supermarkt liggen. Nu is er dan eindelijk een burger geproduceerd voor 250k euro, maar inmiddels zijn vleesvervangers steeds lekkerder geworden en benaderen ze soms zelfs de smaak van vlees. Daar zijn geen superwetenschappers voor nodig, nee, gewone kleine ondernemers zijn hiermee aan de slag.

Je kan blijven hopen op een kweekvlees-wonder die er misschien nooit komt, maar ondertussen zijn er legio vleesvervangers beschikbaar tegen acceptabele prijzen en wordt de smaak ervan steeds beter.

Misschien heeft kweekvlees de toekomst. Wie weet… Waar ik alvast wel van overtuigd ben is de steeds grotere rol die vleesvervangers gaan spelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#33 MrOoijer (Jan van Rongen)

@31: de vleesvervangers in de supermarkt zijn inderdaad niks. Maar die van de vega-slager schijnen echt goed te smaken volgens culinaire kenners.

Over dat kweekvlees kan eigenlijk nog niemand iets zinnigs zeggen. Er waren voor deze kweek antibiotica nodig en het groeiserum kwam uit koeienbloed. Niemand kan vertellen tegen welke milieukosten het straks gemaakt kan worden met een ander groeiserum. Daar zweeg de presentatie dan ook totaal over.

Ik denk niet dat het ooit tot productie komt. Dat zal in ieder geval nog een aantal jaren duren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#34 De echte Rob

@33 Ook in de supermarkt vind ik inmiddels lekkere vleesvervangers. Ze smaken niet naar vlees, maar dat hoeft voor mij ook niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#35 Maxm

Mijn oerjager wordt hevig onbevredigd door deze petrischaal abominatie.

  • Vorige discussie