Kweekvijvers van de maffia

Als ik één waarschuwing zou mogen geven aan de premier van Groot-Brittannië, en zeker niet alléén aan hem, dan werd het deze: Maffia’s ontstaan waar de staat afwezig is. En maffia’s kunnen blijven bestaan als de staat het vertrouwen van de inwoners in haar macht en effectiviteit niet terugwint.

“In mijn wijk zie ik van alles, zoals drugs, dealers enzovoort, maar ik ben er niet bang van. Wij zijn eraan gewend, er zijn mensen die de camorra haten maar ik niet. Ik denk juist vaak dat we zonder de camorra hier niet konden leven want ze beschermen iedereen, ook al is het niet goed dat iedereen ‘pizzo’ betaalt, maar wie betaalt, is veilig.”

Aan het woord is Antonio, een dertienjarige scholier uit Miano in de buurt van Napels, in een opstel uit 2008, maar het had ook een jongen uit Sicilië kunnen zijn, of Calabrië, of Apulië. Het beschrijft heel direct hoe een maffia (in Italië wordt nooit van “de” maffia gesproken, maar van le mafie – de maffia’s) greep krijgt en houdt op een gebied.

Voor Antonio en zijn vriendjes is er geen staat. En, laat ik eerlijk zijn, voor mij is die er ook nauwelijks. Ik heb geen drugsdealers voor mijn deur en ik betaal geen pizzo (beschermingsgeld), maar denk maar niet dat het zin heeft om bij bijvoorbeeld zware geluidsoverlast de politie of carabinieri te bellen. Je moet maar hopen dat iemand “met invloed” belt als het nodig is, of dat zo’n machtige persoon zelf ingrijpt.

Voor Antonio is er geen staat omdat die simpelweg volledig afwezig is in zijn leefwereld. Er zijn wijken in Napels waar niemand binnen kan zonder “bescherming” en waar de politie dus nooit meer komt. Voor mij is er geen staat omdat ik nooit weet of de agent die mijn aangifte opneemt een goeie is of op de loonlijst van een of andere maffia staat. Dat is best zuur als je in een nieuw koopappartement woont en je benedenburen prostituees zijn. Je wéét dat die “bescherming” genieten en dan wordt het bellen met de politie zelfs een riskante zaak.

Dat werkt ook de andere kant op. Omdat er geen staat is, kan iedere idioot zo’n beetje doen wat hij of zij wil. Niemand haalt het in zijn hoofd om je aan te spreken op je wangedrag. Als je maar een air hebt van arrogantie en macht, kiezen de meeste mensen het zekere voor het onzekere – het Siciliaanse mafiusu betekende vóór de opkomst van de Cosa Nostra dan ook een ‘arrogante, maar trotse en onverschrokken figuur’.

Als mensen, zoals in Londen, zelf hun have en goed moeten gaan beschermen, of zoals in Helmond knokploegen willen gaan vormen, ontstaat de ideale kweekbodem voor maffiose organisaties. Hooligans van Millwall zagen zich al even verheven tot helden die hun buurtje beschermden. Dan is het nog maar een kleine stap naar het verhaal van de jonge Antonio.