Kunst op Zondag | Verwijderd.

Zagen we vorige week kunst door diefstal verdwijnen, vandaag besteden we aandacht aan de zes meest voorkomende redenen waarom kunst wordt verwijderd.

1. Censuur door de overheid.
Deze week werd op last van de overheid kunst verwijderd uit het museum voor hedendaagse kunst in Peking. De Chinese censuur trof deze keer de Amstelveense Ma Hui. Haar installatie van 1500 mondmaskers refereerde aan de luchtvervuiling. Maar bloggers zagen er de onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting in. Waarop het museum door de Communistische Partij werd verordonneerd het kunstwerk weg te halen.

De Chinese overheid heeft het toch al niet zo op kunstenaars met een eigen mening. In juni werd verdween de advocaat van Ai Weiwei, die al jarenlang huisarrest heeft. In april moest Ai Weiwei zijn vier webcams uitzetten, die hij had geïnstalleerd uit protest tegen de idiote bewaking van zijn huis. Er zijn nog wat beelden van.

Ook in Nederland komen Chinese toestanden voor. Uit ‘De zachte atlas van Utrecht’, een door Jan Rothuizen gemaakt muurwerk in de foyer van het Utrechtse provinciehuis, worden een aantal woorden verwijderd. De provinciale PVV-fractie zag er wat politiek minder neutrale woorden in, die op last van de provincie worden verwijderd.

2. Censuur door organisaties.
Het particulier initiatief kan er ook wat van. Ín 2008 verwijderde de Keukenhof een kaart uit het kunstwerk van Peter Schraven. De Keukenhof voerde dat jaar China en de Olympische Spelen als thema. De kaart met de Daila Lama leidde tot klachten van de Chinese ambassade met verwijdering tot gevolg. Omdat de Keukenhof politiek neutraal is, luidde het commentaar.

Het internetmedium Exto biedt beeldend kunstenaars gratis ruimte voor hun online galerie. In maart beticht Ivo Westerlaken de organisatie van censuur. Hij moet de randen van zijn werk aanpassen, terwijl die randen juist onderdeel van zijn werk maken. Hier zijn ‘Wie is er bang voor het gele omtrek’, die je vooral digitaal/interactief moet bekijken.

Vorig jaar verwijderde Facebook een afbeelding van Uwe Max Jensens pagina. Deze toch al controversiële kunstenaar had een werk van Anders Zorn vertoond, waar de Facebookdirectie porno in zag. Oordeelt u zelf over Anders Zorns ‘Girl in the loft’.

3. Censuur op verzoek.
Klachten uit het publiek leiden ook regelmatig tot verwijdering van kunst. Omwonenden protesteerden zo hardnekkig tegen de Peace Wall van Nada Prlja (Berlijn Biënnale 2012), dat het werk eerder is weggehaald. Het bestuur van het district Friedrichshain-Kreuzberg weigerde aanvankelijk op verzoeken uit de wijk het werk weg te halen, maar de kunstenaar zelf bezweek voor de protesten.

Zo ook kunstenaar Corné van Gool uit Prinsenbeek. Bij zijn atelier had hij werk opgehangen van het kunstenaarsduo Hendrik-xs: een rode man die ondersteboven aan een boom hing. Buurtbewoners schakelden de wijkagent in en Van Gool besloot het werk maar weg te halen.

4. Protestverwijdering.
Kunstenaars verwijderen soms eigen werk, omdat er in hun ogen verkeerd mee wordt omgegaan. Vorig jaar haalde Servaas Roelandse het beeld ‘Sleeping hermaphrodite’ weg uit de St. Janbasiliek in Oosterhout. Te aanstootgevend. Volgens het kerkbestuur, dus moest er maar een doekje over of in een aparte ruimte worden weggelegd. Uit protest tegen deze behandeling heeft Roelandse het beeld op begrafenisbrancard afgevoerd.

Een andere vorm van ‘protestverwijdering’ was de verwijdering van Entropa, een collage-achtige wandsculptuur die de maker, David Černý, op 10 mei 2009 verwijderde, uit protest tegen het toenmalige Tsjechische interimkabinet.

5. Beschermende verwijdering.
De overheid verwijdert ook kunst om het te beschermen. Tegen klagend publiek of protesterende politici? Nee, tegen diefstal.
Brons en koper zijn favoriet bij het dievengilde en gemeenten treffen maatregelen tegen deze kunstpiraterij. Door bronzen beelden uit het straatbeeld te verwijderen. In Den Haag leidde dat tot enige commotie op het weblog Hofstijl. Begin maart overleed Ivo Coljé, wiens Haagse Jantje de Lange Vijverberg sierde. Kort na zijn overlijden was Jantje ineens weg, Navraag leerde dat het beeld wordt geprepareerd om tegen diefstal beschermd te kunnen worden.

6. Opbouwende verwijdering.
De overheid beschermt ook kunst die door sloop en wijzigingen in de ruimtelijke ordering verwijderd dreigen te worden. Gaat er ergens een gebouw plat, dan wil er wel eens wat kunst verloren gaan. Dat kan ook anders. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vraagt de hulp van het publiek bij het opsporen van wandkunst. In samenwerking met het Instituut Collectie Nederland probeert men wandkunstwerk uit de wederopbouwperiode (1945-1965)te behoeden voor sloop.
Dat heeft in ieder geval in Amsterdam geholpen. Woningcorporatie Ymere heeft op advies van Instituut Collectie Nederland besloten een wandschildering van Aart Roos te redden.

Tot slot een curieuze verwijdering. In mei mochten kunstenaars uit het Britse Norwich hun werk tentoonstellen in het plaatselijke Forum. Bij een van de sculpturen, een wassen beeld van een rolstoeler die zijn eigen hand opereert, viel een bezoekster flauw. Het Forum verwijderde het beeld, om verdere ongelukken te voorkomen.

 Tja, in een gewoon museum zie je publiek niet zo gauw flauwvallen, ook niet bij de rolstoelers (filmpje!)  van Sun Yuan en Peng Yu.