Kunst op Zondag | Schaamlap

De aflevering van vorige week, over met kunst verfraaide windmolens en zonnepanelen, roept een bekende vraag op. Moeten kunstenaars zich lenen om schaamlappen te maken die de schandvlekken in de openbare ruimte bedekken?

U kent het wel: om bouwputten en constructiewerken te beschermen tegen passerend publiek, verbergt men ze achter kale schuttingen, doodse steigerdoeken en weerzinwekkende hekwerken.

Die zijn er eigenlijk nog teveel, in aanmerking genomen dat ooit is bedacht dat de overlastervaring van omwonenden en passanten enigszins gecompenseerd kan worden door de boel op te frissen met een vrolijk kleurtje, ja zelfs met kunst.

In 2012 werden gedichten van scholieren aangebracht op schuttingen in de spoorzone-op-de-schop rond station Delft. Schilderwerk door Micha de Bie, Davy de Ronde en Matthijs Nieuwenhuizen.

Een put. Normaal verdiep ik mij.

Stop met zeuren.

Micha de Bie beschilderde in 2013 samen met Davy de Ronde en Mike Freeke ook de schutting rond de Delftse Nieuwe Kerk, destijds in restauratie.

In veel gevallen komt kunst op bouwschuttingen tot stand door harmonieuze samenwerking tussen lokale overheid, aannemers, uitvoerders en kunstenaars. Al dan niet geholpen door participerende burgers.

In 2017 paste de gemeente Dordrecht een andere werkwijze toe. Toen een nalatige ondernemer zelfs na opleggen van een fikse dwangsom zijn bezit niet opknapte, werd de bouwval weggewerkt achter een wandschildering. Filmpje 1 min. 35”.

Het komt zelden voor, maar ook constructies die juist wel goed in zicht moeten blijven worden soms achter schuttingen weggewerkt. Vorig jaar veranderde Dadara (pseudoniem van Daniël Rozenberg) de welbekende ‘I am Amsterdam’ op het Museumplein in ‘I am dream’, simpelweg door er hekken voor te zetten.  Timelapse filmpje 0 min. 45”.

Statement van de kunstenaar: “Nu de meeste culturele vrijplaatsen zijn verdwenen, moeten kunstenaars vrij zijn de publieke ruimte in vrijhavens te veranderen”. Zijn ‘teken aan de wand’ heeft niet kunnen verhelpen dat later een van die vrijplaatsen (ADM-werf) is ontruimd.

Een andere spontane actie vond in maart plaats in Leiden. Schuttingen beschilderen is eigenlijk veel te gewoon. Kunstenaar Henk Hannemann maakt er open, publieke, gratis te bewonderen expositieruimten van. Filmpje 2 min. 20”.

Een schaamlap in meerdere betekenissen van het woord, is het steigerdoek.  In Amsterdam is er veel over te doen, want de reusachtige steigerdoeken die als reclamebillboards fungeren, zijn niet naar ieders zin. Ze bederven het daglicht van bewoners, ze zouden uit het stadsbeeld verdwijnen, maar rukken toch weer op.

De steigerdoeken met kunst van Paulien Oltheten (2016), Rombout Oomen (2014), en Hugo Kaagman (2010 – 2011) zijn  al lang weer weg. Voor zover ik weet is alleen de laatste in stukken geknipt om ‘museumwaardig’ te worden. Dat een steigerdoek met kunst zoveel leuker is dan een reclamedoekje, getuigde dit lapje dat in 2007 in Parijs te zien was: een afbeelding van het gebouw (Haussmann architectuur) dat gerenoveerd wordt.

John Pugh – Melting building, canvas construction hoarding, Avenue 39 George V, Paris.

De voorbeelden die u hierboven zag zijn, net als de geometrische versieringen op hekwerken van Katherine Daniels, de ‘Walking Men’, van Maya Barkai en kunststeigerdoeken in soorten en maten, allemaal mooi en/of leuk om naar te kijken. Maakt dat de acceptatie van bouwputten en steigers voor renovatiewerken groter?

Het zal bij sommige projecten geholpen hebben dat omwonenden betrokken werden bij de ideevorming, voorbereiding en uitvoering van de kunstwerken. Maar als het eenmaal af is houdt de actieve  participatie wel op.  De Deense kunstenaar Thomas Dambo heeft daar wat op bedacht: de interactieve Happy Wall. Op diverse plaatsen in de wereld al gerealiseerd.

De eerste verrees in 2014 in Kopenhagen. Filmpje 1 min. 17”.

Andere kunstenaars wilden daar ook wel eens mee spelen. Hier in sneltreinvaart 10 resultaten. Filmpje 1 in 41”.

Kijk, zo maak je burgers op een grappige manier medeplichtig aan de schaamlap.