Omdat geschiedenis een absurde carrousel van herhalingen is, valt oud werk regelmatig te koppelen aan actualiteit. Bijvoorbeeld de video ‘De Jacht’, van Christian Jankowski.
Wat koppelt deze jacht (1992) dan aan het hedendaagse nieuws? De boerenprotesten natuurlijk! Zonder boeren geen eten, luidt immers de slogan? Dus hoe zou ons consumentisme er zonder boeren uitzien?
Janowaski’s jacht is een meerduidige performance. Het verwijst naar een stereotypisch manbeeld. “Ik ben een man, ik ben een jager”, klinkt het in het sarcastisch bedoelde manbeeld van Bots.
Tegelijkertijd verwijst het naar hoe de consument is vervreemd van de natuur en denkt dat alles uit de winkel komt. En om een nostalgische behoefte aan een vermeend oerinstinct te bevredigen, gaat de man dan jager spelen in de hedendaagse jungle: de supermarkt.
‘De Jacht’ is te zien in het HEM, een tot cultuurpaleis getransformeerde munitiefabriek in Zaandam. Daar loopt tot 25 september ‘Chapter 5IVE’. Aan de hand van werk van meer dan veertien kunstenaars komt ‘de spanning tussen platteland en stad, en de mens en natuur’ aan de orde. Hoe lang zal het nog duren vooraleer het geronk van tractormotoren vervangen zal zijn door het gezoem van datacenters?
Een ander werkje van Christian Jankowski, van andere grootte en betekenis, is het jacht. Beter gezegd: twee jachten. U kent ze wel: die uit de kluiten gefabriceerde bootjes ter waarde van enkele slordige miljoenen. Wegens de nostalgische oprisping van een potentaat liggen ze her en der in Europa aan de ketting. In Nederland alleen al veertien stuks.
Met ‘The Finest Art on Water’ (2011) trachtte Christian Jankowski kunstverzamelaars te provoceren tot de aankoop van een megajacht of een speedboot. Een potentiële koper had twee opties: of de bootjes werden aangekocht voor wat ze zijn, namelijk vaartuigen. Of ze werden als kunstwerken gekocht.
In dat laatste geval zouden de boten een certificaat van echtheid van Jankowski krijgen en voorzien worden van de naam van de kunstenraar in metalen letters. Bovendien zouden de scheepjes ook wat meer gaan kosten. Het megajacht € 65 miljoen als boot en € 75 miljoen als kunstwerk; de speedboot € 500.000 als vaartuig, € 625.000 als kunstobject. Het is, aldus Jankowski, aan de koper of de boten een kunstwerk worden of niet.
Of de boten ook echt zijn gekocht is internetgewijs niet te achterhalen. We vragen ons wel af hoe effectief het is op deze manier de extravagantie van de kunstcommercie aan de kaak te stellen. Zelfs de Banksy-methode schiet uiteindelijk in de eigen voet. Misschien is het beter een vitrine in te slaan en de parels voor de zwijnen weg te graaien.
Nu wat luchtigers: de zomer. Jaargetijde waarin op straat kunst tot leven komt. Soms in een hoeveelheid, dat je denkt: nou heb ik het wel gezien. Bijvoorbeeld de ‘levende standbeelden’.
Christian Jankowski heeft er drie nagemaakt. Jawel, nagemaakt. Hij koos drie straatartiesten die hij op de Ramblas in Barcelona vond. Hij liet er drie levensgrote bronzen kopieën van maken en sindsdien duiken ze over heel de wereld op tussen de echte ‘levende standbeelden’.
Bijvoorbeeld deze variatie op ‘Anthropomorphic Cabinet’ van Salvador Dali. Ze heeft ook een tijdje in Utrecht gestaan.
En een standbeeld van Che Guevara.
Meer werk van Jankowski op zijn website. Wie in de komende vakantiemaanden in Duitsland op stap is kan naar een overzichtstentoonstelling van zijn werk in het Duitse Tübingen (tot 30 oktober).