COLUMN - Het klimaatscenario zal de komende decennia alleen maar zwarter en zwarter worden. Ik kan u dan ook nu al verklappen dat die 2 graden doelstelling voor het jaar 2100 bij lange na niet gehaald zal worden: ga maar uit van een stijging van 3.5 a 4 graden Celsius tegen het jaar 2100. En voor daarna een zwart gat. En nee, dat wordt niet het pretje van “lekker, altijd zomer”.
Waarom dat pessimisme? Ik heb daar drie argumenten voor.
Een geopolitiek feestje
India en China zijn straks samen goed voor bijna de helft van de wereldbevolking, en het zijn landen die jaren achtereen dubbele groeipercentages per jaar aftikken. Voor China betekent dat dat de economie, en dus de uitstoot, elke pakweg 10 jaar verdubbelt.
Het grote probleem is dat China en India net komen kijken op het decadente welvaartsfeestje waar het Westen al heel wat decennia aan mee doet.
Stel je hebt een ruig feest waar iedereen de grootste lol heeft met het meestampen van carnavalskrakers in een eindeloze polonaise. Komen er een paar zeurkousen die roepen dat het te veel wordt, en dat we met z’n allen door de vloer dreigen te zakken. De twee dikste mensen van de zaal wrijven zich vergenoegd in de handen en gooien zich vol overgave in het feestgedruis. Ja doei, hoor je ze hardop denken wij zijn net twee minuten binnen, wij willen nou ook wel eens een keertje stevig feesten.
Niet geheel onterecht stellen landen als China en India dat het Westen toch echt het klimaatprobleem veroorzaakt heeft, en nou moeten zij zich in gaan houden net nu eindelijk een aanzienlijk deel van hun bevolking ook mag gaan proeven aan de welvaart? Dank je de koekoek.
En het Westen zelf ziet dan de bui al hangen, als de -straks- grootste economieen van de wereld niet meedoen. Want dat China ons voorbij gaat streven is al erg genoeg, dat ga je niet ook nog eens versnellen door je eigen concurrentiepositie op het spel te zetten. Dan maar even geen klimaat.
It’s the economy, stupid
Wat me brengt op het tweede argument: de economie. Want laten we elkaar niet voor de gek houden: het klimaatprobleem aanpakken gaat economisch pijn doen. En niet een beetje pijn, nee, vet pijn. Je kunt nou eenmaal op een fysiek beperkte planeet niet tot in eeuwige dagen doorgaan met een systeem van exponentiele groei – vroeg of laat loop je dan tegen grenzen op.
Rechts heeft dit dondersgoed door. Zowel het Volkse Rechts, waarbij je altijd hoort dat al dat milieugedoe een smoes is om de belastingen te verhogen en het volk uit te melken. Dat het een smoes is lijkt me niet, maar verder heeft Volks Rechts daarin helemaal gelijk: zij gaan gewoon de pineut worden, financieel.
En ook het politieke rechts van b.v. VVD, CDA of PVV heeft dit prima in de gaten. Niet voor niets lopen ze bij die partijen steeds te hoop tegen het prijskaartje van de maatregelen, en wordt er steevast gewaarschuwd dat het vooral niet ten koste van de economie mag gaan. Want ze weten heel goed dat het dus WEL ten koste van de economie zal gaan.
Goed, ik hoor u al zeggen Ja maar niets doen kost op de langere termijn nog veel meer… Maar he? Sinds wanneer gaat politiek over de langere termijn? De politieke horizon is toch echt maximaal 4 jaar.
Heeft Rechts het goed door, Links leeft, wat klimaat en groei aangaat, nog steeds in een soort simpele, rose droomwereld. Het laatste verkiezingsprogramma van D66 (dat we toch qua milieu nog wel tot links mogen rekenen) sprak wat dat betreft boekdelen: het opende met een ode aan de economische groei, en stond tevens bol van de goedbedoelde intentie om iets aan het klimaatprobleem doen.
Helaas ontbrak het besef dat deze twee punten elkaar uitsluiten compleet. Het is de Lubbers-doctrine die hier spreekt: we moeten groeien om het milieubeleid te kunnen betalen. Alleen is de relatie tussen groei en uitstoot nog steeds keihard, en is die groei eerder het probleem dan de oplossing.
Duurzame groei is een spook, een elfje uit de Efteling: het bestaat niet. Groei kan op z’n hoogst tijdelijk samengaan met krimp in de uitstoot, maar na een tijdje is het laaghangende fruit op, en uiteindelijk worden alle goede intenties weer teniet gedaan door de exponentiele volumegroei. De uitstootcijfers van Nederland weerspiegelen dat precies.
Op dit moment is de Partij voor de Dieren de enige politieke partij die dit in de gaten heeft. Want stel je ziet dit in, wat moet je dan, als politieke partij? Met een verkiezingsprogramma dat stelt: sorry mensen iedereen krijgt x% minder want het klimaat!, daarmee ga je echt geen kiezers trekken. Nee, dan liever de sprookjeswereld waar D66 in leeft, dat geeft tenminste hoop.
De vluchteling heeft het altijd gedaan
En daarmee zijn we bij het derde argument aangekomen: de politiek. Er zit helaas wel een zeer sterk negatief doch nauwelijks onderkend terugkoppelingsmechanisme tussen klimaatopwarming en het Trumpisme. Je kunt al een veeg teken zien in het feit dat het Trumpisme het zo goed doet de laatste tijd: als de waarheid van de klimaatverandering te lastig wordt, dan noem je het gewoon fake news. Het is een simpele vervolgstap die in het verlengde van de sprookjeswereld van D66 ligt.
De belangrijkste hefboom in het genoemde terugkoppelingsmechanisme is de vluchteling. De inschatting van de VN is dat het aantal vluchtelingen op de wereld drastisch toe zal nemen als gevolg van klimaatverandering – al was het maar omdat 10% van de wereldbevolking minder dan 10 meter boven zeeniveau leeft, en het gros daarvan geen geld heeft dijken te betalen.
Het feit dat te nemen klimaatmaatregelen de welvaart onder druk zetten maakt de dreiging van deze vluchtelingen die aan onze poorten rammelen nog een paar graadjes enger. En omdat er nog steeds niet zoiets als een GroenRechts bestaat, zal de roep om powerpolitici alleen maar toenemen, want zij doen tenminste iets tegen die gelukszoekers. De Trumps, Poetins en Bolsonaro’s van deze wereld hebben hiermee de toekomst in handen, en zij zijn maar al te bereid om het klimaat van de wereld nog wat verder het afvoerputje in te trappen, want meer opwarming is meer vluchtelingen is meer angst, en angst, daar gedijen ze het beste op.
Ergo: nog meer opwarming, nog meer vluchtelingen, nog rechtsere powerpolitici, nog minder klimaatbeleid, en het cirkeltje is rond.
We zijn gedoemd. Onze laatste hoop ligt bij GroenRechts, dat (nog?) niet eens bestaat.
Reacties (21)
Gelukkig haal ik 2100 niet, en wat daarna komt is voor mij niet van belang. Ik heb geen kinderen aan wie ik verantwoording schuldig zou zijn, dus het zal mij worst wezen hoe het gaat na mijn dood. De planeet en natuur overleven het wel, hopelijk nadat de mensheid is weggevaagd.
Groenrechts klinkt me als een contradictie in de oren. Ook een “groenrechtse” partij zal immers tot de conclusie komen dat er een tegenstelling is tussen economische groei en het voorkomen van klimaatverandering, of in ontkenningsfase moeten blijven hangen… Bij nader inzien, is D66 niet een beetje groenrechts?
In de laatste 10 jaar (tussen 2008 en 2017) steeg de Chinese CO2-uitstoot met 25,6%. Da’s geen verdubbeling.
In de laatste 5 jaar (2013-2017) steeg de Chinese CO2-uitstoot met slechts 0,3% !!!
The times they are euh….. changing
Dat is al eeuwen zo.
Bij een zeespiegelstijging van 30 cm. per eeuw ofwel 1 m. in 330 jaar, heeft de hele wereldbevolking tijd genoeg om het hogerop te zoeken.
Omdat iets in het verleden zo was, betekent nog niet dat dit in de toekomst noodzakelijkerwijs ook zo zal zijn. Dat geldt voor relatie tussen economische groei en uitstoot van broeikasgassen, dat geldt dus ook voor de vermeende onwil van China en Indië om aan reductie bij te dragen, en ook voor de grote rol van de klimaatvluchteling.
Of het allemaal goed komt is natuurlijk zeer de vraag, maar er is ook geen reden om nu al op te geven.
Tegenargument 1: de guerrilladerdewereldoorlog.
De ervaring leert dat de mens er op een gegeven moment ook wel klaar mee is. En ik denk dat als een wereldwijd goed georganiseerde actiegroep besluit dat het nu echt genoeg is geweest dat het opvallend eenvoudig blijkt te zijn om wat niet al te legale maatregelen te nemen om de wereldwijde CO2-uitsoot voor geruime tijd fors te verminderen.
Naarmate de klimaatverandering meer mensen raakt, worden dat soort grapjes onvermijdelijk. En gezien afgelopen zomer is dat moment waarschijnlijk een stuk eerder dan we dachten. Een andere mogelijke wending zou kunnen zijn dat een door klimaatverandering bedreigd land zou kunnen besluiten dat het tijd is om defensieve maatregelen te nemen tegen de aanstichters.
@5: Er is geen zeker reden om nu al op te geven. Echter, dat we uberhaupt nog op tijd kunnen zijn, zelfs al zetten we nu alle schoorstenen uit, is slechts een aanname. We blijven stug doorgaan met natuur veranderen in landbouwgrond, zonnepanelen en bebouwing. En die natuur, dat was ons belangrijkste en eigenlijk enige serieus te nemen middel om CO2 uit de atmosfeer te krijgen. Het is zeer wel mogelijk dat we al zoveel kapot gemaakt hebben dat ons doodvonnis al is getekend.
Ik lees weinig nieuws in deze opinie. Zelfs als we het maximaal haalbare zouden doen is klimaatverandering al niet meer tegen te gaan. Dus stemmen op de PvdD is ook zinloos. (Als ze al wat zouden in brengen, wat ze niet willen) We zijn er al niet in geslaagd om de explosieve bevolkingsgroei in te tomen: ieder mens hoe milieubewust ook, vervuilt en stoot CO2 uit.
We kunnen alleen op een wonder hopen. En dat is dat de klimaatverandering onverwachts positief uitpakt. De vraag is dan voor wie het positief en voor wie het negatief uitpakt.
@3
Enige kritiek mag inderdaad wel. Wat betreft het GDP klopt het wel wat #okto zegt: een verdubbeling in 10 jaar lukt, daarvoor is een jaarlijkse groei van 7,2% nodig. China haalde die percentages vóór 2013, sinds 2013 zitten ze tussen de 6% en 7%. De relatie van GDP met uitgestoten CO2 lijkt logisch, maar is bij China niet vanzelfsprekend. Vóór 2011 ging dit wel op, maar daarna niet. Tussen 2014 en 2016 is er een afvlakking geweest, met inderdaad een kleine groei van nog 1,4% in 2017. Dat gezegd hebbende, je doet alsof dit de norm zou zijn voor China; voor 2018 staat er weer een CO2-groei van 4% voor China te wachten. De afvlakking had voornamelijk te maken met de consumptie van kolen, die vlakte af, maar steeg in 2017, en de kolenconsumptie groeit verder door in 2018.
@8
Klimaatverandering is geen welles/nietes kwestie. Dus ja, het is al aan de gang en daar valt maar heel moeilijk wat aan te doen. Maar dat betekent niet dat alles om het te beperken zinloos is. Hoe meer – en mogelijk nog belangrijker: hoe sneller – het opwarmt, hoe meer problemen er op kunnen treden.
Hopen dat het positief uitpakt is wel een ontzettende gok. Het punt is uiteindelijk namelijk niet dat het huidige klimaat beter of slechter zou zijn dan een warmer klimaat. Het punt is vooral dat mens en natuur helemaal ingesteld zijn op het klimaat zoals dat is. En dat grote en snelle veranderingen daarom hoe dan ook flinke consequenties zullen hebben.
Een blik op de tabel in wikipedia mbt CO2-emissies geeft ook ideeën over mogelijkheden tot CO2 vermindering. Je kunt kijken naar CO2-uitstoot per hoofd, waarbij het idee is dat je die met technologieën kan verminderen/minder hard laten groeien. De gemiddelde uitstoot per EU-inwoner is bijvoorbeeld 6.9 ton per jaar per persoon. Voor een Amerikaan is dat 16.1, voor een Canadees 15.5: daar valt nog wat te halen. Zelfs bij China, met 7.7 ton per jaar per persoon.
Ook kun je kijken naar de relatie tussen uitstoot en GDP: voor elke $1000 GDP heb je in de EU zo’n 185 kg CO2, in de VS is dat 324 kg, voor China 1235 kg. Men kan zich voorstellen dat bij een vergroting van de focus (van GPD groei) naar diensten, in plaats van primaire en secundaire sectoren, gaat zorgen voor CO2-arme GDP.
En ja, voor 1.5 graden is niet een vermindering van de groei nodig, maar een krimp nodig in CO2 uitstoot.
@10
Het is inderdaad geen nietes/welles kwestie. Ik denk alleen dat de gevolgen moeilijker zijn in te schatten dan de verandering/opwarming op zich. Dus nu we toch aan het gokken zijn met onze planeet hoop ik maar dat het onverwachts goed uitpakt.
De enige uitweg met zicht op een oplossing is volgens mij het afvangen van vrije CO2. De mens laat tot dusver het eigen belang prevaleren, dus ligt verdere CO2 emissie voor de hand. Het afvangen van CO2 in de vorm van suikers is tevens een nieuwe energiebron. Die ook nog eens economisch groei kan geven. Daar gaat Okto’s verhaaltje dus een beetje mank.
@0: “de Partij voor de Dieren is de enige politieke partij die dit in de gaten heeft.”
– Bij de luchtvaart of snel lange afstandsvervoer heeft ook de PvdD geen duidelijke klimaatvisie. Daar mag de technische ontwikkeling redding geven met hoop op heel zuinige vliegtuigen, treinen e.d.
@: “exponentiele volumegroei”
– zoek eens op wat “exponentieel”betekent.
De oplossing: CO2-tax (vervuiler betaald) werkt maar is lastig in te voeren. Veel lobby ertegen.
Musk legt het wat mij betreft perfect uit:
https://youtu.be/xKCuDxpccYM
@9:
Correctie: tussen 2014 en 2016 was er sprake van een daling.
Chinese CO2-uitstoot per jaar:
2014 – 9206 miljoen ton
2015 – 9153 miljoen ton
2016 – 9113 miljoen ton
Bron: BP Statistical Review of World Energy 2018
Dat is nog maar de vraag. Ik ben benieuwd waar je deze prognose op baseert.
@12: “Het afvangen van CO2 in de vorm van suikers is tevens een nieuwe energiebron. Die ook nog eens economisch groei kan geven.”
Wensdenken heet dat.
@16
Ja, dat denk ik ook. Tenzij #12 het gewoon over biobrandstoffen heeft. Want planten zijn best goed in het afvangen van CO2.
Gebruik van biobrandstoffen combineren met het afvangen en opslaan van CO2 (bij de centrale) wordt op dit moment als meest realistische optie gezien om CO2 uit de lucht te halen.
@16
Zeker is dat wensdenken. Daarom heb ik me ook neergelegd bij klimaatverandering.
@18
In #12 snapte je nog dat klimaatverandering geen welles/nietes kwestie is. Dan zou je toch ook moeten snappen dat de bewering dat je je erbij hebt neergelegd een holle kreet is. Waar heb je je bij neergelegd? De 1°C mondiale opwarming die we al hebben gehad in de afgelopen anderhalve eeuw. De 1,5°C die volgens de klimaatwetenschap zo goed als onvermijdelijk is. 2°C, ook best lastig om te halen? Of leg je je ook maar alvast neer bij nog meer:
3 of 4°C, of de kans dat het er misschien wel 6 of 8 kunnen worden?
@19: De huidige praktijk gaat duidelijk naar zo’n drie graden stijging. de grootspraak van sommigen over een beperking tot twee graden of zelfs 1.5 graad maakt dat niet anders.
Het is best prettig te dromen, dat anderen minder gaan vliegen.
@19
Ik zie het probleem niet. Ik accepteer dat het klimaat inmiddels is veranderd en opgewarmd. En ik accepteer dat we de komende jaren er regelmatig mee worden geconfronteerd. Of die opwarming 2 of meer graden gaat worden doet er dan niet meer toe. Onze leefomgeving gaat deze eeuw drastisch veranderen. Een welles/nietes discussie, dat geloof ik inmiddels wel. De enige discussie die nog gevoerd kan worden is of de effecten van de klimaatverandering voorspelbaar zijn en zo ja, hoe we met die effecten om dienen te gaan. We hebben gezien wat de droogte met west Europa doet het afgelopen jaar. Een belangrijke kwestie is dan hoe we met het inzijgen van zout water om gaan in de kustgebieden. Om maar eens wat te noemen.
Uit het feit dat die discussie niet of nauwelijks wordt gevoerd is af te leiden dat de klimaatverandering nog niet erg serieus wordt genomen. Het zij zo. Ik zie geen reden om mij als eenling daar druk over te maken.