Als Wilders weer iets radicaals, doms of radicaal doms heeft gezegd over de islam, immigratie en integratie, dan verdringen Pechtold en Dibi, Van der Ham en Sap zich voor de camera’s en de interruptiemicrofoon om dat te veroordelen. Inhoudelijk hebben ze helemaal gelijk. De islam-kritische visie van Wilders breekt met een Nederlandse traditie van tolerantie.
Het is niet alleen zo dat de verontwaardiging van GroenLinks en D66 over Wilders gerechtvaardigd is, maar het is ook vanuit een strategisch standpunt begrijpelijk: door te polariseren met Wilders, versterken GroenLinks en D66 het culturele conflict. GroenLinks en D66 hebben hier een uitgesproken tolerante, progressieve, multiculturele positie, de PVV een uitgesproken anti-islamitische, monoculturele positie. De PvdA heeft geen heldere positie op de culturele dimensie. Iedere minuut dat er op televisie over de islam, integratie en immigratie gepraat wordt gaan er stemmen van de PvdA naar de PVV, D66 en GroenLinks.
De onderliggende theorie is er een van issue ownership: kiezers stemmen op die partij waarvan ze denken dat ze de beste oplossing hebben op het onderwerp waar de verkiezingen over gaan. Verkiezingen zijn eigenlijk een soort referendum. Gaan de verkiezingen over economie en de verzorgingsstaat dan hebben de PvdA, de SP en de VVD daar voordeel van omdat veel kiezers denken dat zij daar de beste (linkse of rechtse) oplossingen voor hebben. Gaan de verkiezingen over normen en waarden, dan is dat goed voor het CDA, CU en D66. Gaan de verkiezingen over milieu is dat goed voor GroenLinks en de PvdD.
De cruciale vraag is dus welke partij “eigenaar” is van het onderwerp “islam”. Op de vraag van Maurice de Hond met welke partij ze het eens zijn over de islam, kiest ongeveer 30% van alle kiezers voor het islam-kritische perspectief van de PVV. 20% kiest voor het verhaal van de VVD. Daarop volgt D66 met slechts 9%. GroenLinks bungelt helemaal onderaan: maar 5% van de Nederlandse kiezers zegt GroenLinks. Nog meer mensen (8%) geven aan dat ze de oplossingen van de PvdA kiezen. Maar dat is niet de kernvraag: de vraag is wie PvdA-kiezers op dit onderwerp vertrouwen. 40% van de sociaal-democraten zegt dan PvdA. 12% D66, 10% PVV en 7% GroenLinks. Onder D66’ers is het vertrouwen in de oplossingen van de eigen partij groter: 65% van de D66’ers denkt dat D66 de beste oplossingen heeft op het integratie-dossier. GroenLinksers lijken sterk op PvdA’ers. Slechts 40% van de GroenLinksers zegt GroenLinks. De tweede partij die genoemd wordt is D66, met 15%.
Als de issue ownership theorie correct is, geldt grofweg: iedere keer als er over de islam wordt gepraat op televisie gaan er kiezers naar de PVV en specifiek kiezers van GroenLinks en de PvdA naar D66. Het lijkt dus zo te zijn dat, in tegenstelling tot wat we vaak denken, GroenLinks, ten minste volgens deze cijfers, geen voordeel heeft van aandacht voor integratie-onderwerpen. De data lijken aan te geven dat, voor zo ver er een partij eigenaar is van het anti-anti-islam geluid, dat D66 is; Pechtold is de anti-Wilders. Let wel, maar 20% van de kiezers denkt dat de progressieve partijen D66, PvdA en GL de beste oplossingen hebben voor de islam.
Ik zie u denken dat wist ik al lang al: D66 is eigenaar van de linkerkant van het onderwerp “migratie”. Maar ik denk dat dit kan helpen om de electorale positie van GroenLinks te begrijpen. Want alhoewel D66 eigenaar is van het onderwerp migratie, verschillen de kiezers van GroenLinks en D66 niet veel van elkaar. Als we bijvoorbeeld kijken naar de vraag of mensen zich zorgen maken over de invloed van de islam dan zien we dat evenveel GroenLinksers als D66’ers aangeven zich daar zorgen over te maken (25%).
De pointe is dat GroenLinks en D66 allebei putten uit een (beperkte groep) progressieve, multiculturele kiezers. Waar kiezers worden afgestoten van GroenLinks en D66 omdat ze een uitgesproken progressieve positie innemen wat betreft islam, integratie en immigratie, maar alleen D66 weet kiezers ook aan zich te binden met dezelfde positie. Als je je afvraagt waarom GroenLinks ongeveer 9 zetels haalt in peilingen en D66 het dubbele dan is dat de verklaring, cynisch gezegd: GroenLinks heeft wel de kosten van haar tolerante standpunt, maar niet de baten. Dat is de prijs die je betaalt voor je idealen.
[cmon]
Reacties (2)
Daarom ben ik het deze keer ook eens met Rutte: niet reageren op de provocaties over ‘haatpaleizen’ is de slimste keuze. Andere gaat het weer over de islam en daar heeft alleen de PVV maar bij (en D66 dus ook een beetje.)
De andere mogelijkheid lijkt me het expliciet ook hard eens zo te benoemen: “Het xenofobe gewauwel van de heer Wilders kennen we wel, wij gaan echte problemen aanpakken.” Dat kan Rutte als premier niet doen, maar GroenLinks zou het wel eens kunnen helpen eens een keer iets fermere taal te gebruiken.
Integratie lijkt me niet de enige factor als het gaat om de verklaring van verschillen in verkiezingsresultaten tussen D66 en GroenLinks