ELDERS - IJsland heeft een nieuwe, centrum-rechtse, regering
De nieuwe regering van IJsland laat het parlement besluiten of er een referendum moet komen over een hernieuwde aanvrage van het EU-lidmaatschap. Na de bankencrisis in 2009 meldde IJsland zich aan als aspirant-lid van de Europese Unie, maar een nieuwe, rechtse regering trok de aanvrage in 2015 terug.
De nieuwe driepartijenregering bestaat uit de Onafhankelijkheidspartij (21 zetels) van Bjarni Benediktsson die premier wordt, de Hervormingspartij (7) van Benedikt Johanneson en Björt framtíð (Schitterende Toekomst, 4 zetels) van pop-artiest, acteur en voormalig gemeenteraadslid Ótarr Proppe, die ooit met zijn punk-band Dr. Spock schitterde in de IJslandse voorronde van het Eurovisiesongfestival. De Hervormingspartij (7 zetels) is een liberale, pro-Europese afsplitsing van de eurosceptische Onafhankelijkheidspartij. Proppe is met zijn liberale Björt framtíð eveneens pro-EU. De drie partijen hebben in het IJslandse parlement een meerderheid van slechts één zetel.
De verkiezingen op 29 oktober waren noodzakelijk nadat de vorige regering vorig voorjaar in opspraak was gekomen vanwege de Panama-papers. Toenmalig premier Sigmundur Davíð Gunnlaugsson van de Progressieve Partij bleek niet helemaal transparant te zijn geweest over zijn betrokkenheid bij een investeringsmaatschappij. Hij trad op 5 april met tegenzin af en werd opgevolgd door zijn partijgenoot Sigurður Ingi Jóhannsson. Na massale demonstraties en aanhoudende druk van de oppositiepartijen werden voor het najaar verkiezingen uitgeschreven. Jóhansson’s coalitiepartner, de Onafhankelijkheidspartij kwam als grootste uit de bus kwam. Ondanks dat partijleider Benediktsson ook genoemd werd in de Panamapapers als stakeholder in een investeringsmaatschappij op de Seychellen. Hij slaagde er in alle onrust over de onthullingen af te wentelen op Gunnlaugsson. Tijdens de verkiezingscampagne ontpopte hij zich als taartenbakker.
Begin november mislukte de regeringsformatie vanwege onenigheid over onder andere een EU-referendum. Pogingen van de winnaars van de verkiezingen, de Piratenpartij van Birgit Jónsdóttir (ex-Wikileaks) en Links-Groen van Katrin Jacobsdóttir om een vijfpartijenregering te vormen strandden eind november. Toen ook Jonsdóttir als formateur geen succes had moest Benediktsson weer aan de bak en met enige soepelheid inzake het EU-lidmaatschap heeft hij nu resultaat geboekt. Of het parlement akkoord zal gaan met een referendum is nog maar helemaal de vraag en als dat er wel komt is de uitslag verre van zeker.
Met de Onafhankelijkheidspartij, Links-Groen en de Progressieve Partij is er in het parlement een meerderheid tegen het EU-lidmaatschap. Wat niet wil zeggen dat al hun vertegenwoordigers tegen een referendum zullen stemmen. De Piratenpartij heeft voorwaarden maar steunt wel een referendum. Volgens een opinieonderzoek in december is 53% van de IJslandse bevolking tegen het EU-lidmaatschap. Slechts 26% sprak zich expliciet uit voor aansluiting bij de EU.
Ondertussen heeft IJsland het voorkeursrecht voor de aankoop van het beroemde Jökulsárlón gletsjermeer laten schieten. Het land waar het meer in ligt is in november door een particulier bedrijf gekocht voor €12,5 miljoen. Omdat het een natuurmonument is had de staat een voorkeursrecht, maar de autoriteiten zijn vergeten hier tijdig gebruik van te maken. De staat zou het land nu natuurlijk alsnog kunnen kopen, maar de belastingbetaler zal daar niet blij mee zijn.
Reacties (8)
Ik mis een beetje de voors en tegens voor een EU-lidmaatschap hier. Ik kan me voorstellen dat een klein land in middle-of-nowhere met 100.000 nogwat inwoners weinig in de melk krijgt te brokkelen dan. Wat zijn dan de voordelen boven de huidige afspraken die er zijn met Europa?
@1
IJsland volgt nu al bijna alle EU regels, ze zitten ook al in Schengen, de EU is hun grootste handelspartner en bijna alle toeristen komen dat vandaan. Ze betalen daar een fors bedrag voor en hebben daarvoor nu helemaal niets voor in te brengen, boven dien lopen ze toch een paar voordelen mis.
Met een toenemende agressiviteit van Rusland en China, een onbetrouwbare president in de VS en is het zeer verstandig van een klein land om de samenwerking op te zoeken. Samen sta je toch even sterker tegenover een Trump als je moet onderhandelen over b.v. import tarieven dan als mini landje alleen. De Brexit zal ook wel meehelpen, alle afspraken met buurland Engeland moeten straks opnieuw gemaakt worden en IJsland zou een hele rits ambtenaren aan het werk moeten zetten om dat te regelen. Via de Eu krijgen ze straks een betere deal met veel minder kosten.
Noorwegen zal nu overigens ook wel snel volgen.
@1: Tijdens de bankencrisis was het idee dat lidmaatschap van de EU een zekere bescherming zou kunnen bieden. Qua handelsbetrekkingen is IJsland net als Noorwegen via de EVA/EER al min of meer geïntegreerd in Europa. Maar ze zitten niet aan tafel. Dat is denk ik toch wel een punt. Ook kleine landen hebben in de huidige EU iets te zeggen (de Walen hadden zelfs als deelstaat invloed op CETA). Ik vermoed dat voorstanders ook zullen wijzen op het vrije verkeer van werknemers en de cultuur-historische banden met Europa. Maar ik heb het ze niet gevraagd.
@2 De Brexit kan inderdaad ook nog een belangrijke overweging zijn, voor de voorstanders althans. De tegenstanders zullen zich er graag bij aansluiten.
P.S. Het inwonertal is meer dan 3 keer zo hoog als je denkt. En de middle-of-nowhere: dat zien de IJslanders toch echt anders!
@2 / @3 Dat zijn wat redenen inderdaad. Ik wist dat IJsland al vrijwel met alles in EU meedeed, vandaar dat ik de toegevoegde waarde niet zo zie / zag. Ik ben ook helemaal niet tegen samenwerking trouwens, dat lijkt mij voor een klein land uitermate noodzakelijk.
@3: Tja iemand moet het ze zeggen ^^ Ook bepaalde zompigepolderbewoners willen hun eigen rol nog wel eens overdrijven, zal geen namen noemen. Overigens heeft Wallonie 10x meer inwoners dan IJsland.
Jamaar jamaar, IJsland mag helemaal geen lid worden, want het ligt buiten Europa!
/Turkije-argument
@5: Ha ha, waar staat die grenspaal?
@6: Op Atlantis. Hij is voor het laatst waargenomen door Prof. Lidenbrock. ;)
Zesentwintig procent van de IJslanders schijnt te denken dat een EU-lidmaatschap te combineren is met hun eeuwenoude democratie. Gelukkig is minstens de helft verstandiger.