COLUMN - In de meest actuele peiling voor de komende Bondsdagverkiezingen staat de AfD nu al op 21%. Dat betekent dat partijleider Alice Weidel niet meer genegeerd kan worden door de talkshows van ARD en ZDF. Zondagavond was ze te gast bij Caren Miosga. De voormalige journaalpresentator legde haar het vuur aan de schenen. Was für ein Deutschland wollen Sie, Frau Weidel? Ook de twee andere gasten deden alle moeite om aan te tonen dat de AfD niet deugde. Onder applaus van het publiek. Weidelkreeg geen applaus. Het zal haar niet deren. Ze is aan de winnende hand en dat is op zichzelf al een reden voor veel kiezers om straks op de AfD te stemmen, ondanks -of misschien juist vanwege- alle tegenprotesten die ook dit weekend weer duizenden de straat op bracht.
Hoe krijg je de leider van een extreemrechtse partij klein terwijl ze aan de winnende hand is? Caren Miosga confronteerde Weidel met vele gevoelige punten. De AfD leider bleef stoicijns. Ze omzeilde alle moeilijke vragen met lange verhalen waarin ze haar standpunten bleef herhalen. Herhaling is ook een onderdeel van effectieve propaganda. Miosga probeerde haar voortdurend met interrupties tot een antwoord te dwingen. Weidel: ‘Als u me nu even laat uitspraten, kom ik zo bij uw punt’. Vaak kwam het niet eens zover. Maar het beeld was duidelijk: de AfD mag niet uitpraten. Het is koren op de molen van haar aanhangers en het zou bij de twijfelaars zomaar doorslaggevend kunnen zijn voor een stem op de Alternativen. Houden ze daar ook rekening mee in de verkiezingscampagne? Of geloven ze nog steeds dat de potentiële AfD stemmer vooral met morele argumenten overgehaald kan worden om het toch maar niet te doen?
Met Weidel heeft de AfD een partijleider die een veel groter publiek aanspreekt dan de boze oude mannen in jagersuniform uit de beginjaren van de partij. Maar het grootste probleem voor de oppositie blijft toch de enorme verdeeldheid van de middenpartijen die geen aansprekend alternatief te bieden hebben. De campagne wordt gedomineerd door tegenstemmen. Tegen de AfD. Als die tegenstemmen komen van politici die het in jouw ogen verprutst hebben in de afgelopen jaren, dan is de keuze voor hun grote vijand snel gemaakt. Zeker voor degenen die zich herkennen in de nostalgische leuzen van extreemrechts zonder de moeite te nemen de gevolgen te overdenken van het naakte nationaal-neoliberale beleid dat de partij voorstaat. En voor degenen bij wie het racisme altijd al sluimerend aanwezig was terwijl ze dat niet konden uiten zonder op de vingers getikt te worden. Met de zegen van Trump en Musk kunnen ze nu uit de kast komen.
Het zou me niet verbazen als Weidel straks ver komt.
Reacties (10)
Waarom kan ze niet meer genegeerd worden? Juist nu moet ze genegeerd worden, want dit soort optredens zorgen ervoor dat ze zich in de slachtofferrol kan wentelen, het beproefde recept van rechts.
Waarna ze zonder scrupules alles met de tegenpartij doen waar ze eerder links – meestal onterecht – van beschuldigden.
Omdat uit de peilingen blijkt dat negeren ook niet meer werkt.
Dat blijkt helemaal niet uit de peilingen, want meer steun voor extreem rechts staat compleet los van de wens ze toch een podium te geven. Daarbij, 80% van de Duitsers stemt er niet op
Merz, Scholz, Habeck, ze hebben het over niets anders dan de AfD. Zelfs los van de peilingen: als de andere partijen zo vol zijn van deze concurrent, kunnen media haar dan nog negeren? Het probleem is meer dat ze zelf geen overtuigend verhaal hebben.
Dat ben ik direct met je eens. Ze zijn zoekende naar een nieuwe succesvolle aanpak en hebben die nog niet gevonden. Tegelijk, “Insanity is doing the same thing over and over and expecting different results.”. Het zoeken kan even duren, hopelijk niet te lang.
Het verhaal noem ik liever aansluiting bij de kiezer. Die zijn de midden partijen deels kwijt door onvrede waardoor er een groeiende groep is die naar de vleugels uitwijkt. Dat vertrouwen moet herstelt worden door de onvrede weg te nemen maar dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan en zal moeilijker worden naarmate de populisten meer aan de knoppen zitten.
En dát is het probleem: ze hebben het er constant over, ook dat is een probleem. Zodra een cordon sanitaire wordt doorbroken, wordt het alleen maar erger. Er is *niets* wat je anders tegen dit soort partijen kan doen dan ze negeren, want anders maak je ze groter.
Ik vind het ‘geen verhaal’ hebben een interessante, want kán je een goed verhaal hebben tegen dit soort populisme? Ik denk dat dat vrij lastig is, omdat de verhalen die zij verspreiden leugens zijn, en die verhalen een middel zijn. En ze zijn per direct inwisselbaar.
In het debat dat ik gisteren gezien heb was er wel degelijk een kans op een goed alternatief verhaal. Het ging namelijk vooral over de economie. De anti-EU voorstellen van de AfD werden stevig op de hak genomen. Maar het ontbrak naar mijn mening toch te veel aan een perspectief op een herstel van de economie die nu velen zorgen baart. Het overheersende beeld was: de AfD heeft geen goede oplossingen. Weidel heeft ongelijk. Helaas schieten de andere partijen vaak tekort in het overtuigen van de kiezer dat zij wel gelijk hebben.
Het is interessant dat het electoraat op een partij zónder verhaal gaat stemmen omdat de andere partijen geen ‘goed’ verhaal hebben. Ik weet niet hoe dat perverse mechanisme moet werken.
Het doet alsof het electoraat daadwerkelijk rationeel handelt, maar als dat het geval zou zijn zouden deze partijen met contraproductieve of non-oplossingen geen kans maken.
Hoe vecht je met ‘een goed verhaal’ tegen partijen die dat goede verhaal a priori al als verdacht omschrijven? De kern van wat populisten doen is angst, onzekerheid en twijfel zaaien over die verhalen en het probleem is dat het werkt, en dat de goede verhalen geen kans meer krijgen omdat de basis waarop ze gebaseerd zijn en gebaseerd blijven succesvol verdacht is gemaakt. Wetenschap is succesvol verdacht gemaakt, bijvoorbeeld. En alles wat op onderzoek is gebaseerd is alleen daarom electoraal al geen goed verhaal meer. Hoe moet je hier tegen vechten?
Je kan de hand wel in eigen boezem blijven steken, maar we vechten tegen een stroming die waar het kan vals speelt en manipuleert. En waar het geld tegen de plinten klotst en wordt ingezet.
Uiteindelijk is het volk niet op zoek naar een goed verhaal of goede oplossingen, want die zijn er al. Maar ze zijn niet zo makkelijk en simpel te begrijpen als de non-oplossingen, of voldoen niet aan de vooroordelen die er al zijn en bevestigen het eigen gelijk niet.
In de begin jaren waren ze niet half zo erg als nu, rechts populisten moeten escaleren om de aandacht vast te houden.
In Duitsland loopt overigens een vrij duidelijke lijn van voormalig west en oost. Er heerst grote onvrede in voormalig oost wat een enorme voedingsbodem voor de afd is.
Dat komt ook doordat andere partijen inspelen op het sentiment dat radicaal en extreemrechts creëren. De strategie van ‘isoleren en imiteren’, die hier in het verleden ook meermaals is verkocht door een politicoloog. Zo hebben ze uiterst rechts al een jaar of 25 geholpen het overton-venster steeds verder hun kant op te trekken. En hoeft dat zijn ware aard steeds minder te verbergen.