Het Waterbed-effect

Dat de War on Drugs een zinloze activiteit is, daar bestaat geen twijfel meer over. Een van de voornaamste aanwijzingen daarvan, is dat het niet uitmaakt hoe, waar, met hoeveel man of hoeveel geld je de strijd tegen drugdealers aangaat. Je loopt altijd achter de feiten aan. Drugdealers zijn namelijk slimmer dan jij, hebben meer geld, kunnen beter improviseren en hebben niet een berg verdragen, protocollen en internationale wetten te gehoorzamen. Gevolg: het Waterbed-effect.

Het ?Waterbed-effect? houdt in dat als een autoriteit met succes één smokkelroute weet af te sluiten, de drugdealers al meteen een andere route hebben gevonden. Het betekent dat als één of meerdere drugsbaronnen zijn opgepakt, hun opvolgers al lang en breed klaar staan. Vergelijk het met het een waterbed: je duwt op een gedeelte van het matras en het water stroomt gewoon naar een ander deel van het matras. Druk je op beide plekken, dan vindt het water weer naar een derde plek, et cetera. Vandaar de naam ?Waterbed-effect?, een van de belangrijkste indicatoren dat het vol aangaan van de strijd met de drugshandel een tamelijk zinloze bezigheid is.

Enkele dagen geleden kwam Colin Frederick van het Council on Hemospheric Affairs (COHA) met een goed doorwrocht artikel over de toegenomen activiteiten van drugdealers in het Caraïbisch gebied als voorbeeld van genoemd effect. Hieronder een paar hoofdgedachten uit het stuk:

Drug trafficking, starting as early as the 1970s, has plagued the West Indian islands. Huge South American cartels utilize the geographical advantages of the Caribbean Basin as a channel between the supply markets in South America and the demand markets in the U.S. and Europe. The multi-billion dollar drug market also has strengthened the growing alliance between Caribbean crime groups and their South and Central American counterparts, which has exacerbated a number of socioeconomic problems associated with the Caribbean and drugs.

According to the 2009 UN World Drug Report, 20% of the illicit drugs destined for the United States are conveyed via the Caribbean islands. As a result of the U.S.-led Mérida Initiative and Plan Colombia, the Caribbean Basin has become a victim of the balloon effect, as drug trafficking has been pushed in the direction of the region. Traffic through the Caribbean is expected to increase even further in the coming years unless effective measures are implemented to curtail the now flourishing market.

Zoals hierboven staat, is drugshandel via de Caraïben op zich niets nieuws. Er is echter vooral sprake van een terugkeer naar dit gebied als knooppunt in de smokkel van verdovende middelen. In de jaren tachtig was het gebied de belangrijkste smokkelroute van cocaïne van Zuid-Amerika naar de Verenigde Staten (zie de films Blow en Scarface en de serie Miami Vice). Cuba was een ideale uitvalsbasis en Florida, met haar velen duizenden Cubaanse dissidenten en vluchtelingen, had een kant en klaar distributienetwerk.

Mexico speelde in die tijd een ondergeschikte rol. Er werd vooral veel marihuana naar de noorderbuur gesmokkeld en er waren wel enkele grote misdaadsyndicaten, maar vergeleken met de collega?s in Colombia en het distributienetwerk in de Caraïben was Mexico wat cocaïne betreft een kleine speler.

En toen begonnen de VS onder Reagan de drugshandel weer serieus te bestrijden. Aanvoerlijnen via de vele eilanden in het gebied werden afgesneden, grote namen opgepakt. Er werd op het waterbed geduwd en het water stroomde naar? Mexico en Centraal-Amerika. In Colombia werd het Plan Colombia in werking gesteld en de grote kartels van Cali en Medellín moesten het bezuren. De Mexicaanse collega?s zagen hun kans, grepen de macht en beheersen nu de cocaïnehandel van Colombia naar de VS.

In Mexico brak na 2000 de spreekwoordelijke pleuris uit, met de bekende gevolgen anno 2010. De VS richten nu hun meeste aandacht op Mexico, waar een van de bloedigste drugsconflicten uit de geschiedenis wordt uitgevochten. Enkele kartels zitten in het nauw, de aanvoerroutes van drugs in Mexico worden bestreden. Nu wordt er hier op het waterbed geduwd.

En wat zien we? Het water stroomt weer terug naar de Caraïben. Geen commentaar verder, behalve dan dit.

Jan-Albert Hootsen is freelance correspondent in Mexico. Hij publiceert tevens op zijn eigen weblog El Pinche Holandés.