Het Vaticaan vecht terug, maar voor wie?

Het Vaticaan kondigt al een tijd aan dat zij haar Midden-Oostenbeleid zal veranderen.
Vanaf nu zal men niet meer de andere wang toekeren als christenen gediscrimineerd worden maar zichzelf verdedigen.
Gelijke rechten voor moslims in het Westen, dan ook gelijke rechten voor christenen in het Midden-Oosten. Een mooie mantra.
De discriminatie van christenen in de meeste Arabische landen neemt toe en de regeringen daar doen er weinig aan (Libanon, Marokko en Tunesië vormen hier, min of meer, een uitzondering op).
Het is in ieder geval een nobel streven van het Vaticaan. Maar wie gaan zij precies verdedigen, en zal dit werkelijk iets bijdragen?

Het Vaticaan is natuurlijk een katholiek instituut, het is dan ook logisch om te verwachten dat zij voor de katholieken in het Midden-Oosten wil opkomen.
Het Vaticaan heeft het nu echter over álle christenen. Dat betekent dus ook de Egyptische Kopten, de verschillende orthodoxe christenen, de protestanten en de Assyriërs.
Cijfermatig gezien vormen de katholieken alleen in Libanon een belangrijke groep.
Als het Vaticaan daadwerkelijk op wil komen voor al deze stromingen dan heeft het nog een lange weg te gaan.
De verhoudingen tussen de katholieke kerk en de oriëntaalse kerken zijn namelijk vaak gespannen.
De Koptische paus Shenouda III heeft zich bijvoorbeeld regelmatig negatief uitgelaten over de katholieke en evangelische zendelingen die in Egypte actief zijn binnen de Koptische gemeenschap.
De Grieks-orthodoxe gemeenschap (de favoriete christelijke gemeenschap onder de Arabische leiders vanwege de pro-arabische/pro-palestijnse houding) staat sinds de Libanese burgeroorlog wantrouwend tegenover de katholieken.
Samenwerken doen ze wel maar alleen tot op een zekere hoogte.
De schisma’s binnen deze kerken ( Koptische en Orthodoxe kerken die zich ideologisch scharen achter de RKK) dragen ook niet bij aan een goede verstandshouding.
Mocht het Vaticaan dus op willen komen voor álle christenen dan moet het nog veel goodwill kweken onder de christelijke gelovigen in het Midden-Oosten.

Het lijkt mij dat het bestrijden van discriminatie van religieuze minderheden en het verbeteren van hun rechtspositie in Arabische landen een doel is waar de Arabische gemeenschap zelf voor moet strijden en realiseren. Al dan niet met hulp van buitenaf.
De mogelijke steun en/of hulp van buitenaf moet dan niet religieus van aard zijn.
Een Vaticaan dat actief strijdt voor de grondrechten van christenen zal namelijk andere emoties opwekken dan een mensenrechtenbeweging.
De Arabische bevolking is huiverig voor christelijke inmenging in de binnenlandse politiek en heeft al te maken met Bush die af en toe God erbij haalt. Het idee dat er een kruistocht plaatsvindt zal alleen maar versterkt worden. Antichristelijke sentimenten en emoties zullen verder toenemen met als gevolg een fellere discriminatie en een toename van de christelijke exodus.

Een samenleving waar moslims en christenen gelijk zijn voor de wet is alleen mogelijk als de staatsinrichting seculier is.
En dat is nou net iets waar het Vaticaan huiverig voor is. Het Vaticaan komt in de Arabische wereld duidelijk naar voren als een instituut dat een samenleving nastreeft waar religie de belangrijkste rol speelt. Dit is te zien in haar houding ten opzichte van Libanon.
Libanon geldt in de Arabische wereld als een proeftuin voor staatshervorming vanwege de religieuze diversiteit. Een aantal burgerrechtenbewegingen probeert daar een seculiere staat te creëren.
Deze stuitten echter op weerstand van moslimgeestelijken én het Vaticaan. ( laatste bij monde van kardinaal Nasrallah Butros Sfeir)
De moslimgeestelijken en het Vaticaan willen de status quo handhaven waarbij politieke posten en overheidsbanen verdeeld worden langs religieuze scheidslijnen en religie de enige wetsbron mag zijn voor personen-, familie- en erfenisrecht.
Een samenleving waarin alles opgedeeld moet worden langs religieuze scheidslijnen leidt alleen maar tot meer discriminatie. Men krijgt continu te maken met door de overheid opgelegde beperkingen. Dit leidt tot frustraties en al gauw is de andere religie de bron van al het kwaad. Dit soort frustraties waren een van de aanleidingen voor de Libanese burgeroorlog. En ze vormen nog tot op de dag vandaag een van de grootste problemen in Libanon.

Van het standpunt van het Vaticaan dat de discriminatie een halt toegeroepen moet worden valt niets op af te dingen. De meeste Arabische regeringen zijn (met opzet) laks als het aankomt op de rechtspostie van hun christelijke burgers. Het is een onderbelicht probleem in het Westen en het Vaticaan probeert het terecht bespreekbaar te maken.
Echter, het Vaticaan moet haar strijd overlaten aan niet-religieuze bewegingen om daadwerkelijk succesvol te zijn in het bereiken van gelijke rechten voor alle burgers.
De paradox is dat als het Vaticaan op eigen krachten succesvol wil zijn, het dan niet-religieuze wegen moet bewandelen.