het Saillant | Bezuinigen? Lekker onbelangrijk voor Links

Als het in de verkiezingscampagne over economie gaat, dan zou het niet moeten gaan over hoeveel er nu precies bezuinigd moet worden, maar over de oorzaken van de crisis. Als links nog terug wil komen in de verkiezingsrace dan moet men stoppen met het concurreren met rechts op het huishoudboekje.

De huidige verkiezingsstrijd concentreert zich op een strijd tussen ‘links’ en ‘rechts’, waarbij beide zijden zich in het debat over de economie vrijwel uitsluitend profileren door waar zij op bezuinigen. Het is prettig dat het integratiedebat voor de meeste burgers hierdoor naar de achtergrond wordt gedrongen omdat dat voornamelijk ging over een rechtsdraaiend gecreëerd doembeeld. Jammer is dat het nu over een ander irrelevant onderwerp gaat. Helemaal jammer is dat het dan ook nog gaat over de specifieke doorrekeningen van de respectievelijke bezuinigingen door het CPB gaat, waardoor helemaal een schijnwerkelijkheid wordt gecreëerd waarin iedere partij alleen het eigen gelijk ziet.

Waar het steeds niet over gaat is helaas hoe we in deze situatie terecht zijn gekomen. De kopstukken hebben het gezellig over het creëren van zoveel of zoveel banen. Zoveel of zoveel bezuinigen op de gezondheidszorg en wie de koopkracht van welke groep nou precies op peil houdt. Maar waarom zitten we in Nederland onverhoopt in de situatie dat we zo moeten bezuinigen. Wij waren toch altijd het braafste jongetje van de EU-klas en hadden onze rijksbegrotingszaakjes keurig en steeds beter op orde. Het vooruitzicht voor 2008 was dat de staatsschuld als percentage van het BNP zou dalen tot onder de 40%.

En toen kwam de crisis. Banken werden gered. De economie werd min of meer ‘gered’. De staatsschuld explodeerde. Naast het feit dat dit vanzelfsprekend tot enige bezuinigingen zou moeten leiden, zou de situatie vooral tot bezinningen moeten leiden. Dat zie ik echter veel te weinig gebeuren. Welke politicus voert er op dit moment echt campagne over wat we bijvoorbeeld nu met onze banken aanmoeten. Een financiële instelling als ING vormt een veel grotere bedreiging voor onze economische toekomst dan 5 miljard per jaar meer of minder bezuinigen. Zoals zelfs Alan Greenspan zei: “If they’re too big to fail, they’re too big”. Er is door ING een operatie in gang gezet om het balanstotaal terug te brengen tot 760 miljard euro (van 1376 miljard!) ofwel nog steeds meer dan het BNP. Too big?

In verlengde van de vraag wat we met onze banken moeten ligt de vraag wat we met ons financiële systeem moeten. Had de lang genegeerde Hyman Minsky in de jaren 60 al gelijk dat te grote financiële markten hun eigen instabiliteit creëren (Financial Instability Hypothesis). Een instabiliteit die uiteindelijk leidt tot een Minsky-moment en de daarop volgende crisis. Een crisis zoals deze. Economen van links tot rechts (zie Greenspan hierboven) zijn het er over eens dat deze crisis naast een actieve economische eigenlijk een crisis van het systeem is. Ongebreideld groeiende speculatieve financiële markten zonder enige regulering ondermijnen de economische stabiliteit. Dit vergt concrete maatregelen om herhaling te voorkomen, net zo concreet als ¾ miljard bezuinigen op pakweg openbaar vervoer. Maar ook vergen deze risico’s een integrale visie op hoe wij de economie dienen in te richten. Links moet tot in den treure duidelijk maken waar deze crisis vandaan komt en dat het te zot voor woorden is om de ideologische wegbereiders van de crisis ook het puin te laten ruimen.

Deze crisis is een ideologische crisis. Een crisis van de vrije markt ideologie. Gelukkig wordt dit onderkend door de meeste vooraanstaande economen zoals diegenen die verenigd zijn in het Institute for New Economic Thinking, opgestart met $50 miljoen van George Soros. Eenieder die weleens een college economie heeft gevolgd zal wel één van de namen herkennen. Nu is het misschien nog niet helemaal duidelijk welke overkoepelende nieuwe economische theorie ons verder kan helpen, maar wel is voor een heleboel maatregelen duidelijk die genomen moeten worden om dit soort crises te voorkomen. Waarom hoor ik de dames en heren hier in deze campagnetijd dan niet of nauwelijks over. Als het geneuzel over de komende bezuinigingen wél iets heeft duidelijk gemaakt dan is dat de structurele oplossingen voor onze economie (zie de HRA) niet van rechts moeten komen zolang de (markt*vrijheid)²-adepten niet afstappen van hun marktfetisjisme én nog steeds maatschappelijke vooruitgang uitdrukken in economische groei. Daar ligt de opening voor links.