OPINIE - Een gastbijdrage van Joyce Hes.
Er zijn veel dingen die opvallen bij deze verkiezingen.
Zo slaagde de man, onder wiens leiding de afstand overheid/burger met rasse schreden groeide, en die inmiddels Teflon Mark wordt genoemd, erin, weer het grootste aantal zetels te verwerven op persoonlijke titel en natuurlijk als manager van de BV Nederland in Corona-tijd.
Ook de grote winst voor D66 is opvallend en doet mij natuurlijk goed als oudje die met nostalgie terugkijkt op de jaren zestig en zeventig. Heel bijzonder dat die tijd, die inmiddels door velen als onrealistisch is getypeerd, nu zo wordt geëerd in de winst van Sigrid Kaag en haar partij.
Ik hoop vooral dat Sigrid haar been stijf houdt waar het gaat om Europa en mensenrechten. En zeker waar het de humanistische ethiek van D66 betreft: Voltooid leven, abortus en het homohuwelijk. Dat laatste is door paus Franciscus in de ban gedaan helaas. Homoseksuele relaties mogen niet ingezegend worden, aldus de door de paus getekende verklaring. Geen probleem natuurlijk dat Kaag gelovig katholiek is, maar ik hoop van harte dat ze wat dat betreft een eigen D66-koers blijft varen.
Hier wil ik het over het échec van GroenLinks hebben. Mijn focus ligt hierbij op Amsterdam. Het is de partij waar ik op stemde bij de vorige verkiezingen en met mij vele Amsterdammers.
Bij de Kamerverkiezingen in 2017 haalde GL in Amsterdam 19,8 procent van de stemmen en stond daarmee op kop. Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2018 haalden ze zelfs 20,4 procent, en in 2019 bij de Europese verkiezingen 23,5 procent! Nu zijn ze dan gehalveerd tot 10,3 procent en moeten ze zowel de VVD als D66 boven zich dulden.
Hoe kan dit?
Ik praat nu even voor mezelf. Ik ben woonachtig op IJburg, dat het landelijke nieuws heeft gehaald met het verzet tegen windturbines, een verzet dat ook in de verkiezingsdebatten tegen Jesse Klaver in stelling is gebracht. Maar ook het onderwerp biomassa kwam aan de orde bij Nieuwsuur.
Fenna Swart, ex-lid van Stadsdeelcommissie Oost stelde Klaver zeer kritische vragen over biomassa. Zij is uit de Commissie gestapt als GroenLinks-vertegenwoordiger omdat ze zich niet meer kon vinden in het pro-biomassa partijstandpunt.
Het onderwerp speelt op IJburg omdat aanstaande bewoners van het in aanbouw zijnde Centrumeiland aldaar de vervuilende gevolgen gaan ondervinden van de biomassa-centrale in Diemen.
Zelf sinds vier jaar bewoner van deze wijk, woonde ik een avond bij met Johan Vollenbroek, bekend van de rechterlijke stikstofuitspraak door hem geïnitieerd, en liet mij overtuigen dat het GroenLinks-standpunt over biomassa volstrekt achterhaald is. Er is wel degelijk sprake van CO2-uitstoot en -vervuiling en misschien nog het belangrijkste: De bomen gaan eraan, en ook al is dat in andere landen zoals Estland. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van een klimaattransitie. Ik schreef en publiceerde in ons blad IJopener, waar ik in de redactie zit, een gedicht met de titel:
“Geschiedenis van een foute investering, oftewel hoe bomen het loodje leggen”.
Ik beëindigde het gedicht met:
GroenLinks is om,
en vindt zichzelf voor de beoordeling van de benodigde vergunningen te dom,
een fikse miljoeneninvestering van Wiebes doet de rest,
en zo bevuilt Nuon’s opvolger
straks ons tot nog toe schone IJburgse nest,
legt het oerbos het loodje
en haakt de politiek ons pootje.
(IJopener, december 2019)
Ook over het verzet tegen de windturbines door Windalarm verscheen van mijn hand een stuk in de IJopener. Daarin gaf ik onder andere aan dat het geen zin heeft turbines op 350 m afstand van huizen te plaatsen omdat de praktijk leert dat je die te vaak zou moeten stilzetten.
Juist dat argument werd door het stadsbestuur en wethouder Van Doorninck gebruikt om uiteindelijk en veel te laat af te stappen van het idee om IJburg met deze korte afstand-turbines te belasten.
Er zijn wat mij betreft twee grote fouten die de GroenLinks-bestuurders maken zowel op het terrein van de biomassa als alternatief voor de fossiele industrie als op het terrein van de windturbines.
De ene is domheid (men had al sinds 1995 kunnen weten dat biomassa geen werkelijke optie kan zijn, aldus Vollenbroek) en de tweede is arrogantie van het type dat we kennen van CDA- en PvdA-bestuurders als ze te lang of te vanzelfsprekend de macht in handen hebben.
Wat dat betreft maakt het kennelijk niet zoveel uit van welke partij iemand is die op het pluche belandt.
Dit artikel van Joyce Hes verscheen eerder op haar eigen blog.
Reacties (24)
In mijn ogen valt eerder een deel van de (Amsterdamse) achterban van GroenLinks door de mand dan GroenLinks zelf. Als je verwacht dat de energietransitie wel even eenvoudig en pijnloos geregeld kan worden heb je er niet zoveel van begrepen. En als een paar windmolens in je omgeven al een te groot offer is, hoe kun je dan verwachten dan anderen wel concessies doen om die energietransitie voor elkaar te krijgen? Biomassa, tenslotte, is vooral een complex onderwerp. Als een partij die de energietransitie serieus zegt te nemen daar een welles-nietes kwestie van zou maken, zou die partij zichzelf diskwalificeren.
Fenna Swart heeft inmiddels de oversteek gemaakt naar rabiate wetenschapsontkenning, overigens. Ze werkt mee aan de laatste editie van complotblaadje De Andere Krant, over klimaat, uitgebracht in samenwerking met Clintel.
Mijn idee is dat GroenLinks slimme mensen zijn, maar te technocratische. We moeten af vd fossiele brandstoffen, welke opties zijn er. Oh, biomassacentrales zou de minste problemen geven. Dus doen we dat. Het doel minder co2 uitstoot en minder fossiele brandstoffen heiligt de middelen.
Met dat tweede punt arrogantie ben ik het niet eens. Het is meer koppigheid gecombineerd met de eerder genoemde domheid.
In Noord is men in doorsnee minder hoogopgeleid en het stadsdeel heeft daarmee samenhangend dan ook een lagere advocatendichtheid, dus krijgt men nu daar die windmolens in de maag gesplitst.
Maar GL heeft nog steeds niet door dat het het aan gene zijde van de horizon kappen van bomen nog altijd ecocide is?
Houtpellets is in essentie hetzelfde als steenkool verstoken, het is iets minder stoffig en je hoeft er geen miljoenen jaren op te wachten.
Ik kan dat nou niet bepaald groen noemen, en links is die club ook steeds minder.
En toch is het niet zo simpel. Zie bijvoorbeeld dit artikel in Trouw van afgelopen zomer.
Meer vraag naar houtpellets zou bijvoorbeeld bosbouw commercieel aantrekkelijker kunnen maken, waardoor het areaal aan bos toe zou kunnen nemen. Natuurlijk zitten er dan nog steeds een hele hoop haken en ogen aan het gebruik van hout als brandstof. Dus je moet je er zeker niet rijk mee rekenen. Maar het maar helemaal afschrijven hoeft ook niet.
Hoeveel vierkante meter bos van een bepaalde houtsoort heeft één huishouden nodig voor jaar-in-jaar-uit verwarming en warm water (ik praat even niet over elektriciteit)?
Uiteraard zodanig dat de bosgroei het verbruik compenseert.
Zelfs met een zeer goed geïsoleerd huis en optimale haard moet je er een stammetje van een meter bij 20cm doorsnede per dag in stoppen (leerde ik van een Zwitserse collega).
Als jij als “bosbewoner” zo’n perceel tot je beschikking hebt, prima. Maar ik geloof niet dat dat toepasbaar is op totaal alle woningen.
Als je dat gaat rekenen kom je volgens mij niet uit met de benodigde oppervlaktes.
Daarom zei ik dat je je er niet rijk mee moet rekenen. Hout kan een beperkte bijdrage leveren aan de energievoorziening, maar een beperkte bijdrage is nog altijd groter dan 0.
Een echt bos is meer dan een verzameling bomen. Het is een heel ecosysteem. Een ambtenaar die met de schoolkinderen wat twijgjes in de grond steekt en dat tot bos verklaart is wel errug kort door de bocht.
Voor onze biomassacentrales worden enorme oppervlakken Canadees oerbos finaal kaalgeslagen. Met erosie tot gevolg. Dat is misdadig. Dat die bomen niet naar een advocaat kunnen lopen, wil nog niet zeggen dat je ze zomaar kunt kappen.
Volgens mensen die daar voor hun vak onderzoek naar doen, zoals Guido van der Werf, klopt dat niet. En als het wel zou gebeuren zou daar iets aan gedaan moeten worden, maar zou het nog steeds niet hoeven betekenen dat je alle biomassa taboe verklaart.
Voor zover ik weet is nog steeds maar een heel klein deel van de houtproductie bestemd voor energie. Er wordt nog altijd veel meer gekapt voor Ikea, en de bouw, en de papierindustrie. Als je echt principieel tegen houtkap bent kun je beter daarop richten.
Het punt is dit: de energietransitie is een ontzettende ingewikkelde klus. Als we elke optie meteen overboord gooien zodra daar iets niet helemaal perfect loopt, dan gaat het zeker niet lukken. En als we over 60 of 80 jaar met 3°C opwarming of meer zitten zou dat ook wel eens heel belabberd uit kunnen vallen voor een hele hoop bos.
Punt is dat gas blijven gebruiken en bomen planten minder CO2 oplevert dan biomassacentrales neerzetten en bomen planten.
Met aardgas voeg je steeds weer nieuwe koolstof toe aan de koolstofcyclus (uitwisseling tussen atmosfeer, oceanen en biosfeer). Met biomassa doe je dat niet. En een duurzaam beheerd bos is koolstof-neutraal: dat neemt op elk moment net zoveel koolstof uit CO2 uit de lucht op als er aan hout wordt weggehaald.
Misschien is het wel gunstiger om hout als CO2-opslag te gebruiken. Dus bij voorkeur hout in de bouw gebruiken in plaats van cement en beton.
Het is niet of of. Je moet geen hout dat bruikbaar is voor hoogwaardiger toepassingen gaan verbranden. Dat zal ook niet zoveel gebeuren, want dan zou dat hout onder de prijs worden verkocht. Het betekent wel dat er verstandig beleid nodig is. Als er teveel vraag komt naar hout als brandstof zou de prijs kunnen stijgen.
Ik woon zelf niet in A-noord, maar behalve dat kapitaalkrachtigen de arbeiderswoninkjes overnemen wordt er ook volop gebouwd voor de dikke portemonnee. Het lijkt me genoeg voor flink verzet.
Inhoudelijk (ik zit er niet goed genoeg in biomassa om daar zelf iets over te zeggen) hoor ik aan beide kanten van de discussie goed ingevoerde mensen dingen zeggen die zinnig lijken te zijn: mijn conclusie is dan dat het een behoorlijk complexe discussie is die niet simpelweg goed/fout is, en waar in het landelijk programma van GL al heel veel voorbehouden bij geplaatst zijn. Dan vind ik het ook wat ver gaan om lokale bestuurders weg te zetten als arrogante pluche-klevende regenten, omdat ze, in coalitieverband nota bene, een keuze maken in een complex dossier die niet de eigen is.
Maar los daarvan zou ik vooral geen lokaal verhaal gebruiken om een landelijke verkiezing te verklaren (zelfs al is dit ook in de landelijke media geweest). Het verlies in Amsterdam is iets hoger dan landelijk gemiddeld, wellicht komt dat door biomassa, maar dat verschil (aantal stemmen minder door extra lokaal issue in grote stad) verklaard nog geen zetel van het geheel. En zelfs al is dat waar over dat de bestuurders ‘regenten’ zouden zijn geworden, dan nog heeft de rest van het land daar niets mee te maken.
Volgens mij is het verlies veel logischer te verklaren vanuit 1) een D66 die het op het eind gewoon goed deed, met een vrouwelijke lijsttrekker die op het eind de enige semiserieuze uitdager van Rutte leek te gaan zijn; 2) een Volt als jong nieuw fris geluid, waar Jesse zo 4 jaar geleden door velen werd gezien; 3) de linkerkant van GL die teleurgesteld was over de te aarzelende manier waarop de partij zich uit heeft gesproken tegen extreemrechts (en die een alternatief hadden in Bij1); 4) de media die weinig aandacht gaven aan voor GL relevante thema’s (zoals klimaat en natuur/stikstof), of thema’s waar GroenLinks actief op is en resultaten heeft geboekt (jeugdzorg) – en die naliet om het toeslagenschandaal te koppelen aan de schuldigen daarvan 5) veel alternatieven voor mensen die klimaat belangrijk vinden (PvdD, Bij1, Volt, D66).
Helemaal mee eens. #0 presenteert het geschrevene als een brede maatschappelijke analyse, maar het artikel heeft wat mij betreft toch eerder een wat zurige NIMBY-geur
Kom deze net tegen op Twitter: stemmen uit buitenland vergeleken met 4 jaar eerder. Zoals een Twitteraar er onder opmerkt stemmen deze mensen enkele weken eerder, dus geeft dit een beeld zonder de enorme boost van D66 de laatste weken. Daar valt vast ook van alles op af te dingen, maar het suggereert in ieder geval dat de laatste weken enorm veel mensen geswitcht zijn naar D66.
https://twitter.com/HaagseInsider/status/1374318393017372673
Uiteindelijk zouden dit soort projecten ook een mooie klimaat impact kunnen hebben:
https://amp.theguardian.com/environment/2021/mar/20/our-biggest-challenge-lack-of-imagination-the-scientists-turning-the-desert-green?__twitter_impression=true
De Nijldelta en de Sahara terravormen. CO2 invangen, temperatuursverlaging en werkgelegenheid.
Ik maak me vooral zorgen over plannen van dit soort ambitieuze types. Ze lijken bijvoorbeeld nogal makkelijk voorbij te gaan aan allerlei onbedoelde consequenties van hun plannen. Als je op de ene plek patronen in het weer verandert, zullen ze elders ook veranderen, bijvoorbeeld. En woestijnen hebben ook een functie in het mondiale ecosysteem: door de wind meegevoerd woestijnstof levert mineralen zoals ijzer aan het zeeleven.
Geo-engineering op deze schaal is bloedlink, als je niet precies weet wat je doet. Ik ben er nog niet van overtuigd dat deze lui dat goed genoeg weten. En of er wel genoeg kennis is om het goed genoeg te weten.
Als de mens zelf de woestijn vergroot heeft door bijvoorbeeld bomenkap voor brandstof op op te koken dan kun je proberen die schade weer ongedaan te maken, dat zou toch slechts de oude situatie herstellen.
Als de mens zelf de woestijn vergroot heeft door bijvoorbeeld opwarming van de aarde, idem dito.
Maar ik ben het met je eens dat je ontzettend op moet passen dat je met de vergroening van de woestijn niet te ver moet doorschieten.
Geweldig wat een hoop reacties mijn blog heeft opgeleverd. Dankzij Sargasso!
Goede opmerkingen ook.
Natuurlijk is de energietransitie een complexe zaak.
En natuurlijk zijn niet alle Groen Links bestuurders arrogant.
Wat ik hier wilde aangeven is:
1) Als je als linkse partij aan de macht komt is het juist erg belangrijk goed naar je achterban en je burgers te luisteren.
Die hebben namelijk vaak buitengewoon goede inzichten. Zo is me opgevallen dat de expertise van Windalarm en de alternatieven die ze aandragen zeer verstandig en de moeite waard is. Ook is Windalarm juist niet alleen op het eigen belang gericht maar ook op dat van Noord en andere gebieden.
Wantrouw die kritische burgers niet meteen, maar ga met ze in gesprek. Als oud PvdA raadslid in de jaren 70/80 heb ik gemerkt dat dat er nu juist vaak aan schortte.
2) Mij valt op dat belangrijke alternatieven voor de energietransitie niet of nauwelijks aan de orde komen zoals de isolatie van woningen.
Ook niet tijdens de verkiezingsdebatten die ik gevolgd heb. Dat lijkt me nl een zeer grote prioriteit! Daarvan profiteren juist ook mensen met weinig inkomen.
[ Mij valt op dat belangrijke alternatieven voor de energietransitie niet of nauwelijks aan de orde komen zoals de isolatie van woningen. ]
Mij valt op dat de overheid voortdurend de consumenten zitten te pushen om te isoleren, om zuiniger te doen en minder afval te produceren. Bij het afval bijvoorbeeld wordt de kliko steeds kleiner en minder vaak geleegd. Maar vooral geen afvaltax bij de verpakker/producent die werkelijk wat kan veranderen.
Huishoudens verbruiken 13% van de energie, de industrie, landbouw plus dienstverlening 55%. Wat moeten die bedrijven doen? Wat zijn hun targets? Hoe geïsoleerd zijn hun fabrieken en kantoren? Hoe zuinig zijn hun vrachtwagens? Hoelang laten ze het licht tevergeefs branden in hun kantoren? Hoeveel snelwegen gaan we nog de hele nacht in het licht zetten? Wat moet de overheid zelf besparen?
We worden doodgegooid met windturbines die “maar liefst 10.000 woningen van energie, oeps, van elektriciteit kunnen voorzien” terwijl dat slechts één flink bedrijf is of sowieso aan een nieuw datacenter verkwanselt wordt.
Kortom, waarom gaat het de hele tijd over de consument en hoor ik niks over de anderen? Of zit ik in de verkeerde bubbel?
https://www.clo.nl/indicatoren/nl0052-energieverbruik-per-sector
Dat bevestigt wat ik in #1 al zei:
Het is niet zo dat we in de luxepositie zitten dat we er wel komen als een paar alternatieven kiezen uit alles wat er mogelijk is. We moeten alles op alles zetten en alle alternatieven die er zijn benutten. Ja, isolatie is ook nodig, maar daarmee maak je al het andere dat er moet gebeuren niet overbodig.
Mijn buurvrouw stemt resoluut Partij voor de dieren omdat “GL voor het kappen van oerbossen is””. Dat is wat bij veel mensen is blijven hangen. De campagne van GL slaagde er niet in de kiezer te overtuigen van de complexiteit van het biomassa verhaal, dus dan blijft er hangen, we zijn voor. Campagne was echt zwak, slaagde er niet in om zich te onderscheiden en er was te weinig media -aandacht voor echte GL thema’s.
Overigens ben ik ook volkomen tegen biomassa, het creëert een verkeerde prikkel om in landen waar geen goed toezicht is illegaal te kappen. We kunnen dat hier goed doen, er is goed overheids-toezicht, maar een wereldmarkt creëren voor extra boskap is echt idioot in deze tijd waar veel ecosystemen al onder enorme druk staan!
Wat Groen Links nodig heeft is inspirerend leiderschap en iemand met charisma en intelligentie (kruising tussen Wouter Bos, Pim Fortuyn en Kaag?), die Mark Rutte weg kan debatteren.
Ik denk dat de verklaring voor het verlies van GL grotendeels te vinden is in dit overzicht.
Jesse Klaver heeft bijna 228.000 stemmen gehaald. Dat is, als ik het goed uitreken, minder dan de helft van het totaal aantal stemmen op GL. Dat is wel heel belabberd voor een lijsttrekker. Het komt ook overeen met wat ik hoor in mijn omgeving: mensen die zeiden wel op GL te stemmen, maar absoluut niet op Klaver. Of die vanwege Klaver naar een andere partij gingen.