Grameen (2)

Het Noorse Nobel Instituut heeft na milieuactivist Wangari Maathai in 2004 wederom een activist gelauwerd (in 2005 won de IAEA en haar directeur Mohamed ElBaradei). Deze keer is het de econoom en bankier Muhammad Yunus en de door hem opgerichtte Grameen Bank. De scope wordt verlegd. Het zijn niet meer automatisch diplomaten die de prijs winnen -de Finse oud-premiers Ahtisaari was een beetje teleurgesteld naar het schijnt- maar activisten: een erkenning dat mensenrechten en democratie vrede dichterbij brengen.

Yunus is een kandidaat die acceptabel moet zijn voor links en rechts. Hij maakt bezwaar tegen simpelweg geld weggeven aan de armen (hij kapittelde onlangs Bush omdat die Katrina-getroffenen wel geld gaf), maar stelt dat leningen mensen ertoe aanzetten verantwoordelijk met hun geld om te gaan. Tegelijkertijd hamert hij op de waardigheid van armen.

Het schokte Yunus als beginnend econoom hoeveel woekerrente armen moesten betalen omdat zij geen toegang hadden tot bankaire leningen. De Grameen Bank begon met een leninkje van 27 dollar dat een groep van 43 families in staat stelde kleine investeringen te doen in een eigen zaak. Met dat weinig geld waren zij in staat zich te bevrijden uit een cirkel van armoede.

Daarmee was Yunus de uitvinder van het inmiddels zeer populaire microkrediet. Voor een lening vraagt men geen onderpand, maar een groep leners staat garant voor elkaar. Dat garandeert een goede investering en een hoge terugbetaling en bovendien steunen de leners elkaar in hun onderneming. Microkrediet geeft ons een belangrijke les over geld: het draait niet om de hoeveelheid maar om wat je ermee doet. Yunus vindt dan ook dat krediet krijgen een fundamenteel mensenrecht is.

Op de tweede plaats leert Yunus ons iets over armen: dat zijn simpelweg mensen wiens talent onderbenut blijft. Die mensen zijn vooral vrouwen: 97% van degenen die lenen en ondernemingen opbouwen is vrouw. De positie van vrouwen in Bangladesh is waarschijnlijk grotendeels dankzij Yunus een stuk beter dan hij in andere islamitische landen. Niet iedereen is daar blij mee.

Microkrediet is inmiddels een passende cause geworden voor kroonprinsessen. Inmiddels heeft Yunus een groot aantal navolgers en hebben ook commerciële kredietverstrekkers oog gekregen voor de armen als doelgroep. Volgende stap voor Yunus: een consumentenorganisatie.