Google en het recht om vergeten te worden

ACHTERGROND - Er bestaan veel misverstanden over wat ‘het recht om vergeten te worden’ in de praktijk inhoudt.

Afgelopen mei oordeelde het Europees Hof van Justitie dat dataverwerkers, zoals Google en andere zoekmachines, onjuiste, irrelevante of achterhaalde informatie over privépersonen niet langer in hun zoekresultaten mogen opnemen indien de betreffende persoon daar om verzoekt.

Naar aanleiding van deze beslissing ontving Google tienduizenden verzoeken om zoekresultaten op te schonen. Afgelopen week werden de eerste gevolgen daarvan merkbaar.

BBC-redacteur Robert Peston schreef in een veel ophef veroorzakende blogpost dat een eerder artikel van hem over Merrill Lynch-topman Stan O’Neal daardoor effectief uit het collectieve geheugen was gewist:

[…] a blog I wrote in 2007 will no longer be findable when searching on Google in Europe.

Which means that to all intents and purposes the article has been removed from the public record, given that Google is the route to information and stories for most people.

So why has Google killed this example of my journalism?

De reacties op dit nieuws waren voorspelbaar: er werd moord en brand geschreeuwd dat een publiek figuur – Stan O’Neal – er klaarblijkelijk in was geslaagd achteraf zijn online reputatie wit te wassen.

De reuring was echter prematuur – en bovendien gebaseerd op een verkeerd begrip van de uitspraak van het Europees Hof.

Het Hof had immers niet besloten dat bepaalde nieuwsberichten niet langer vindbaar mochten zijn.

Wel had het Hof bepaald dat het mogelijk moet worden gemaakt om zoekopdrachten, wanneer deze gebruik maken van de eigennamen van niet-publieke personen, niet langer naar onjuiste of achterhaalde berichten te laten verwijzen.

Indien echter gebruik wordt gemaakt van andere zoektermen, mogen deze artikelen gewoon vindbaar blijven.

Al snel bleek dan ook dat het artikel over de voormalig Merrill Lynch-topman gewoon vindbaar bleef via Google – zelfs indien op de naam ‘Stan O’Neal’ werd gezocht.

Naar alle waarschijnlijkheid had een reageerder op het betreffende artikel Google verzocht dat zoekopdrachten naar zijn of haar naam niet langer naar het betreffende artikel zouden leiden. Informatie over de publieke persoon Stan O’Neal werd dan ook op geen enkele manier uit het collectieve geheugen gewist.

Zorgelijker was het dat echter ook artikelen over een liegende scheidsrechter uit de Schotse premier league niet meer konden worden gevonden via een zoekopdracht naar diens naam. Maar deze beslissing werd nog dezelfde dag teruggedraaid.

Zodoende rijst toch de vraag in hoeverre het een privaat bedrijf als Google kan worden toevertrouwd om te beslissen over hoe wij met ons allen toegang hebben tot het collectieve, online geheugen.

Aan de ene kant is het volstrekt logisch dat van een uitermate winstgevende dataverwerker wordt verwacht dat deze organisatie zorgvuldig en naar redelijkheid omgaat met de data die ten grondslag liggen aan de tientallen miljarden dollars omzet die het bedrijf ieder jaar behaalt.

Dat lijkt het Europees Hof van Justitie alleszins correct te hebben besloten.

Maar wie controleert dat een bedrijf als Google daarbij niet toegeeft aan de druk van onterechte verzoeken? Waar ligt bijvoorbeeld de grens tussen een publiek en een niet-publiek persoon?

Hoewel het risico van onterechte censuur dus wel degelijk op de loer ligt, is dit – zo moeten we niet vergeten – niets nieuws, vindt Jo Best:

You’d be forgiven for feeling queasy at the thought of results for 70,000 searches potentially being altered might, but remember that Google’s algorithms are constantly reviewed and altered — what we see today for a particular search is not necessarily what we will see tomorrow.

As the whole discussion over right to be forgotten removals have shown, we think of Google as a utility. It’s our gatekeeper to the web — when it buries links, that content might as well disappear altogether. If the ECJ ruling is tantamount to censorship, so are Google’s own practices.

The only difference between Google’s everyday algorithm reshuffling and ECJ removals is that in the latter case decision-taking will mostly be done by humans and the public will likely be made aware of the consequences by journalists revealing when the rich and famous are trying to bury their pasts. That, to me, would seem a step forward.

Het eigenlijke probleem is dus niet de beslissing van het Europees Hof, maar dat we – praktisch gesproken – de toegang tot ons collectieve online geheugen in handen hebben gelegd van een amorele, oncontroleerbare, op winst uit zijnde organisatie.

Maar dat soort praktijken is tegenwoordig business as usual.