Finland wijst NAVO-lidmaatschap voorlopig af

De spanningen tussen Rusland en Oekraïne raken ook de Scandinavische landen Zweden en Finland die beide geen lid zijn van de NAVO. De Finse premier Sanna Marin zei deze week dat zij het zeer onwaarschijnlijk acht dat haar land in haar regeerperiode toe zal treden tot het militaire bondgenootschap. Net als de NAVO-landen maakt zij zich ook ongerust over de dreigende situatie rond Oekraïne. Een inval van Rusland zal ook van de kant van Finland beantwoord worden met harde sancties. En niemand zal ons kunnen verhinderen toe te treden tot de NAVO, zei ze. Maar voorlopig houdt Finland het bij een onafhankelijke positie en bij de praktische samenwerking met Rusland die ook al tijdens de Sovjettijd bestond. In de publieke opinie is er onvoldoende steun voor een koersverandering. Een recent onderzoek laat zien dat 28% van de Finnen voor aansluiting bij de NAVO is, een stijging ten opzichte van vorige polls. Maar 42% is nog altijd tegen. De rest weet het niet.

Militairen op Gotland

Zowel in Zweden als in Finland zijn de militairen extra waakzaam. In Zweden heeft het leger zijn aanwezigheid op het strategisch gelegen eiland Gotland in de Oostzee versterkt. Vorige week arriveerde een groot aantal militairen op het eiland met groot materieel. Aanleiding was de toename van Russische landingsvaartuigen in de Oostzee. ‘Het is glashelder dat er een risico is.’ zegt de Zweedse minister van Defensie Peter Hultqvist ‘Een aanval op Zweden kan niet worden uitgesloten. Het is belangrijk te laten zien dat we niet naïef zijn.’ Ook het Nederlandse amfibische marinetransportschip Zr Ms. ‘Rotterdam’, dat onderdeel is van de militaire structuur van de NAVO, is richting de Oostzee gestuurd.

In Finland is nu de vraag opgeworpen of Åland (foto) ook niet militair versterkt moet worden. Åland, niet te verwarren met het langgerekte Öland voor de Zweedse kust, is een eilandengroep tussen Finland en Zweden op de grens van de Oostzee en de Botnische golf. Ook zeer strategisch gelegen dus. De regio heeft een verregaande autonomie, de 30.000 inwoners zijn verspreid over 65 eilanden. Ze spreken Zweeds, hebben een eigen vlag, een postzegel en een eigen parlement.  Maar wat bij de actuele militaire dreiging nu vooral van belang is: Åland is sinds 1856 gedemilitariseerd; forten of militaire aanwezigheid zijn verboden, en de bewoners hoeven niet te voldoen aan de Finse dienstplicht. Politicoloog Göran Djupsund wijst op historische verdragen waarin staat dat Finland Åland moet beschermen als de veiligheid van de eilanden in gevaar komt. Anderzijds houden de Russen de neutraliteit van het gebied nog steeds streng in de gaten. Een Russische consul is op een van de eilanden gevestigd.

OVSE

De Finse president Sauli Niinistö kreeg deze week een telefoontje van zijn Amerikaanse collega Biden. Niinistö twitterde dat zij hun zorgen over de Europese veiligheid hadden gedeeld. Het Witte Huis was wat uitvoeriger. Het beklemtoonde ‘de band van Finland met de VS en de NAVO ter bescherming van de veiligheid in Europa’. Ook de OVSE kwam aan de orde, als een ‘plaats voor dialoog en de-escalatie van de spanningen’. Finland heeft als niet gebonden land altijd een belangrijke rol gespeeld in de ‘Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa’. De Finnen zouden ook nu weer voor ontspanning kunnen zorgen als de OVSE, waar ook Rusland én Oekraïne deel van uitmaken, een grotere rol kan krijgen in de beheersing van het conflict.

Verkiezingen

Zondag zal in Finland alle aandacht gericht zijn op de binnenlandse politiek. Er zijn dan voor het eerst verkiezingen voor de nieuw gevormde zorgregio’s (SOTE). De 21 nieuwe regiobesturen gaan de zorg in brede zin overnemen van bijna 300 gemeentes. De regio’s bieden eerstelijnsgezondheidszorg, gespecialiseerde gezondheidszorg, tandheelkundige zorg, spoedeisende hulp, geestelijke gezondheidszorg, sociale zorg en tal van andere dergelijke diensten als openbare diensten.  Ze worden gefinancierd uit belastinginkomsten, voorlopig van het landsbestuur, en de regionale raadsvergaderingen kunnen beslissen of ze de diensten zelf verlenen of kopen bij particuliere aanbieders.

Helsinki doet niet mee met de verkiezingen, de stad wordt beschouwd als een aparte SOTE waarvoor het gemeentebestuur het beleid inzake de zorg blijft bepalen. Åland mag het als semi-autonoom gebied ook zelf uitzoeken. De bestuurlijke hervormingen zijn vooral bedoeld om de zorg efficiënter te maken in dit land met een sterk vergrijzende bevolking. Ze zijn niet onomstreden. Sommigen zeggen dat de hele operatie meer gaat kosten dan dat het oplevert. In de eerste acht jaar zou er met de maatregelen een extra bedrag van 6,4 miljard euro door belastingbetalers opgebracht moeten worden. De belofte dat het hele land zal kunnen profiteren van een gelijkwaardig niveau van zorg zou te hoog gegrepen zijn.

De Finse omroep heeft een Kiezerskompas gemaakt waarmee je per regio je affiniteit met de verschillende kandidaten kunt vaststellen. De stemwijzer wordt aangeboden in het Fins, het Engels, het Sami, Russisch en Arabisch. Bij alle uitspraken krijg je meteen het gezicht er bij van de kandidaat die het met je eens is.