Duopolie | Piketty: Ongelijk over ongelijkheid?

Foto: Duopolie
Serie: ,

COLUMN - Sinds de Engelse versie van zijn boek Capital in the 21st century ongeveer een maand geleden uitkwam, kun je niet meer om Thomas Piketty heen. De Franse econoom beheerst het nieuws, schuift aan bij Nobelprijswinnaars en het aantal pagina’s aan lovende boekbesprekingen komt in de buurt van het 577 bladzijden tellende boek. De ophef was dan ook groot toen de Financial Times vorige week mankementen vond in Piketty’s data. Maar wie heeft er gelijk, Piketty of de Financial Times? En waar gaat het nu precies over?

Het boek van Piketty gaat over vermogensongelijkheid en wordt geroemd om de kwaliteit van de onderliggende data. Want hoewel data over inkomensongelijkheid redelijk goed te vinden is, is het een stuk lastiger om aan data te komen over vermogensongelijkheid. Er bestaan wel studies over vermogensongelijkheid, maar die beslaan meestal verschillende korte perioden. Grof gezegd plakt Piketty de data uit die studies aan elkaar en hier lijkt iets mis te zijn gegaan. Want wanneer de Financial Times reconstrueert hoe de data uit de onderliggende studies verwerkt is, lijken arbitraire keuzes gemaakt te zijn, waarbij bijvoorbeeld een percentage met twee wordt opgehoogd, of data uit een verkeerde cel wordt overgenomen.

Wanneer de Financial Times dan nog eens kijkt naar de onderliggende data, blijkt ineens dat de ongelijkheid in met name het Verenigd Koninkrijk niet omhoog is gegaan in de laatste vijftig jaar, maar juist omlaag. En wanneer je deze nieuwe data gebruikt, en ook nog eens de ongelijkheidscijfers per land weegt naar populatie in plaats van een ongewogen gemiddelde per land, blijkt dat ook vermogensongelijkheid in Europa niet stijgt maar juist licht daalt.

Het doet sterk denken aan Reinhart en Rogoff, die in 2010 een invloedrijk artikel publiceerden over economische groei en overheidsschuld, dat vorig jaar op eenzelfde manier onderuit werd gehaald toen bleek dat ze datapunten hadden weggelaten in hun analyse. De conclusies van Reinhart en Rogoff bleven uiteindelijk overeind, maar politici zijn nu een stuk minder geneigd het artikel aan te halen wanneer de overheidsschuld uit de klauwen dreigt te lopen.

Het is nog niet duidelijk of Piketty hetzelfde zal overkomen als Reinhart en Rogoff, maar het helpt niet echt dat zijn antwoord op de beschuldigingen van de Financial Times vrij zwak is: In plaats van direct in te gaan op de aantijgingen van de Financial Times, geeft hij vooral aan dat er ook andere studies zijn die een toename in ongelijkheid constateren. Inmiddels bijt Piketty al wat meer van zich af, maar dit beperkt zich vooralsnog tot het aanvallen van bronnen die een afname van de vermogensongelijkheid vinden.

Dit betekent niet dat Piketty niet te goede trouw is of dat het boek de open haard in kan. In tegenstelling tot Reinhart en Rogoff, maakte Piketty zijn data gelijk openbaar om het debat over ongelijkheid aan te wakkeren. Daarbij geeft Piketty terecht aan dat hij niet de enige is die een stijgende ongelijkheid vindt. En zolang de vermogensongelijkheid toeneemt blijven de boodschap en beleidsaanbevelingen uit het boek overeind, zelfs wanneer de data niet kloppen. En zijn boek levert interessante discussie op over de hoogte van bepaalde belastingen in de VS. En breder, bijvoorbeeld over de vraag of een hoog inkomen vooral het gevolg is van het maken van een belangrijke bijdrage aan de samenleving, of doordat bepaalde sectoren impliciete subsidies ontvangen.

Reacties (31)

#1 Hal Incandenza

Alles over de vergelijking R&R en Piketty is een grapje, toch?

  • Volgende discussie
#2 Hal Incandenza

Voor de duidelijkheid van de 90% threshold van R&R bleef dus helemaal niets over. (Beetje raar ook om hun eigen oped aan te halen waarin ze zeggen: nothing to see here, move along people.)

False equivalancies, zo in en in vermoeiend.

Zie hier trouwens voor een m.i. Heldere en eenvoudige uitleg waarom de bevindingen van R&R dus op geen enkele manier robuust waren:

http://m.newyorker.com/online/blogs/johncassidy/2013/04/the-rogoff-and-reinhart-controversy-a-summing-up.html

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Derpjan

@0

Er zijn al details besproken in andere draadjes op Sargasso. Het is gewoon een storm in een glas water en dat de inkomensongelijkheid toeneemt is wel degelijk het centrale punt waar Pikketty naartoe wilt. Hij heeft correct de diagnose gesteld dat verschillen in inkomen tot verschillen in invloed/macht leiden en er dus problemen komen met de democratie wanneer de inkomensongelijkheid te hoog wordt. Vermogensongelijkheid is gerelateerd aan inkomensongelijkheid maar wanneer vermogen als geheel sneller groeit dan de economie leidt dat tot meer inkomensongelijkheid zonder dat vermogensongelijkheid hoeft toe te nemen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Diener

Het is een onwelkome waarheid en zal dus dwangmatig ontkend worden, net als klimaatverandering.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Richard

Euh … ?

Volgens mij zijn R&R voledig gerehabiliteerd. En Piketty begint pas.

Hoe heette die minister van informatie van irak ook al weer?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 gronk

@5: Not quite. Het idee (wat R&R proberen te onderbouwen) dat hoge overheidsschulden en lage economische groei (causaal) gerelateerd zijn is nog helemaal niet bewezen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Derpjan

@6

R&R dachten te hebben gevonden dat bij een staatsschuld van 90% van het BNP economische problemen ineens explosief toenamen, als in dat een land met 85% veilig is maar een land met 95% ten dode is opgeschreven, ipv. er gewoon iets slechter aan toe te zijn dan het land met 85%. Een hoge staatsschuld blijft problematisch want je zadelt toekomstige generaties met een schuld op omdat de rente echt niet altijd lager is dan de toekomstige economische groei (anders zou niemand nog geld lenen aan overheden) en het blijft boven je stand leven ten koste van de groei in andere landen waar mensen het misschien veel zwaarder hebben en harder werken. Alleen een plotselinge explosieve stijging van problemen rond het 90% punt, zoals R&R stelden, dat bleek gewoon niet uit de historische data.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Mark Dijkstra

@2: Het klopt dat die 90% threshold van Reinhart en Rogoff uiteindelijk niet zo groot was als ze eerst hadden onderzocht (zoals Derpjan ook in reactie 7 zegt), maar hogere staatsschuld ging nog wel samen met een lagere economische groei. In zoverre houdt hun resultaat dus wel. Uiteraard zegt hun resultaat nog niks over de causaliteit, en de resultaten zijn dus een stuk minder sterk dan ze eerder dachten. Eigenlijk dus erg vreemd dat mensen als Olli Rehn met Reinhart en Rogoff aan de haal gingen om doemverhalen over hoge staatsschulden te houden.

Waar de vergelijking met Piketty opgaat, is dat een onafhankelijke onderzoeker nog eens gekeken heeft naar de gebruikte data, en een ander of minder sterk resultaat vindt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Mark Dijkstra

@3: Een paar dingen spreken sterk in het voordeel van Piketty: hij heeft zijn data vanaf het begin openbaar gemaakt, en het lijkt er op dat hij onopzettelijk een foutje heeft gemaakt. Daarnaast constateert bijna iedereen een toename van ongelijkheid, zodat de boodschap van het boek tenminste overeind blijft. De meeste economen lijken Piketty dan ook vooral te willen verdedigen.

Daarnaast veranderen de resultaten buiten de VK-data niet veel, zodat alleen bij de VK data echt iets aan de hand lijkt te zijn (en hierdoor ook met de Europa data).

In zoverre dus inderdaad een storm in een glas water, maar het is wel gênant dat sommige conclusies uit een boek dat zoveel impact heeft, deels onderuit kunnen worden gehaald doordat er slordigheden in de dataverwerking optreden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Derpjan

@9

De cijfers van het VK moesten wel aangepast worden door Pikketty wegens veranderde definities, dat leek Giles over het hoofd te hebben gezien.

Zelfs het toch niet zo linkse Forbes verdedigt Pikketty nu tegen Giles.

De noodzaak om landen naar bevolkingsgrootte te wegen is niet zo evident, voor mij in ieder geval. Op de schaal van miljoenenbevolkingen zullen lange termijn verschillen van de trend van ongelijkheid toch vooral door overheidsbeleid komen ipv. toevallige fluctuaties. Dan is het logischer om naar aparte landen te kijken ipv. landen als pronvincies van een uniform Europa te zien.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 roland

Wie leest nu al die 577 bladzijden, dus kunnen we allen meepraten en blijkbaar zijn de data ook niet zo belangrijk.
Fraai proza over bekende feiten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 gronk

@10: dat argument van ‘weging’ is niet zo heel zinvol; je zou namelijk net zo hard kunnen stellen dat het om drie verschillende economische modellen (VS, UK en zweden) gaat. ‘gewogen middelen’ is dan domweg niet zinvol.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Matthijs2

Als je zoveel data bij elkaar verzamelt zal er altijd wel in een klein deel onvolkomendheden te vinden zijn of valt er hier en daar te discussieren over bepaalde uitgevoerde correcties. Dat is wat de FT doet, om twijfel te zaaien over de conclusies uit het boek.

Het R&R verhaal is niet te vergelijken. Die maakten de bizarre fout om te denken dat je uit een correlatie een causaal verband kunt afleiden. Waarschijnlijk niet op zitten letten bij de eerste les statistiek op de middelbare school.
(nog even los van het feit dat die correlatie niet zo sterk bleek te zijn door de gemaakte fouten)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Derpjan

@12

Dat is precies wat ik zei, of bedoelde je het ook als steun?

@13

Al het economische onderzoek berust op correlaties interpreteren als causale verbanden, of heb jij nog een paar reserve Aardes liggen die we kunnen gebruiken voor gecontroleerde experimenten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Matthijs2

@14: nee die heb ik niet :)

Ik snap best dat het lastig is, zoniet onmogelijk, om gecontroleerde experimenten te doen in de economische ‘wetenschap’, maar dat maakt het niet opeens correct om dan maar correlaties als causaal bewijs te gaan aandragen/omarmen. En dat is wat er is gebeurd.

Als je ergens een correlatie vindt, kun je hooguit een interessante vraag stellen. “Zou dit verband wijzen op een mogelijk causaal verband?” En dan verder onderzoek doen, modellen bouwen en verder speculeren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Derpjan

@15

Je moet ergens meer doen dan alleen speculeren of je moet iedere keer dat er een economische beslissing gemaakt moet worden een muntje opgooien…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Hal Incandenza

@8
Uhm, ook de conclusie dat er een correlatie bestaat tussen de economische groei en de relatieve hoogte van de staatsschuld is allerminst robuust. Het lijkt me evident dat er een correlatie bestaat (for obvious reasons), maar zonder de bovenste en onderste outliers is er geen sprake van statistische significantie. Dus bij 30-60, 60-90 (zie R&R zelf!) en tot ruim boven de 90 is er geen sprake van correlatie.

Daarbij worden volgens mij helemaal geen ‘conclusies’ uit het boek onderuit gehaald. Het enige hoofdstuk waar dus klaarblijkelijk iets op aan te merken valt, is in de kern zeer speculatief (ook volgens Piketty zelf). Ik weet dat het een blog is, maar het ik vind het gewoon een slordig stukje waarin appels met peren vergeleken worden. Dat is zonde en onnodig, je iets meer verdiepen in de materie ware verstandig geweest.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Milk Boer

@16: wanneer er een causaal verband zou zijn, hoe zou die er volgens jou dan uitzien? Hogere staatsschuld leidt tot lagere economische groei? Of lagere economische groei leidt tot een hogere staatsschuld?

Het laatste lijkt mij eigenlijk wel evident.

En wereldwijd hebben we de afgelopen 6 jaar geexperimenteerd. En het is overduidelijk dat de landen die hebben ingezet op vergroten van economische activiteit door stimulerende maatregelen beduidend beter uit de bus komen dan de landen die zich hebben blindgestaard op R&R – waaronder europa – en al hun centen hebben gezet op bezuinigen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 MrOoijer (Jan van Rongen)

@0, @8: je relaas over R&R is feitelijk onjuist. De kritiek ging veel verder, en uiteindelijk bleef er van die 90% helemaal niets over, ook niet een beetje. Er was een spreadsheet-fout gemaakt (kan gebeuren), maar er was ook een merkwaardige weging van de gegevens die er o.a. toe leidde dat één jaar data van Nieuw Zeeland even veel mee woog als tientallen jaren van bijv. de UK. Daarnaast hebben R&R jaren lang geweigerd collega-onderzoekers inzage te geven in hun gegevens. Degene die ze het uiteindelijk wel toestuurden was een student – go figure. Snel nadat deze data openbaar werd schreef Dube een analyse waaruit blijkt dat er bovendien meer te zeggen valt voor de omgekeerde causaliteit.

Dit éne oncontroleerbare artikel van R&R in een niet peer-gereviewde editie van een tijdschrift heeft een grote rol gespeeld in de keuzes van politici in de hele Westerse wereld met betrekking tot het oplossen van de gevolgen van de financiële crisis. Er zijn wel wat spreadsheetfouten bekend die tot miljarden verlies bij een bank hebben geleid, maar dit slaat natuurlijk alles. Vergelijk dat eens met Piketty die zijn data meteen openbaar maakte, en waar de kritiek tot nu toe vooral zijn keuze van de data betreft, niet eens wat hij er mee doet.

Verder verbaast het me wel hoeveel mensen een mening hebben over dit boek. Ik heb er weken over gedaan om het te pakken te krijgen, het was eerst overal uitverkocht in de UK en in Nederland. Veel verder dan de eerste paar hoofdstukken ben ik nog niet gekomen. Ben dus heel benieuwd hoe ver @0 met lezen is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Amateur Commenter

FT is op heksenjacht en sargasso geeft haar een podium.
Het mooist is nog wel dat ze zelf een claim mag maken terwijl ze de onderbouwing achter een armoedige paywall verstoppen. Vuile teringlijers.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Mark Dijkstra

@17, @19: In de replicatiestudie van Herndon, Ash en Pollin (http://www.peri.umass.edu/fileadmin/pdf/working_papers/working_papers_301-350/WP322.pdf) constateren zij nog steeds een negatieve relatie, hoewel veel minder sterk dan Reinhart en Rogoff vinden.

Het stuk van Dube kende ik nog niet, en dit laat inderdaad mooi zien dat Reinhart en Rogoff geen causaal verband aantonen, sterker nog dat het verband hoogstwaarschijnlijk loopt van lage economische groei naar hoge schuld. Maar ook hier zie ik een negatieve relatie.

Voor zover ik heb gelezen, zeggen Reinhart en Rogoff ook niet dat er sprake is van een causaal verband. Dit neemt niet weg dat de resultaten van Reinhart en Rogoff in de beleidsdiscussie wel gebruikt zijn alsof het om een causaal verband gaat. Maar dit had eigenlijk ook niet mogen gebeuren als Reinhart en Rogoff wel meteen hun data goed hadden gebruikt: ook dan was er geen sprake geweest van causaliteit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Dirk Zeeman

Afgezien van kleinere foutjes, die best genoemd mogen worden, is er maar één punt van de FT dat hout lijkt te snijden, en dat is het verschil tussen al of niet wegen naar bevolkingsaantal van de ongelijkheid per land.

Het enkele feit dat je door anders te wegen een andere uitkomst krijgt, lijkt een forse relativering van de ernst van de situatie. Toch is het dat naar mijn mening niet.
Zoals hierboven eerder genoemd, kiest Piketty er bewust voor om per land te kijken, en naar mijn mening is dat ook de enige logische keuze. Een bijstandsmoeder die opnieuw inlevert terwijl in de villawijk ernaast de bonussen binnenstromen, heeft er niets aan om te weten dat de Europese ongelijkheid licht afneemt doordat de armste Bulgaren en Roemenen meer zijn gaan verdienen.

De maatschappelijke en democratische problemen die inherent zijn aan ongelijkheid, worden niet verholpen door dit type afname van ongelijkheid.
Kortom: het FT goochelt sluw met cijfers, maar ondergraaft daarmee op geen enkele manier de argumenten van Piketty. Het is natuurlijk wel een succesvolle PR-stunt van het rechtse kamp. Misschien helpt het om de volksopstand die vroeg of laat onvermijdelijk gaat uitbreken, nog iets langer uit te stellen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Hal Incandenza
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 MrOoijer (Jan van Rongen)

@21: bij die replicatiestudie hoort een aardig verhaal: hij komt voort uit een college statistiek, waar de studenten onder meer de opdracht hadden een bekend artikel helemaal na te rekenen. Waarschijnlijk dacht de student in kwestie een makkie te hebben, maar hoe hij ook zocht, het lukte niet het te repliceren. Hij heeft waarschijnlijk een zeer smekende brief richting R&R gestuurd, waarvan de helft zich liet verleiden de spreadsheet dan maar naar de student te sturen terwijl hoogleraren er tevergeefs om hadden gevraagd.

De replicatie was dus een statistische vingeroefening en zeker geen nieuwe economische analyse want dat viel buiten de opdracht. Zo moet je het ook lezen. De replicatie-studie onderzoekt niet of de “relatie” negatief is, maar kijkt of er een “knik” bij 90% is , want dat was de oorspronkelijke conclusie. Die is er helemaal niet meer bij 90%, wellicht pas bij 120%, maar dat valt buiten het gros van de waarnemingen. De rest van wat jij beweert (“een beetje”, “negatieve relatie”) is je eigen verbeelding. Dat staat er m.i. niet en het is zeker niet statistisch onderbouwd.

Als je het wel opnieuw en goed analyseert, dan krijg je het resultaat waar @23 naar refereert: een veel genuanceerder beeld. Zelfs geen negatieve relatie.

Waaruit we dus kunnen concluderen dat het publiceren van de data van een onderzoek een enorme meerwaarde heeft omdat ook andere en soms betere conclusies te trekken zijn. Dan kunnen niet alleen economen maar ook statistici een bijdrage leveren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Letaupe

@17: De overheidsschuld in Nederland is nihil en de groei van het bbp overeenkomstig: het beste bewijs dat er geen relatie bestaat tussen schuld en groei.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Joost

Wat je hier ziet, bij de FT dus, is de opmaat naar een nieuwe klimaatontkenners-situatie. Over een paar jaar is als je zoekt op piketty de eerste pagina van Google compleet volgestampt met ontkenningsblogs.

Vergeet niet dat zo’n 95% van al het kapitaal in de wereld totaal geen belang heeft bij zijn conclusies. Integendeel. Dit gaat qua financiële belangen nog wel wat verder dan de fossiele industrie.

Piketty zal dus in de main stream gemarginaliseerd gaan worden. Gooi maar genoeg modder, en er blijft vast wel iets plakken, al was het alleen maar in de publieke opinie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Joost

@26: Dat is toch wel dodelijk, als je bezwaren op het boek in het boek zelf behandeld worden. Het zijn natuurlijk wel veel bladzijden…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Diener

@26: Zo zeg, wordt die FT journalist daar even ontmaskerd. Vooral zijn claim dat de vermogensongelijkheid in GB de laatste tijd is afgenomen lijkt op drijfzand gebaseerd en gaat richting pure misleiding. Bien joué, Piketty.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Hal Incandenza

The FT got it all wrong? No way!

  • Vorige discussie