Duitse steun aan Oekraïne blijft omstreden

Wapenfabrikant Rheinmetall heeft zestien nieuwe pantservoertuigen klaar staan, maar de Duitse regering aarzelt met de toestemming voor export in afwachting van de instemming van andere westerse landen met deze levering. ‘Geen enkel land heeft tot nu toe westerse pantserwagens of gevechtstanks geleverd en we hebben met onze partners afgesproken dat we het niet alleen zullen doen,’ verklaarde de Duitse minister van Defensie Christine Lambrecht afgelopen maandag. Het leidde net als eerder dit jaar tot afkeurende reacties van de Oekraïense ambassadeur en van tal van Duitse politici, ook van coalitiepartner De Groenen. ‘Westerse wapensystemen kunnen in de oorlog in Oekraïne de doorslag geven’, volgens de co-voorzitter van de Groenen Ricarda Lang. Premier Olaf Scholz meent dat de wapens die Duitsland tot nu toe geleverd heeft een beslissende rol hebben gespeeld bij de recente opmars van de Oekraïense troepen.

Scholz had deze week telefonisch contact met Poetin. Volgens een persbericht van de Duitse regering heeft de premier ‘er bij de Russische president op aangedrongen om zo snel mogelijk een diplomatieke oplossing te vinden, gebaseerd op een staakt-het-vuren, een volledige terugtrekking van de Russische troepen en respect voor de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne. De kanselier benadrukte dat verdere Russische annexatiebewegingen niet onbeantwoord zouden blijven en onder geen enkele omstandigheid zouden worden erkend’. Poetin heeft voor zover bekend geen enkel teken gegeven dat Rusland hier op in zou willen gaan. Hij had wel een boodschap over de stokkende gasleveringen. Volgens het Russische persbureau TASS heeft Poetin Scholz duidelijk gemaakt dat Rusland een betrouwbare leverancier van energiebronnen is en blijft, dat het aan al zijn contractuele verplichtingen voldoet, en dat onderbrekingen van de leveranties worden veroorzaakt door anti-Russische sancties die het onderhoud ervan belemmeren.

Sancties

De aard en de omvang van de sancties hebben opnieuw tot een heftig debat geleid in de Bondsdag. Sahra Wagenknecht, parlementslid voor Die Linke veroorzaakte vorige week flink wat rumoer (ook binnen haar eigen partij) met het verwijt dat Duitsland een economische oorlog met Rusland is begonnen die de Duitse economie en de Duitse burgers alleen maar schade oplevert. In het discussieprogramma van Sandra Maischberger (ARD) verdedigde haar partijgenoot Klaus Ernst dit standpunt woensdag met verwijzing naar anderen die ook op de nadelige gevolgen van de sancties voor Duitsland hadden gewezen. Hij werd van repliek gediend door Marieluise Beck van De Groenen die meent dat Duitsland zich, tegen alle waarschuwingen uit de Baltische staten en Polen in, veel te afhankelijk had gemaakt van Russisch gas. Poetin is volgens haar al vorig najaar begonnen met een economische oorlog tegen het westen toen er minder gas werd geleverd dan was overeengekomen. Ze waarschuwde voor verslechtering van de relaties met Duitslands oosterburen die te maken hebben gehad met de gewelddadige onderwerping van hun landen door de nazi’s en vervolgens door de sovjets. ‘We moeten ons goed realiseren’, zei Beck, ‘dat twijfel over solidariteit van ons land met Oekraïne gevolgen kan hebben voor het vertrouwen in Duitsland bij de burgers van landen die zelf nu ook weer vrezen voor Russische agressie.’

Duitse militaire macht

De geschiedenis van de oorlogen in de vorige eeuw blijft actuele debatten in Duitsland overheersen. Scholz heeft zich er dit voorjaar overheen gezet, maar dat wil niet zeggen dat de reserves tegen een Duits aandeel in de oorlog volledig vergeten zijn. En niet alleen in Duitsland. ‘Tot voor kort zorgde de combinatie “Duitsland” en “militaire macht” voor koude rillingen van menige geleerde’, schrijft de linkse Italiaanse krant Il Manifesto. ‘Historisch gezien betekende die combinatie ongeluk voor Europa, dat twee keer gedwongen werd om in opstand te komen tegen het Reich van het moment.’ Nu kiest Duitsland vanwege de oorlog in Oekraïne voor een nieuwe Nationale Veiligheidsstrategie die deze week door de minister van Defensie Lambrecht als volgt is gepresenteerd: ‘De omvang van Duitsland, zijn geografische ligging, zijn economische macht – kortom zijn gewicht – maken het tot een machtsleider, of we dat nu willen of niet. Ook vanuit militair oogpunt. We moeten niet bang zijn voor deze verantwoordelijkheid.’ Dit lijkt op ‘een reïncarnatie van Duitsland als de politieman van de EU’, nadat het land tientallen jaren in zijn soevereiniteit is beperkt door zowel de VS als de USSR, schrijft de krant.

Verkiezingen

De Duitse regering zal het zelf wel nooit zo verwoorden. Maar de omslag die Poetin in de opstelling van Duitsland ten aanzien wapenleveranties en steun aan oorlogvoering heeft bewerkstelligd blijft opmerkelijk voor een regeringscoalitie waarin SPD en Groenen de meerderheid vormen. In de polls staat oppositiepartij CDU/CSU op winst. Maar bij het verlies aan steun voor de SPD doen de Groenen het sinds de inval in Oekraïne opvallend goed. In de laatste Politbarometer vallen ze iets terug. In een peiling van juli gaf 70% van de ondervraagden aan solidariteit met Oekraïne te steunen, ook als de energieprijzen stijgen. De coalitie heeft bij een zo grote omslag in het beleid alles bij elkaar toch geen grote averij opgelopen.

De eerstvolgende Landestag-verkiezingen zijn op 9 oktober in Niedersachsen, de buren van noordelijk Nederland. In de peilingen staat de SPD aan kop met meer dan 30% van de stemmen. De CDU volgt op enige afstand, de Groenen leveren iets in ten opzichte van vorige peilingen. Minister-president Stephan Weil blijft de voorkeur geven aan een rood-groene coalitie.

Update:

Duitsland gaat 50 “Dingo” gepantserde voertuigen naar Oekraïne sturen, kondigde minister van Defensie Christine Lambrecht donderdag aan, een nieuwe ommezwaai in het standpunt van de Berlijnse regering over militaire steun aan Kiev. Ook stuurt het land nog twee Mars multiple rocket launchers. Onder grote druk op de regering om meer te doen voor Oekraïne kondigde Lambrecht verder aan dat Duitsland met Griekenland onderhandelt over een tankruil. Athene zou dan 40 BMP-1 infanteriegevechtsvoertuigen naar Oekraïne sturen en in ruil daarvoor 40 Duitse Marders zou ontvangen.