dossier

PRISM

Alle artikelen die op Sargasso verschenen zijn over het PRISM-schandaal, waarbij de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA wereldwijd data heeft verzameld over het internetgebruik van zowel Amerikanen als andere nationaliteiten.


Foto: Takeshi Kawai (cc)

Wantrouwen

COLUMN - De NSA, de geheime dienst van de VS, onttrekt op grote schaal gebruikersdata aan internetbedrijven. Ze blijken ook hun Nederlandse confrères vrijelijk toegang te verschaffen tot die goudmijn. De onthulling heeft fikse repercussies.

Zo blijkt de NSA keihard tegen de Amerikaanse senaat te hebben gelogen. Directeur James Clapper verklaarde daar afgelopen maart onder ede dat de NSA ‘geen massale dataverzamelingen’ over burgers aanlegt. Die man kun je dus nooit meer vertrouwen.

Ook de betrokken bedrijven (waaronder Yahoo, Facebook, Google, Microsoft en Apple) zitten met de gebakken peren. Zij hebben een fikse reputatieschade opgelopen: ze staan nu te boek als verlengstuk, tegen heug en meug, van de verzamelde opsporingsdiensten. Als gebruiker kunnen we zulke bedrijven daarom niet meer vertrouwen.

Wie wil nog zijn agenda, foto’s, documenten of e-mails in de cloud zetten – bijvoorbeeld via al die leuke Google apps – nu duidelijk is dat de NSA daar rechtstreeks toegang toe heeft? Noorwegen heeft daarom overheidsdiensten verboden om Google apps te gebruiken: het geeft immers geen pas je eigen burgers willens en wetens bloot te stellen aan privacyschending door vreemde mogendheden. We kunnen clouddiensten simpelweg niet meer vertrouwen.

(Niet dat je iets te verbergen hoeft te hebben om daar kopschuw van te zijn. De enige relevante vraag is: op grond van welk recht mag een overheid – die van ons, laat staan een vreemde overheid – in hemelsnaam in onze gegevens zoeken, wanneer er geen enkele verdenking tegen je bestaat?)

Foto: Takeshi Kawai (cc)

PRISM: meer klokkenluiders, bugs, internet vrijheid en statistiek

ACHTERGROND - Dat de NSA ons bespioneerde mag vorige week niet als een verrassing zijn gekomen. Een aantal interessante stukken hebben weinig of geen aandacht gekregen in de Nederlandse media. Een kort overzicht.

Edward Snowden is niet de eerste klokkenluider bij de NSA. USA Today interviewde drie van zijn voorgangers: ‘We told you so.’ Moraal van het verhaal: Zij faalden omdat ze de officiële weg bewandelden. Snowden had dus geen andere keus dan om de publiciteit te zoeken en krijgt hun volledige support.

Naast dat Microsoft (gedwongen) meewerkt aan de inzage in emails etc, hielp het bedrijf de NSA nog op een andere manier. Bugs in hun software werden direct gerapporteerd aan de NSA, zodat deze er misbruik van kon maken voordat Microsoft een patch had uitgegeven.

Bruce Schneier betoogt terecht dat het hele schandaal een bedreiging is voor onze vrijheid op internet. Niet alleen omdat onze privacy wordt bedreigt, maar vooral omdat de onthullingen andere landen de argumenten in handen geeft om meer controle te krijgen over het internet. Immers, de VS hebben laten zien dat ze een onbetrouwbare partner zijn in het beheren van het internet.

Al met al nieuws waar je niet echt vrolijk van wordt. Om het nog erger te maken twijfelen statistici openlijk aan de effectiviteit van de detectie-algoritmes van de NSA. Volgens sommigen zullen er te veel false positives voordoen om één echte terrorist te vangen. Het risico dat een flink aantal mensen onterecht verdacht wordt, lijkt daarmee heel reëel te worden.

Foto: Takeshi Kawai (cc)

Edward Snowden and the globalisation of whistleblowing

ANALYSE - Edward Snowden performed an act of great bravery, Annie Machon says, but the old media reporting the story act as a bottleneck for the free flow of information.

I have held back from writ­ing about the Edward Snowden NSA whis­tleblow­ing case for the last week — partly because I was immersed in the res­ult­ing media inter­views and talks, and partly because I wanted to watch how the story developed, both polit­ic­ally and in the old media. The reac­tion of both can tell you a lot.

That does not mean that I did not have a very pos­it­ive response to what Snowden has done. Far from it. The same night the story broke about who was behind the leaks, I dis­cussed the implic­a­tions on an RT inter­view and called what he did Whis­tleblow­ing 2.0.

Why did I say that? Well, it appeared from his ini­tial video inter­view with The Guard­ian that he had learned from pre­vi­ous whis­tleblow­ing cases: he had watched the media and care­fully chosen a journ­al­ist, Glenn Gre­en­wald, with a good track record on the
rel­ev­ant issues who would prob­ably fight his corner fear­lessly; his inform­a­tion clearly demon­strated that the intel­li­gence agen­cies were spin­ning out of con­trol and build­ing sur­veil­lance states; he care­fully chose a jur­is­dic­tion to flee to that might have the clout to pro­tect him leg­ally against the wrath of an over-mighty USA; and he has used his inter­net and media savvy to gain as much expos­ure and pro­tec­tion as quickly as possible.

Foto: Takeshi Kawai (cc)

De blote dijen van AIVD of wat er schuil gaat achter die dekmantels

ANALYSE - Niet eens zo lang geleden schoof de dekmantel van de AIVD ten aanzien van activiteiten jegens Nederlandse journalisten onthullend hoog op. De Telegraaf had een klacht ingediend bij het Europese Hof nadat journalisten van de krant door de geheime dienst onder surveillance waren geplaatst. Ze hadden staatsgeheimen in handen en dat rechtvaardigde volgens de AIVD ook voor de geheime dienst ‘bijzondere middelen’ om de journalisten in de gaten te houden. En dat mocht dus niet, aldus een kekke samenvatting van de verantwoordelijk minister van Binnenlandse Zaken, Plasterk (PvdA) in november 2012.

Het EHRM komt unaniem tot het oordeel dat de inzet van bijzondere bevoegdheden door de AIVD tegen de Telegraafjournalisten een schending oplevert van artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) (privacy) en artikel 10 EVRM (recht op vrije meningsuiting en informatievergaring); de strafvorderlijke inbeslagneming van documenten bij De Telegraaf acht het Hof (in meerderheid; vijf tegen twee) in strijd met artikel 10 EVRM.


En waar in Amerika volgens de meeste betrokkenen zowel PRISM als het afluisteren van journalisten bij AP zijn gemeld bij (geheime, dat wel) commissies en ook het Congres (in select gezelschap, dat ook weer) ervan af wist, mist dergelijk (en degelijk) toezicht in Nederland. De geheime dienst onderwierp zonder last en ruggespraak Nederlandse journalisten aan een streng beleid van toezicht.

Foto: Takeshi Kawai (cc)

Noord-Amerika: Superman, David Letterman en blanke mannen

ELDERS - Drie keer raden welk onderwerp de afgelopen week nogal in de belangstelling stond in de VS? Was het soms het bespieden van burgers wereldwijd door de National Security Agency (NSA) met het PRISM-programma, onthuld door The Guardian en The Washington Post? Wie de naam Edward Snowden inmiddels niet kent, heeft echt onder een steen geleefd.

De documenten die Snowden lekten naar de Guardian en de Post waren geclassificeerd als top secret, wat betekent dat ze ‘exceptionally grave danger’ aan de nationale veiligheid konden brengen. Maar wie bepaalt eigenlijk welke documenten hoe geclassificeerd worden? Pando Daily probeert het een en ander duidelijk te maken. Ondertussen beschreef Businessweek hoe wij met z’n allen PRISM mogelijk hebben gemaakt. Door massaal te vertrouwen op internetbedrijven als Google, Facebook en Yahoo, die op hun beurt weer vertrouwen op open source software, hebben we de deur naar digitaal bespied te worden zelf wagenwijd open gezet.

Enfin, PRISM dus. 

De Amerikanen hadden nog wel oog voor iets anders. Het ware verhaal achter de architectuur van de Daily Planet, bijvoorbeeld. Ja inderdaad, die krant uit de Supermanverhalen. En wisten we allemaal wel dat David Letterman steevast hetzelfde zegt tegen de drummer als er een band bij hem heeft opgetreden? ‘Are these you drums, or rentals?

Foto: Takeshi Kawai (cc)

PRISM

OPINIE - Dat de NSA ons in de gaten houdt, mag geen verrassing zijn. De grote vraag is wat ze nog meer doen om te bepalen wie er wel en niet een risico vormt.

Kort voor de inhuldiging van koning Willem-Alexander was er het kleine berichtje dat de AIVD zo’n honderd geïsoleerd levende mannen (“lone wolves”) in het vizier hield. Het bericht zal, na de aanslagen in Apeldoorn en Alphen aan den Rijn, maar weinigen hebben verbaasd. Dat we in de gaten worden gehouden, is inmiddels zó algemeen bekend dat het aanleiding was tot grapjes. Ik heb althans een stuk of wat vrijgezelle mannen horen opmerken dat ze nu extra voorzichtig zouden zijn.

Hoe dat in de gaten houden eruit ziet, weet elke computergebruiker. Niemand online heeft enige privacy. Facebook is een makkelijk voorbeeld: ook wie zijn privacy-instellingen scherp afstelt, krijgt verdraaid goed gerichte advertenties voor de kiezen. Er was laatst een bericht dat er algoritmes zijn waarmee kan worden vastgesteld of een computergebruiker een vrouw of een man was.

Dat ook de overheid deze mogelijkheden kent, en dat de inlichtingendiensten die willen gebruiken, is evenmin nieuws. Sinds midden jaren negentig werd besloten dat e-mail niet moest worden beschouwd als een brief, waarop het briefgeheim van toepassing is, maar als telefoongesprek, dat eventueel viel af te tappen, zijn er legio voorstellen gedaan om uw privacy in te perken. Het zal niemand zijn ontgaan dat er wetsvoorstellen zijn geweest om computers te voorzien van achterdeurtjes om de gebruiker te controleren.

Foto: Takeshi Kawai (cc)

Privacy

OPINIE - Edward Snowden is een dapper man, laat daar geen misverstand over bestaan. Hij is als de Iraniër die aantoont dat zijn land een atoombom aan het ontwikkelen is, de Rus die onthult dat Poetin gaat scheiden omdat hij het heeft aangelegd met een man, of de Noord-Koreaan die wereldkundig maakt dat Kim Jong Un bang is in het donker en geen appelmoes lust.

Een tikkeltje naïef misschien, maar: dapper, dat zonder meer.

Wanneer je dergelijke leeuwenmoed weet te koppelen aan de goede zaak en een flinke portie persoonlijk leed, fysiek dan wel emotioneel, ben je op de sociale media al snel een onvolprezen held. Voorbeeld: steek jezelf op een Arabisch plein in de hens uit naam van de vrijheid en eeuwige heldenstatus is onmiddellijk je deel, ongeacht de uitkomst van de ongewisse en bloedige toekomst die je mogelijk in gang zet.

Je eigen vrijheid opofferen als ultieme daad in een situatie die je als uitzichtloos ervaart: het is zeker iets wat bewondering afdwingt, ook al motiveren types als Anders Breivik hun daden met een soortgelijke argumentatie.

Gelukkig valt er tegen de motieven van Edward Snowden weinig in te brengen. Hij kon de meedogenloze inbreuk op de privacy van gewone burgers door de Amerikaanse overheid niet langer aanzien en kon de aanvechting om in actie te komen niet langer onderdrukken. Ondergedoken en met een theedoek over zijn laptop gedrapeerd – je vraagt je af waarom, denkelijk niet om zijn Gmail-wachtwoord af te schermen – stuurde hij zijn vertrouwelijke stukken naar The Guardian. Driewerf hoera, want privacy, daar kunnen we niet genoeg van hebben.

Foto: Takeshi Kawai (cc)

PRISM is uitwas van een groter probleem

OPINIE - PRISM is slechts een uitwas van een veel groter probleem: u wordt door uw eigen overheid onvoldoende beschermd.

Er is grote verontwaardiging over PRISM ontstaan, het geheime Amerikaanse afluisterproject waarbij veiligheidsdiensten direct toegang hebben tot het verkeer van de belangrijkste internetdiensten. Zonder verdenking kan het digitale doopceel van iedere overzeese burger (u en ik dus) worden gelicht. Het feit zelf is niet verrassend, maar wel de schaal waarop.

In Den Haag is het opvallend stil gebleven. Jacob Kohnstamm, voorzitter van het College Bescherming Persoonsgegevens, mocht even krachteloos boos worden in het Achtuurjournaal. Minister Plasterk verwees de zaak snel door naar Brussel. En onze volksvertegenwoordigers – nooit te beroerd om na ieder wissewasje woedend, kwaad, verontwaardigd of geschokt te zijn – houden zich stil.

En daar ligt een veel groter probleem.

Het kernprobleem is namelijk dat de VS een zeer ruime opvatting heeft over wat onder hun jurisdictie valt. Het PRISM-programma vindt zijn legitimering in de PATRIOT Act. Die wet is keer op keer gebruikt om overzeese informatie als Amerikaans te bestempelen om daarmee alle officiële juridische kanalen te omzeilen. Het simpele feit dat de Google, Facebook, Yahoo!-data via een Amerikaanse server lopen (ook al bevinden zender en ontvanger zich in het buitenland), is genoeg om afluisteren te rechtvaardigen.

Vorige