COLUMN - Wie bepaalt eigenlijk wat normaal is, en kan wat normaal is nog veranderen?
Onlangs was ik op een filosofisch festival en daar kocht ik een pakje met kaarten, genaamd ‘Praatprikkels’. Het pakje bevat vijftig filosofische vragen voor kinderen. Toen ik de kaarten de volgende dag bekeek met een meisje van een jaar of tien, kwam ik tot de conclusie dat de kaarten ook voor ‘grote mensen’ nog best stof tot nadenken geven.
Vandaag wil ik in deze blog dan ook een van de vragen aan u voorleggen. Het is een vraag die mij bezighoudt: wie bepaalt wat normaal is?
Een week geleden woonde ik een debatje bij over duurzaamheidsvraagstukken. Op een gegeven moment gooide iemand de stelling in de groep: vlees eten moet verboden worden. Het voelt als een absurd idee, dat supermarkten ineens geen vlees meer in de schappen zouden hebben.
Maar terwijl ik daar zo over aan het nadenken was, kwam er een herinnering in me op aan een ander debat, een half jaar geleden. Ook in dat debat kwam een stelling over vlees voor en er waren daar waarachtig mensen die vonden dat er een positief recht was om vlees te eten. Het moest niet alleen niet verboden worden, maar de prijzen moesten bovendien zodanig zijn en blijven dat ook arme mensen iedere dag vlees konden eten. Als dat niet kon, was het namelijk niet eerlijk.
Vlees werd neergezet alsof het een basisvoorziening was, zoiets als de bijstand, of als de medische behandelingen in het basispakket. Alsof we vleessubsidie zouden moeten gaan uitkeren als mensen door een vleestaks niet meer dagelijks een kipfilet zouden kunnen betalen.
Ik fronste toen mijn wenkbrauwen en dacht: wie bepaalt wat normaal is…?
‘Normaal’ hangt altijd samen met de status quo. Wat de gemiddelde standaard is, wordt gezien als ‘normaal’ voor de hele maatschappij. Maar die gemiddelde standaard is vaak willekeurig. Waarom hebben mannen vaak kort haar, en vrouwen vaak lang haar? Waarom is Kerst typisch een feest dat je met je familie doorbrengt, en Oud & Nieuw niet? Waarom eten de meeste mensen iedere dag vlees, en maar weinig mensen niet?
Bepaalde dingen zijn zoals ze nou eenmaal gekomen zijn. Maar dat betekent niet dat ze ook zo hoeven te blijven als ze nou eenmaal geworden zijn. Zeker niet als er goede redenen zijn om ‘normaal’ te veranderen. Dus stelde ik me de supermarkt eens anders voor: het vleesvak is een eiwitvak geworden, met nog een klein hoekje voor dode dieren. Het vak met noten is uitgebreid en de prijzen zijn verlaagd door de kwantumkorting. Rond Pasen wordt er niet geadverteerd voor rollade, maar voor kaasfondue.
Wie bepaalt wat normaal is? Niemand en iedereen. Maar de volgende vraag is: als ‘normaal’ best een beetje anders zou mogen zijn, wat doen we dan? Ik heb het Ei van Columbus nog niet gevonden. Wie wel?
Reacties (42)
50%+1
“Normaal” is datgene, waarvan de meeste mensen denken, dat het normaal is. Dat is veranderbaar en verandert ook in de tijd. B.v. Vroeger werd het normaal gevonden om één keer per week te baden, tegenwoordig wordt het normaal gevonden om elke dag te douchen.
Ik geloof dat er zoiets als een omslagpunt bereikt moet worden voordat iets in ieder geval niet meer abnormaal gevonden wordt. Maar om iets normaal te gaan vinden, als ware het de “norm”? Daar komt heel wat meer bij kijken.
Ik kan alleen maar hopen dat de vrijheid om je eigen afweging te maken, zolang je geen andere mensen en dieren onnodig leed aandoet, normaal wordt gevonden. “Normaal” als een randvoorwaarde.
Je kunt jezelf afvragen of het normaal is om naar een filosofisch festival te gaan en jezelf utopische vragen te stellen over een vleesloze supermarkt terwijl er in de tijd dat ik dit typ er drie vlees-etertjes geboren zijn.
Iemand doet iets. Als het opgepikt wordt en het is blijvend is het normaal.
Om verder over na te denken:
En omdat alle fauna economisch (niet lui) zijn, pikken ze, waar ze als groep bijeen staan/zijn, datgene op, dat, op dát moment, de minste energie kost. (later vergeten ze het weer, misschien)
De flora moet maar zien waar en hoe ze terecht komen.
De mens móet* nog wat (extra’s), menen sommigen.
Sociale dwang* en hormonale drang kost beide energie.
“die gemiddelde standaard is vaak willekeurig. Waarom hebben mannen vaak kort haar, en vrouwen vaak lang haar? Waarom is Kerst typisch een feest dat je met je familie doorbrengt, en Oud & Nieuw niet? Waarom eten de meeste mensen iedere dag vlees, en maar weinig mensen niet?”
Aan deze voorbeelden is niets willekeurigs, alledrie hebben ze een verklaarbare oorzaak:
Kort haar wordt van nature als mannelijk ervaren en lang haar als vrouwelijk, beiden zijn voor het andere geslacht aantrekkelijk (hormonale oorzaken).
In de winter zijn mensen door biologische oorzaken moe en depressief en komen ze met Kerst voor de gezelligheid samen en vreten en zuipen ze hun ellendigheid weg. Oud & Nieuw is dan weer een cultureel fenomeen dat waarschijnlijk door de jaren gegroeid is.
Vlees is lekker. Eten met veel energie, voornamelijk vet eten stimuleert stoffen voor beloning in je lichaam, dit is ook allang aangetoond. Zonder de energiewaarde van vlees was de mens nooit tot zijn huidige ontwikkelingsniveau geëvolueerd.
De standaard/norm is niet willekeurig, er zit een biologische dan wel een incrementeel gegroeide ontwikkeling achter. Zelfs jou besef over het concept “normaal” is door de millennia heen bij elkaar gefilosofeerd @Jojanneke_Vanderveen
@7 :
Kort haar wordt van nature als mannelijk ervaren en lang haar als vrouwelijk, beiden zijn voor het andere geslacht aantrekkelijk (hormonale oorzaken).
Dat is zeer cultureel bepaald – denk aan de Galliërs in de Romeinse tijd : lang haar voor mannen. Niks hormonaal. De vraag wat is normaal is juist op dit onderwerp onverkort van toepassing. Fabel-uitspraak dus. En dat geldt ook voor de rest van je reactie maar ik laat het hier bij.
*ik heb kort haar, had lang haar*
*ik houd van vrouwen met haar van alle lengtes en kleuren maar ze moeten wel korter zijn dan ikzelf maar groter dan 1,55m *
@8:
Testosteron zorgt voor haarverlies
@9:
En daarom zijn sterk kalende mannen het aantrekkelijkst, nietwaar?
Normaal heeft niets met Status Quo te maken:
Wel hebben ze allemaal lang haar.
Daar komt bij, @7, dat de vraag “Wie bepaalt wat normaal is?” helemaal geen vraag is (wat vaker voorkomt bij zogenaamde ‘filosofische vragen’) maar een opzettelijke vagiteit. Het is een Nederlandse, verontwaardigde antwoord-in-de-mond-legvraag, waarop het antwoord natuurlijk bij een ieder weldenkend en welvoelend Nederlands mens in de mond bestorven ligt: “Percies! Helemaal niemand bepaalt dat voor mijn!” Anders, beter gesteld is de eigenlijke vraag: “Wie bepaalt de norm?” en daaraan zie je al meteen dat het geen vraag is in de strikte zin, want de norm is de norm omdat het de norm is, omdat het zo heet. Die bepaalt zichzelf dus.
“Zonder de energiewaarde van vlees was de mens nooit tot zijn huidige ontwikkelingsniveau geëvolueerd. Dat is allang aangetoond.”
Yeah, right. Omdat je zo goed kunt bepalen wat de ontwikkeling van de mens 10.000 jaar geleden bevorderd heeft.
On-topic: Als je veranderen wilt wat normaal gevonden wordt, moet je genoeg media-invloed hebben en dan nog eens de juiste aanpak (niet met een koningslied bijvoorbeeld).
Als Maxima bijvoorbeeld een lans zou breken tegen vlees (zal wel niet, want ze komt uit Argentinie), dan zou dat succes kunnen hebben.
Geert bepaalt dat a contrario
“Doe is normaal man”
Dat lijkt me filosofisch gezien verstandig, dat je eerst begint met elimineren wat het niet is. Politiek gezien weet ik dat nog niet zo.
@13
Daar zijn boekjes over geschreven hoor en beestjes met vleesjes waren toch wel belangrijk. http://en.wikipedia.org/wiki/Guns,_Germs,_and_Steel
Het is een vraag die mij bezighoudt: wie bepaalt wat normaal is?
De schrijver heeft het dus niet over statistisch normaal, maar over moreel normaal.
Dat bestaat niet.
Mensen hebben verschillende opvattingen over wat normaal is.
Je kunt, of kon, dat in Staphorst zien, een zeer gristelijk dorp.
Toch werd, of wordt, daar pas getrouwd als de vrouw in verwachting is, geen voorhuwelijkse gristelijke kuisheid.
Je ziet het nu in Frankrijk waar een halve burgeroorlog aan de gang is over het homohuwelijk.
Je ziet het in Duitsland waar de voorzitter van FC Bayern vele miljoenen zwart geld blijkt te hebben, velen zien hem als crimineel, anderen willen dat hij aanblijft als voorzitter.
@8:
Lang haar bij mannen is uitstekend tegen muggensteken in de nek.
@12 Spijker, kop.
Jojanneke gedraagt zich in deze stukjes dan ook niet als filosoof, maar als ideoloog.
En verder wat een aantal hier al ingebracht hebben: ‘normaal’ is wat de meerderheid in een gemeenschap of samenleving als normaal ervaart. Meer zit er niet achter.
Daarom kunnen normen ook altijd ter discussie gesteld worden.
-Hoezo is het normaal dat de vrouw achter het fornuis blijft?
-Hoezo is het normaal dat arbeiders 12 uur per dag werken voor een hongerloontje?
-Hoezo is het normaal dat … [vult u maar in]?
Zo valt iedere maatschappelijke norm ter discussie te stellen (en dat gebeurt dan ook voortdurend). Ook de norm dat het normaal is om 5-7 dagen per week vlees te eten. Zou dat wel normaal moeten zijn? Daar kun je inderdaad best vragen bij stellen, gezien de ecologische kosten en de dieronvriendelijke praktijken die het met zich meebrengt.
@7: “Zonder de energiewaarde van vlees was de mens nooit tot zijn huidige ontwikkelingsniveau geëvolueerd”
In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst.
Mensen zijn omnivoren, en de calorische waarde per hap vlees is veel groter dan die van plant. Dikke kans dat er genetisch iets is ingebouwd is in mensen, dat als ze de keuze hebben, ze sterk neigen naar het vlees.
Ik vermoed ook dat als je vlees morgen verbiedt er op de lange termijn problemen zullen ontstaan met ijzertekorten etc.
Het is nou eenmaal een stuk makkelijker om de goede dingen binnen te krijgen als je vlees en groenten eet.
Opmerkelijk dat vleesgebruik wel een punt is en vlieggebruik niet of veel minder. De nadelen voor het milieu zijn vergelijkbaar en meer nog dan vlees is de luchtvaart geheel vrijgesteld van heffingen en belasting.
Een kleine groep van regelmatige vliegtuiggebruikers zorgt voor een onevenredige en snel groeiende milieulast, die blijkbaar nauwelijks weerstand oproept en dus als “normaal” gezien wordt.
@21 De consumptie van vlees is een discussiepunt mede vanwege het dierenleed dat gepaard gaat met de productie.
Dit hele topic is over 10 jaar een non-issue zodra de halve bevolking massaal petri-vlees naar binnen aan het proppen is.
@22: Vliegen niet dan?
@24 Peanuts. Ken je al iemand die niet in een jumbo stapt vanwege zielige ganzen?
@25: Die vraag onderstreept de hypocrisie die #21 opmerkt alleen maar.
@26 Alleen als het dierenleed en het aantal dode dieren door vliegtuigen van dezelfde orde van grootte zou zijn als het dierenleed en het aantal dode dieren dat wordt veroorzaakt in de bio industrie.
Het is ook niet opeens hypocriet om als vegetariër met de trein te reizen omdat er af en toe een egel onder de trein komt.
Er zijn nog veel meer voorbeelden van dergelijke hypocrisie. Denk aan de ellende in midden-Afrika rondom zeldzame metalen omdat iedereen een mobieltje heeft. De kinderhandjes in Pakistan en Bangladesj die sportartikelen maken. Enzovoort enzovoort.
@7:
De geschiedenis leert dat dat beeld nog al eens wisselt. Al heb ik wel medelijden met de kalende en kale mannen, die de keus niet kunnen maken, of ze lang of kort haar willen hebben. Voor je carrière is het over het algemeen goed om je haar kort te knippen, maar dat heeft niks met hormonen of het andere geslacht te maken.
Oud en nieuw is volgens mij ook in de winter. Het familiegebeuren met kerstmis is een religieus fenomeen. Door alle winkels en andere openbare gelegenheden te sluiten (tot voor kort nog veel meer dan nu), hadden mensen weinig andere keus dan thuis te zitten met familie en / of vrienden. Verplichte gezelligheid. Je zou er gewoon depressief van worden. Vandaar de uitbarsting van vreugde enkele dagen later, dat die ellendige dagen weer voorbij zijn.
Volgens mij is de menselijke evolutie pas in een stroomversnelling gekomen, toen we van traditionele jagers-verzamelaars agrariërs werden en minder van vlees afhankelijk werden.
@29: Kalende mannen kunnen hun haar, of wat ervan over is, ook laten groeien hoor. Maar inderdaad waarschijnlijk niet goed voor je carrière, tenzij je druide wilt worden. Of Nico Dijkshoorn heet.
‘Normaal’ is trouwens een woord dat gebruikt wordt om te discrimineren. Het wordt gebruikt om eigen acties te rechtvaardigen (‘dat is normaal’), of om anderen te diskwalificeren (wat de ander doet of zegt is niet normaal; het wordt tijd dat de ander eens normaal doet). ‘Normaal’ is dus een uitermate subjectief gegeven, dat van persoon tot persoon verschilt.
@29: Volgens mij is de menselijke evolutie pas in een stroomversnelling gekomen, toen we van traditionele jagers-verzamelaars agrariërs werden en minder van vlees afhankelijk werden.
Dat is zeer dubieus. Wel staat redelijk vast dat beschavingsuitingen / cultuur (kunst, wet, bouwkunst, pottenbakkerij etc…) met de introductie van de landbouw een grote vlucht hebben genomen. Babylon, Egypte, China enzovoorts. Of dat equivalent is met de evolutie (biologisch) waag ik te betwijfelen.
@32: ik schreef al, dat dat ‘volgens mij’ was. Geen zekerheid dus, en je mag daar dus aan twijfelen. Maar de stelling waar dat een reactie op was, is nog veel dubieuzer…
Ik dacht dat @7 over de ontwikkeling van de samenleving sprak maar bij een herlezing lijkt het er eerder op dat het gaat over de evolutie van de mens.
@31: … is nog veel dubieuzer…
Eens.
@15: Als je het artikel gelezen had, dan had je twee dingen ontdekt waarvan de auteur VERONDERSTELT dat zij bij het voedsel van der Europeanen voordelig waren: proteine-rijke plantaardige voedsel zoals graan en gerst, en ANDERE SOORTEN vlees dan in Amerika.
Het hele boek is een natuurlijk een theorie die niet te bewijzen valt. Zie ook de uitgebreide kritiek.
http://en.wikipedia.org/wiki/Guns,_Germs,_and_Steel#Criticism
Maar ja, ik weet uit ervaring dat je tegen vlees-eters niet kunt argumenteren, omdat het niet om de argumenten gaat maar om de emotie.
@36
Ik heb het boek gelezen, dipshit. Moet je ook eens doen als je wilt weten hoe de vork echt in de steel steekt.
Ik zie niet in wat mijn eetpatroon te maken heeft met de algemene vaststelling van hoe beschavingen zich in het verleden konden ontwikkelen (daar gaat het boek trouwens over, niet over de biologische evolutie van de mens of zo). Daarbij, je hoort mij niet zeggen dat we vlees zouden moeten eten omdat dat goed voor ons is.
Focus Bob. Neem anders even een vitamine B12 pilletje.
Vlees heeft een zeer grote rol gespeeld bij het overleven van de mens/aap op de savanne na het verdorren van het apenbos.
Jagen op vlees heeft aangezet tot het ontwikkelen van gereedschappen (Homo Habilis). Onze neven de chimps jagen en eten ook regelmatig vlees.
Er is geen enkele reden om te twijfelen aan het vleeseten door de mens en zijn voorouders (behalve misschien de Paranthropus boisei, de graseter, uitgestorven) de afgelopen 6 miljoen jaar; vegetarisme is een idiote ongefundeerde modegril van de laatste 20.000 jaar.
Wat een reacties op mijn plempsel zeg. Het was niet mijn bedoeling om een discussie over de moraal van die onderwerpen te houden en het zou best kunnen dat het een en ander niet volledige accuraat is of op zijn minst bediscussieerbaar.
De strekking van mijn post was meer dat de gemiddelde standaard niet “vaak willekeurig is” zoals Jojanneke stelt, maar dat de standaard meestal het gevolg is van verklaarbare oorzaken.
Dan toch even een reactie betreft de opmerking m.b.t. vlees en de menselijke evolutie:
1. Doordat onze voorouder-primaten (xxx miljoen jaren geleden) vlees gingen eten kregen zij veel meer eiwitten binnen die hen in staat stelden om hun hersenen tot grotere capaciteit te ontwikkelen en verkregen zij meer energie die zij aan andere dingen konden besteden dan aan voedsel verzamelen.
2. Vroeger (afgelopen xxx miljoen jaar) was voedsel en dus energie schaars. Vet was vroeger toen vrijwel iedereen een tekort aan voeding had gezond door de energiewaarde. Daardoor reageert ons beloningsstelsel nog steeds sterk door stoffen aan te maken wanneer wij energierijk vet voedsel eten.
P.S.: Nee ik ben niet achterlijk, ik weet dat elke dag vlees eten ongezond is en ik ben hier niet aan het vegetariër-bashen.
Ik vind dit beslist een van de betere stukjes van jvdv en juist omdat dit minder vertelt wat we vinden en afvraagt wat is normaal zonder daar per se een ontleed antwoord mee te geven?
Traditioneel wordt vrijweL nergens elke dag vlees gegeten. Niet te betalen! Niet op te brengen van een stukje land. Idd wat joost zegt een feestmaal: dus niet normaal maar alleen bijzonder. Maar nu vindt iedereen het normaal, is het normaal geworden? Het is nog steeds ongezond en de ruimte die benodigd is, is enorm. Waarom dan een nieuw “normaal”?!
@40:
Dus wij stammen af van voorouder-primaten, die geen vlees aten? Heb je daar bewijzen voor? En waarom zou iets dat xxx miljoen jaar geleden plaats vond nog relevantie hebben voor wat we nu normaal vinden?
Ik krijg steeds meer de indruk in dit draadje in een sprookjesboek te zijn beland…