In drie gastbijdragen presenteert Jasper Soetendal op verzoek van Sargasso enkele opvallende resultaten uit Weetwaar.com. Weetwaar.com is een onderzoeksinitiatief van Braxwell Labs waar geografische, demografische, politieke en economische informatie gecombineerd wordt in verrassende visualisaties.
In hoeverre bepaalt je banksaldo je politieke voorkeur? En hoe verandert dit in een ontzuilde, polariserende samenleving?
Voor alle Nederlandse gemeente heeft Weetwaar.com het besteedbaar inkomen vergeleken met de resultaten van de Europese Verkiezingen van 2009. Onderstaande figuur toont dat voor vrijwel alle partijen er geen of nauwelijks correlatie bestaat tussen belastbaar inkomen in een gemeente de de lokale verkiezingsuitslag. Alleen voor D66 en VVD geldt: hoe hoger het belastbaar inkomen, hoe hoger de verkiezingsuitslag.
Rijk kiest D66
Hoe ‘rijker’ een gemeente, des te hoger het percentage D66-stemmers; Niet de zo voor de handliggende VVD, maar D66 gooit relatief de hoogste ogen in de rijkere gemeentes.
De figuur toont eveneens aan dat dit tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 (de grijze bolletjes) nog niet zo was: toen was er een overduidelijke, sterke correlatie tussen inkomen en VVD-stemmers. 3 jaar later hebben de partijen stuivertje gewisseld en mag D66 zich meer dan ooit verheugen op goede uitslagen in welgestelde gemeenten.
Laten we een stapje dieper kijken. Eerst naar de correlatie tussen besteedbaar inkomen en de VVD-verkiezingsuitslag. Onderstaande afbeelding toont een ‘komeet’ van gemeenten, met een staart van welgestelde gemeentes met hoge inkomens en veel VVD-stemmers. Opvallend is echter een vreemde uitschieter vanenkele gemeenten met benedengemiddelde inkomens. 5 gemeentes uit eenzelfde regio bovendien: Asten, Someren, Deurne, Helmond en Laarbeek. Wat is er aan de hand in Oost-Brabant? Een lokale VVD-coryfee? Hans van Baalen noch Mark Rutte komt uit deze regio.
In de volgende diagram een zelfde afbeelding voor D66. De figuur ziet er vergelijkbaar uit, maar met uitschieters op andere vlakken. Verschillende universiteitssteden zijn positieve uitschieters en scoren flink hoger. De écht rijke gemeenten daarentegen blijven nog wat achter. De aanhang van D66 is er bovengemiddeld hoog, maar gezien de hoge inkomens liggen daar nog kansen voor Pechtold en de zijnen.
Scorebordjournalistiek? Misschien. De verschillen in de correlatie n.a.v. de recente Europese verkiezingen zijn minimaal, maar de verschuiving ten opzichte van de laatste Tweede Kamerverkiezingen zijn onmiskenbaar.
Wordt D66 de nieuwe VVD? Het lijkt er op dat de welgestelden vluchten voor de conservatieve strijd op rechts en steeds vaker kiezen voor het progressievere D66.
UPDATE (2-9-09):
In de eerste figuur is, zoals in reactie #11 door JSK terecht opgemerkt, de situatie van de Europese verkiezingen 2004 niet opgenomen. Was dit wel gedaan, dan was eerder duidelijk geworden dat de verschuiving vooral toe te wijzen is aan het verschil in stemgedrag tussen Europese verkiezingen en nationale verkiezingen.
De stelling “De welgestelden wisselen de VVD in voor D66” dient dus genuanceerd te worden naar “Voor de Europese verkiezingen wisselen vooral de kiezers in de welgestelde gemeenten de VVD in voor D66”.
N.B. De bronnen staan vermeld in de afbeeldingen en zijn steeds de meest recente: voor het inkomen per werkende inwoner zijn gegevens van het CBS uit 2007 gebruikt. De resultaten van de Europese Verkiezingen van 2009 zijn gepubliceerd door de Kiesraad. In de laatste twee grafieken geeft de grootte van een bolletje het aantal inwoners van een gemeente aan, en de kleur de leefklimaatscore (van rood naar groen) zoals deze in Weetwaar.com is samengesteld op basis van tientallen factoren.
Reacties (16)
“Alleen voor D66 en VVV geldt …”
VVVVVD?Fixed. Freudiaanse typefout? :-)
(Ikke slechts copy/paste gedaan, ikke onschuldig)
Uch! Over slechte statistiek gesproken. Je vergelijkt TK-verkiezingen met EP-verkiezingen.
Waarschijnlijk is de VVD nog steeds oud geld (hypotheekrenteaftrek boven alles!) en D66 meer nieuw geld, of nieuw geld in wording (nu goede baan, maar nog druk bezig om een spaarrekening op te bouwen, en daarna kwistig aan het uitgeven voor die bose-installatie, kosmopolitische weekendjes new york en donaties aan kiva.org). Misschien wel Ingleharts materialistische waarden vs postmaterialistische waarden (ook leuk om mee te correleren).
Maar goed, misschien komt er wel een moment dat de D66stemmers de hypotheekrenteaftrek opeens belangrijk gaan vinden, of dat ze die nare mensen in gewaden voor hun deur zat zijn, en dan is de VVD nog altijd wel een leuke optie om op terug te vallen.
We hebben het te goed, that’s what.
Mag dat verband ook worden omgedraaid: hoe meer stemmen de VVD/D66 krijgen hoe hoger het inkomen in de gemeente wordt?
hmm. zo lang er nog stemgeheim is, en zo lang nog niet ieders inkomen openbaar gemaakt is, zijn dit soort onderzoekjes niet meer dan guesstimates.
Wat hier gemeten wordt is slechts de relatie tussen de verkiezingsuitslag (met slechts een beperkte opkomst) en het gemiddelde inkomen. Op deze data kun je vervolgens prachtige technieken loslaten om diagrammen te maken, maar het blijft niet meer dan een aangeklede gok. De stelling dat “Rijk stemt D66” bekt leuk, maar kan niet op dit onderzoek gebaseerd worden.
Hoge inkomens worden in deze tijd met name verdiend door de mensen die (indirect) van de grote belastinghoop scheppen; Artsen en ander medisch personeel, beschermde beroepsgroepen,TV-makers/producenten/omroepen, heel veel duur overheidspersoneel(ministeries, waterschappen ),beleidsmakers,adviseurs/adviesbureaus, semi-publieke organen etc. Dit zijn allemaal D’66 en VVD stemmers.
Er zitten ook meer linksige voorkeuren onder deze stemmers, alles telt zolang je maar (IN)DIRECT aangesloten bent op de stroom geld die uit Den Haag komt. Bovenstaande banen zijn vaak voor het leven, weinig risico, veel pensioen en een hoge baangarantie.
@Remco: Klopt, wanneer je een keihard bewijs zoekt dat mensen met een hoger inkomen meer VVD of D66 stemmen, bieden deze data en grafieken geen enkele grondslag.
In deze serie van artikelen probeer ik ook eerder de rol van ‘fotograaf’ op me te nemen. Er wordt niet geprobeerd een wiskundige vergelijking op te lossen, maar vanuit een nieuw oogpunt een ‘foto’ te maken van een bepaalde situatie. Rol van de fotograaf is om te kiezen voor een verrassende hoek, lichtval of compositie om een daadwerkelijke situatie te fotograferen.
Want ‘guesstimates’ of ‘gokken’ zijn het niet. De diagrammen tonen in dit geval het daadwerkelijke verband tussen het gemiddelde inkomen en de verkiezingsuitslag van een gemeente. Dat zijn beide ‘keiharde’ cijfers.
Alhoewel hier inderdaad niet op individueel niveau conclusies getrokken kunnen worden, zijn er op deze manier wellicht wel macro-politieke situaties of ontwikkelingen te zien, of misschien alleen flarden daarvan. Iedereen mag daar mee interpreteren of concluderen wat hij/zij wil. Ik doe dat in de laatste alinea ook, niet voor niets met een vraagteken :)
@8: Hoe zit het met de klasse van ondernemers en bankiers, die zogenaamd de economie omhoog houden? Daarnaast zijn er genoeg laag of middenverdieners die leven van de overheid (vuilnismannen, plantsoendienst, onderwijzers en verpleegers). Het lijkt me onwaarschijnlijk dat de (semi-)ambtenaren oververtegenwoordigd zijn onder de bovenmodalen.
@Jasper:
Want ‘guesstimates’ of ‘gokken’ zijn het niet. De diagrammen tonen in dit geval het daadwerkelijke verband tussen het gemiddelde inkomen en de verkiezingsuitslag van een gemeente. Dat zijn beide ‘keiharde’ cijfers.
Juist. Naast Oost Indisch doof vergeet je ook nog eens wat jezelf hebt gezegd. Je begint dit stukje met de kop:
De welgestelden wisselen de VVD in voor D66
Je baseert deze conclusie op het feit dat rijke gemeenten in het jaar 2009 tijdens de Europese verkiezingen meer D66 en minder VVD stemden dan tijdens de Tweedekamer verkiezingen van 2006. Je vergelijkt appels met peren. Al decennia is het bekend dat stemmers “idealistischer” stemmen voor het EP dan de TK: PvdA’ers lopen over naar GroenLinks (en voorlopers, voordat iemand bijdehand gaat doen), VVD’ers naar D66. Ook zijn de kiezers tijdens EP-verkiezingen stuk hoger opgeleid dan tijdens TK-verkiezingen, iets wat ten goede komt aan een partij als D66.
Ik snap wel wat je suggereert – dat de VVD-stemmer door de Wilders napratende Mark Rutte een stuk progressiever is gaan stemmen – maar dat is waarschijnlijk niet waar.
@10 JSK, het nut/effect van de beroepen die jij opnoemt is vrijwel 100%. Wat ik duidelijk wilde maken is dat er ontzettend veel mensen (in)direct aan het belastinggeldinfuus liggen en dat zij ondanks hun dikke inkomen vaak linkser stemmen dan hun status doet vermoeden.
@JSK:
Dank voor de opmerkingen. De kop is uiteraard suggestief. Dat wekt de discussiedrift op :)
Ik zal de uitslagen en inkomens van de Europese Verkiezingen 2004 in de figuur meenemen en kom er dan op terug.
Inderdaad zou het opnemen van de Europese verkiezingen van 2004 een genuanceerder beeld hebben laten zien. Aanleiding genoeg om deze nuancering ook aan te brengen in het artikel. (zie update)
Als de onderzoeker nog niet eens kan verklaren waarom de VVD bij de Europese verkiezingen zo goed scoorde in de regio Asten-Helmond-Deurne, kan ik dat hele onderzoek niet meer serieus nemen. De verklaring is namelijk zo simpel: in Asten woont VVD-eurokandidaat Toine Manders en die is erg populair in die regio. In een groot deel van Brabant zelfs, vanwege zijn actieve campagne.