VERSLAG - Hoe ziet misdaad in Nederland eruit en hoe bestrijd je het? Drie wetenschappers duiken de onderwereld in.
De ‘war on terror’, ‘war on drugs’ en ‘war on crime’: als je kijkt naar de manier waarop we in Nederland over misdaad praten, lijkt het alsof we in een onveilig land wonen. Toch is het in Nederland nog nooit zo veilig geweest als nu. “Hoe veiliger het wordt, hoe hysterischer we omgaan met het laatste beetje misdaad”, stelt filosoof en jurist dr. mr. Marc Schuilenburg (VU). Samen met criminologen prof. dr. mr. Miranda Boone (UL) en dr. Damián Zaitch (UU) ging hij tijdens het Science Café in gesprek over de Nederlandse misdaad.
Sancties en re-integratie
Het aantal gevangenen in Nederland is de laatste decennia flink gedaald. “In vergelijking met het buitenland zijn er in Nederland zelfs erg weinig gedetineerden“, licht Boone toe. Toch betekent dat niet direct dat er minder criminaliteit is. “We brengen steeds minder delicten voor de rechter. En bovendien worden er vaker maatregelen getroffen om mensen uit de gevangenis en in de samenleving te houden, zoals met een taakstraf.”
Als mensen dan toch in de gevangenis terecht komen, is het lastig om re-integratie te bevorderen. “Er wordt moord en brand geschreeuwd over de recidive-percentages, die ook werkelijk heel hoog zijn”, zegt Boone. “Maar als je kijkt naar de mensen die in de gevangenis komen, denk ik dat dat niet zo gek is”. Deze mensen hebben vaak voordat ze met het strafrecht in aanraking komen al veel problemen: verslaving, psychische problemen, schulden. De vaak korte tijd die ze in de gevangenis doorbrengen is ook niet genoeg om deze problemen aan te pakken en daarom vervallen velen van hen weer in het oude gedrag. Bovendien gaan effectieve re-integratiemaatregelen in tegen de publieke opinie: zorgen dat mensen contact met familie kunnen houden, en investeren in werk en vaardigheden. Kortom: het toesnijden van straffen op de problematiek van het individu.
Drugs
Als het gaat om drugscriminaliteit is Nederland wereldwijd een belangrijke speler. Hoe kan een relatief klein land als Nederland hier zo groot in zijn? Volgens criminoloog Damián Zaitch zijn er meerdere oorzaken. De ligging en infrastructuur van Nederland zijn ideaal voor het doorvoeren van drugs. Bovendien is Nederland van oudsher een handelsland met veel internationale contacten.
Zaitch deed kwalitatief onderzoek naar de georganiseerde misdaad in Nederland. Anders dan veel mensen denken, bestaat er niet zoiets als een Nederlandse maffia die grote delen van de handel in handen heeft. De drugsmarkt bestaat uit een grote hoeveelheid kleine spelers van verschillende etniciteiten. Dat neemt niet weg dat er de laatste jaren een toename te zien is het aantal gewelddadige afrekeningen in het criminele circuit. “Maar er is geen automatische relatie tussen meer drugsproductie -en handel en meer geweld“, stelt Zaitch. Die toename schrijft hij toe aan de opkomst van een nieuwe, jonge generatie drugscriminelen met gewelddadige werkwijzen.
Predictive policing
“We leven in een tijdperk waarin we steeds minder accepteren dat er misdaad is”, aldus Marc Schuilenburg. Met ‘predictive policing‘ hoopt de Nederlandse politie misdaad op te sporen nog voordat ze plaatsvindt. Het werkt zo: door middel van algoritmes en grote hoeveelheden data (van sociale media, overheidsinstellingen, etc.) probeert ze erachter te komen wie, wanneer en waar een misdaad gaat plegen. Die ontwikkeling lijkt positief, bijvoorbeeld als het wordt ingezet om terroristische aanslagen te voorkomen, maar Schuilenburg plaatst ook kanttekeningen bij predictive policing.
“Het gevaar is dat er een verschuiving plaatsvindt van daadstrafrecht naar intentiestrafrecht. Eigenlijk ben je pas strafbaar als je iets gedaan hebt. Maar in het geval van predictive policing kan het zo zijn dat iemand vóórdat hij of zij iets heeft gedaan, al wordt aangehouden.” Dus ook als iemand helemaal niets van plan is, maar het alleen zo lijkt. Als je te vaak ‘Lange leve de Islam’ roept op sociale media, in combinatie met ‘Geert Wilders’, dan is de kans groot dat er juridische middelen op je worden losgelaten. “Op die manier worden gedachten strafbaar; de politie komt op de stoel van de psycholoog.”
“Veiligheid gaat om veel meer dan bestrijden alleen, het gaat ook om geborgenheid”, aldus Schuilenburg. Zelf zou hij in de strijd voor veiligheid graag minder ‘war on crime’ willen zien en meer aandacht voor geborgenheid, vertrouwen en zorg. Hierdoor zou de focus kunnen verschuiven van het bestrijden van onveiligheid naar het creëren van veiligheid.
Dit artikel van Pascalle Heijligenberg verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht. Een audio-opname van het gesprek in Science Café is hier te beluisteren.
Reacties (9)
Het aloude meester/leek-verschil*. De publieke opinie is iets dat je bij uitstek kunt sturen, het is dan wel zaak dat je die journalisten moet leren hoe ze met hun scoringsdrift moeten omgaan. Of met de eigenaar van hun krant, die ook wel eens een agenda heeft. En als ik zie wat er naar buiten komt van wat al die VVD-ers op Justitie ervan bakken, dan mag er binnen het apparaat ook wel eens wat gebeuren.
*in het eigen vakgebied begrijpt men wel waarom iets moeilijk is, of waarom de duurdere optie de betere is. Daarbuiten kun je je bij gebrek aan vakkennis op weinig anders richten dan op (schaarse) testrapporten of de prijs.
Toch is het in Nederland nog nooit zo veilig geweest als nu. “Hoe veiliger het wordt, hoe hysterischer we omgaan met het laatste beetje misdaad”
zijn daar niet twee oorzaken voor aan te wijzen: de ontgroeining en de stijgende repressie na de jaren ’90?
Als het aan de publieke opinie lag, hadden we openbare volksgerichten op het Groene Zoodje.
@2: Ik denk dat het er meer aan ligt dat de daling van de criminaliteit geen gelijke tred houdt met de sensationalisering van de media. Tegenwoordig weet heel Nederland het binnen twee uur als er in Oude Pekela een omaatje van haar beurs is beroofd. Vandaar dat je ook hele hordes wappies hebt rondlopen die niets geloven van de criminaliteitscijfers; Dat moet wel gemanipuleerd zijn, want ze horen tegenwoordig veel vaker van criminaliteit dan vroeger.
Dat laat zich dan weer moeilijk rijmen met het schijnbare uitstellen om het uitstellen van deze crime-passionnel, waarbij de advocaat van de dader het 19-jarige slachtoffer als puberende (!) dochter wegzet.
Dat laatste is ook zoiets kroms van de laatste jaren: Advocaten komen soms met zulke absurde of vergezochte redenaties of stellingen op de proppen, dat het bijna een belediging voor het gezond verstand van de rechter lijkt. Daarbij heb ik wel de indruk dat die advocaten op hun beurt ook weer klem zitten, omdat ze dan veelal een slag cliënten bijstaan, dat niet bepaald ontvankelijk is voor een andere visie of logica dan hun eigen verwrongen beeld.
Mocht iemand nog een onderwerp voor een proefschrift zoeken: alsjeblieft!
”Bovendien gaan effectieve re-integratiemaatregelen in tegen de publieke opinie”
Ja en dat is dom. Je zag het ook in dat idiote proefballonnetje van Sander Dekker, om de automatische voorwaardelijke invrijheidstelling af te schaffen na twee derde van het uitzitten van een straf, bij goed gedrag. Dat is juist bedoeld om een delinquent in staat te stellen, onder streng toezicht, weer te integreren in de maatschappij. Als je dat afschaft en iemand zonder pardon na zijn straf weer op straat schopt, is de kans op recidive groter.
Je ontkomt er niet aan om die mensen op weg te helpen, hoe meer begeleiding hoe beter. Rechters houden er ook gewoon rekening mee in de strafmaat. Wij hebben een vrij goed werkend strafrechtsysteem op het moment.
Behoudens dan wat #5 terecht aanstipt. Maar dat is een juridisch vraagstuk en staat los van het lot van veroordeelden. Die moet je in het algemeen belang gewoon aan het handje nemen, zo lang als nodig is.
“de politie komt op de stoel van de psycholoog.”
Een wiskundige berekening/ calculatie komt op de plaats van ‘een psych’ (of: gedragsdeskundige), welke ‘de potgrondpliessie’ zou adviseren, over ..
Nee, wacht, wie van jullie allen kent geen enkele crimineel, hoe klein ook?. Nee, eerlijk.
Plaatsen als Urk zit er vol mee. ‘klusjes/beunhazen na het avondeten’ is daar volstrekt normaal*. Daarnaast ligt er natuurlijk een gevalletje Mocro-familie/ (internationale) coke-handel en veel meer.
Je zal er maar wonen, als eerzaam (en sociaal actief) burger.
*
even zoeken, maar er ligt een interview met Urkenaren waar men bevestigde dat de FIOD daar een ‘walk through the park’ zou gaan hebben. Parafraserende: “na de avondmaaltijd nog even ‘een klusje’ (geen drugs!, zondag en vlees snijden etc.)”
Inderdaad, en die berekeningen deugen niet.
Een computer kan niet eens CV’s beoordelen:
https://www.newshub.co.nz/home/money/2018/10/amazon-dumps-ai-hiring-tool-after-it-became-sexist.html
@5: Bijzonder dat je deze zaak aanhaalt als voorbeeld van verwerpelijk en fantasierijk acteren door de verdediging. Het lijkt me dat in dit geval het OM een scheve schaats reed.