De verontwaardiging over de brutaliteit van de Telegraaf-journalist die de 9-jarige overlevende van de vliegramp bij Tripoli aan de lijn wist te krijgen is groot. Zo groot dat de redactie met een verontschuldigende verklaring kwam. Uit angst voor opzeggingen of reputatieschade? Het is niet bekend hoeveel boze lezers hun abonnement hebben opgezegd, noch hoeveel adverteerders orders hebben ingetrokken. Ik gok er op dat dat wel mee zal vallen. Intussen heeft Buitenlandse Zaken wel boos gereageerd op Femke Halsema die vragen stelde over de rol van de Nederlandse officiële vertegenwoordigers in Libië.
Er zijn ook mensen die begrip hebben voor pogingen van de media om zo dicht mogelijk bij het drama te komen. De aandacht voor de enige overlevende van een vliegramp is begrijpelijk. De media voldoen aan de nieuwsgierigheid van lezers en kijkers. “Don’t shoot the messenger.” BuZa-vertegenwoordiger Kronenburg zegt in De Volkskrant:
“Ik praat het niet goed. Maar ergens begrijp ik wel waarom ze Ruben als paparazzi hebben achtervolgd. Tussen alle ellende en verdriet is het verhaal van deze jongen iets waar je je aan vasthoudt. De enige overlevende. Een jongetje. Dan loop je het risico dat sommige media de grenzen opzoeken, en overschrijden.”
Bij EenVandaag zei hoogleraar Beunders dat de verontwaardiging van veel mensen nogal dubbel is. Ze lezen het sensationele nieuws erg graag, vinden vervolgens dat een grens is overschreden en geven dan de journalist de schuld, terwijl ze eigenlijk kwaad zijn op zichzelf.
Het vrij pleiten van de media met verwijzing naar het grenzeloze nieuwsgierige publiek miskent de eigen verantwoordelijkheid van de pers. Het is hoogstens de halve waarheid als de journalist zegt alleen het belang van zijn lezers of kijkers voor ogen te hebben. De andere kant is de moordende concurrentie tussen de media. De allereerste zijn, iets kunnen vertellen dat de andere media nog niet konden publiceren, is een belangrijke, zo niet de belangrijkste drijfveer van het merendeel van de media. En daarom kan men ook nooit voldoen aan een regel die ieder verstandig mens in zulke situaties voor fatsoenlijk houdt: wacht even met de benadering van dat jongetje. NOVA liet beelden zien van een vergelijkbaar geval, een drenkeling die als enige overlevende van een vliegramp bij Madagascar direct nadat ze aan boord van een vliegtuig was gehesen werd ondervraagd door een journalist, die zijn scoop ook meteen op het internet zette.
Juist vanwege die enorme druk om de eerste te zijn en om over een zaak waar iedereen over praat in elk geval óók eigen nieuws te kunnen melden, doet er niet toe wat of hoe, moeten media zichzelf behoeden voor het overschrijden van grenzen. Zoals in dit geval. Velen hebben er op gewezen dat een kind, en zeker een kind in die situatie bescherming nodig heeft in contacten met de pers. De oproep van minister Verhagen dat de media geen contact mogen zoeken met slachtoffers of nabestaanden tenzij zij zelf het initiatief nemen is nogal makkelijk en getuigt niet van begrip voor de werking van de media. Afwachten totdat iemand iets wil zeggen, dat verwachten we niet van journalisten. Maar de nodige zelfdiscipline mogen we van media natuurlijk wel eisen. En voorts, mijnheer Verhagen, bescherming van de autoriteiten tegen al te opdringerige paparazzi. Die vraag van Femke Halsema was natuurlijk volkomen terecht. Zou die Telegraaf-journalist bijvoorbeeld ook zo makkelijk kunnen doordringen tot de slaapkamer van prinses Amalia?
Reacties (24)
Browsend op internet in Afrika, gewaarschuwd door familie vanuit NL, was het Telegraaf-artikel het eerste verhaal dat ik ging lezen over de vliegramp. Die kop, Mijn benen doen zeer, was goed getroffen, mijn behoefte aan het lezen werd direct gewekt.
Daarna klikte ik door naar een filmpje van de jongen op NU.NL, dit alles dus voordat ik De Volkskrant-artikelen ging lezen of enig ander artikel van niveau. Ik baalde, want de slome internetverbinding zorgde ervoor dat ik geen bewegende beelden van Ruben zag.
Toen pas zag ik de boze reacties over de privacy van Ruben en ik voelde me licht betrapt. Ik had zojuist zitten krabbelen aan de privacy van een gekwest kind.
Lang duurde dit onbehagen niet.
Ik herinnerde mij talloze voorvallen van kinderen in vergelijkbare situaties, elders op de globe. Niemand in Nederland klaagde toen in de jaren tachtig een kind werd opgezogen door modder en stierf voor het oog van de draaiende camera (was dat niet in Colombia?). Niemand in Nederland sprak zorgen uit over de privacy van kinderen in Afrika, Azie of waar ook ter wereld waar zij onder erbarmelijke omstandigheden werden afgebeeld, soms verweesd, soms gewond, vaak getraumatiseerd.
Wake up, Femke, en anderen, een overlevende van een vliegramp is wereldnieuws. Alleen is het toevallig nu een Nederlandse jongen. Zeer zeer tragisch, en het moet mij van het hart dat ik mij zeer heb vermaakt met een kritische column van Youp van t Hek, maar er is niets meer of minder onbetamelijks aan dan in andere gevallen.
Overigens werkte ik bij de enige krant in Nederland die een lijk toonde van de vuurwerkexplosie in Enschede, een latere winnaar van een prijs bij de Zilveren Camera. Letterlijk (!) honderden mensen zeiden hun abonnement op, hoewel het slachtoffer onherkenbaar in beeld was. En velen werden enkele maanden later ook gewoon weer abonnee.
Wat een gedoe om een beetje fatsoen. Begrijp de ophef ook niet. Een gesprekje met een jongetje in Tripoli – is ie daar nu levenslang door getraumatiseerd?
En dan dat gezeur over vuilniszakken-onderzoek van politici. Nou nou, erg hoor. Wel je hele leven twitteren en dan gaan lopen zeuren over je privacy wanneer ze in je vuilnis snuffelen. Beetje hypocriet.
@1: ik had precies hetzelfde, had er niet bij stilgestaan totdat anderen dat deden. Laroes stelt voor om een code op te stellen. Ik denk dat dat een goed idee is.
@2: Wat is er hypocriet aan een beetje privacy? Bij twitter kies je er zelf voor, bij vuilnisbakken doorzoeken niet.
@2:
Één gesprekje met dat jongetje in goed overleg met artsen en voor dat jongetje verantwoordelijke personen is niet zo erg. Iedereen en alles stalken, alle doktoren achtervolgen, de familie van dit jongetje en van de andere slachtoffers, dat is toch een iets andere zaak. Een dokter op zijn mobiele nummer bellen en hem met een smoesje vragen die telefoon aan het jongetje door te geven, zal misschien wel bij de ‘moderne’ journalistiek horen, maar erg netjes is het niet. Riooljournalistiek is daar een goede benaming voor.
Neem dit onderwerp als leidraad voor mijn vak Media & Ethiek. Eens kijken wat we daar van kunnen brouwen ;)
@1: We, als Nederlanders, hechten gewoon meer waarde aan de privacy/rechten van een Nederlands kind, dan aan dat van een Aziatisch/Afrikaans kind. Best onethisch eigenlijk..
Ik bedoel het niet lullig of zo maar ik vind dat er wel vreselijk doorgezeurd wordt overal over die Ruben enzo. We wisten toch allemaal wat voor krant de Telegraaf was of niet soms.
@5: er is wel een (klein) verschil in die zin dat het afrikaanse kind nu niet “bekend” is in NL en al was dat wel zo weinig last van zou ondervinden omdat hij/zij niet snel in NL terecht komt.
@6: het punt van Jos’ artikel is dat het breder speelt, niet alleen de telegraaf.
@3: Wat is er hypocriet aan een beetje privacy? Bij twitter kies je er zelf voor, bij vuilnisbakken doorzoeken niet
Er is niets hypocriet aan een beetje privacy. Het is alleen een beetje hypocriet om zelf je ‘hele’ leven op straat te gooien en te gaan klagen bij een vuilniszakkenonderzoek. Meer dan onsmakelijk is het niet. Trouwens je bent politicus/a, tamelijk publiek figuur. Als Rutte op een privefeestje iets ‘onbetamelijks’ zegt en het komt in de krant dan is het ook smullen.
@4: Een hoop blabla, maar kan je ook uitleggen wat er nu precies zo erg is aan een gesprek met dat jongetje. Behalve dat het niet ‘netjes’ is. Netjes waren Woodward en Bernstein ook niet.
@6: vreselijk doorgezeurd wordt overal over die Ruben enzo
Haha, (onverwachte) humor van iemand met fascinatie voor 1 persoon op een, met een stel mallotige aluhoedjes gevulde, krapuul site.
@8: wat versta jij onder je “hele leven” op straat gooien? In hoeverre geldt dat voor de politici van afvalbakkengate?
Is er volgens jou een grens en waar ligt die dan? Ik neem aan dat je het niet OK zou vinden als we camera’s in huize Pechtold zouden installeren; hij is immers publiek figuur?
@8: in 1 reactie van jou al veel meer blabla dan in mijn reactie, maar dat je vaak persoonlijk op mij reageert, was al bekend.
Zoals ik al heb uitgelegd in reactie #4 is er niks mis met een gesprekje met die jongen, wanneer je dat op een normale en volwassen manier aan gaat. Wanneer je echter op een achterbakse puberale manier dat jongetje te spreken moet krijgen, denk ik daar wat anders over. Echt erg is dat waarschijnlijk nog steeds niet, wanneer we alleen naar dat jongetje kijken en het bij dat ene gesprekje blijft. Het is meer het morele bankroet van degenen, die dat doen en / of sanctioneren, wat ik erg vind.
Hoewel? Moreel bankroet? De Telegraaf?
@9: Om Halsema als voorbeeld te nemen. Daar is, door interviews, twitter etc, ondertussen zoveel over bekend (kinderen, vriend, school, auto, woonwijk) dat er nog maar weinig niet bekend is (btw, vind Halsema een geweldig mens, ze vindt een hoofddoekjesverbod op scholen bijvoorbeeld geen probleem, een echte (links)liberale dus). Behalve misschien wat ze weggooit. En daar hebben we nu de afvalbak-journalistiek voor.
Natuurlijk is er een grens, ongeveer bij het strafrecht. Als je, zonder toestemming op iemands ’terrein’ komt bijvoorbeeld. Om het even praktisch te maken: afvalbak mag niet gekaapt worden in de tuin, wel op de openbare stoep. Zoiets.
@10: maar dat je vaak persoonlijk op mij reageert, was al bekend
Maak jezelf nu niet belangrijker dan je bent.
Verder weet je niet in hoeverre het ‘gesprek’ is verlopen, hoe (niet) volwassen of achterbaks het is gegaan (maakt ook niet uit eigenlijk). Daarnaast is er niks puberaals aan om een vliegtuigongelukslachtoffer in een ‘ver’ land te spreken te krijgen en om een gesprek met een jongetje in Tripoli als een ‘moreel bankroet’ te zien … Tsja. Dan ben je een beetje de weg kwijt.
@12 Ik vrees dat je zelf de weg kwijt bent, en niet zo’n klein beetje ook… Natuurlijk is het hypocriet om een nederlandse jongen te willen beschermen terwijl men volop ‘geniet’ van kinderen wereldwijd. Maar je reactie hierop is nog vele malen hypocrieter. ‘In het buitenland mag het, dus hier ook’. Waarom keer je het niet om? Het deugt niet, en op de nederlandse media kunnen we hopelijk nog enige invloed hebben.
En verdomme pedro, er is wel degelijk iets mis met zo’n ‘gesprekje’, hoe normaal en semi-volwassen dan ook.
‘Echt erg is dat waarschijnlijk nog steeds niet, wanneer we alleen naar dat jongetje kijken en het bij dat ene gesprekje blijft.’
Hoe krijg je het in vredesnaam uit je keyboard…
@8 ‘Een hoop blabla, maar kan je ook uitleggen wat er nu precies zo erg is aan een gesprek met dat jongetje.’
‘Dat’ jongetje dacht in eerste instantie dat hij familie aan de telefoon had. Familie die toen nog onderweg was. Familie die hij nog niet gesproken had. In plaats van familie kreeg hij een journaliste die ongetwijfeld spontaan aan het soppen sloeg toen het contact gelegd was. Ik vind dat erg, en dan maakt het me niet uit dat hij het misschien nu al vergeten is. Ook zonder later trauma is onfatsoen en ongevoeligheid gewoon onfatsoen en ongevoeligheid.
Misschien is het zo gegaan: Al die tijd dat de jongen in het nieuws was, werden mensen bevangen door een groot onaangenaam gevoel, zich realiserend hoe groot het leed van die knul wel niet was en nog zal worden.
Die schrik is afgereageerd op de media. Een vorm van traumaverwerking?
Verder ben ik van mening dat een ieder die de jongen in beeld en geluid heeft gevracht, had moeten wachten tot de familie er bij was en pas na toestemming van die familie tot actie had mogen overgaan.
@13: daar ben ik het feitelijk helemaal mee eens. Ik probeerde slechts zo een ‘gesprekje’ van de meest positieve kant, die ik me kon bedenken, te benaderen. Nadat afspraken met familie en doktoren zijn gemaakt, toestemming verleend, zonder de jongen verder leed aan te doen, of hem verder nog lastig te vallen, enz. En als die telegraaf hournaliste zich idd als familie presenteerde, was ze nog veel onfatsoenlijker dan ik me tot nu in kon denken.
@16 Voor zover ik begrepen heb heeft ze zich niet als zodanig gepresenteerd. Het arme kind kreeg een telefoon in handen gedrukt en nam zonder meer aan dat het familie zou zijn. Ook niet bepaald een onlogische gedachtengang in zo’n situatie. Met heel veel moeite kun je het misschien nog zien als bedrijfsongeval. Waar de Telegraaf vervolgens schaamteloos gebruik van heeft gemaakt. En ongetwijfeld zouden ze het nu nog uitmelken was er niet zo’n enorme verontwaardiging ontstaan.
@11: nogmaals, dat is eigen keus om daar iets over los te laten. Dat is anders bij de vuilnis. In dat geval maken mensen keuzes voor jou. Dat lijkt me toch een belangrijk uitgangspunt.
Op zich is het een redelijk standpunt om de wettelijke grenzen te nemen, maar de welbekende fatsoensnormen, die onderdeel zouden zijn van onze identiteit, zijn ook nuttig. Anders zitten we continu met iedereen in de rechtszaal. Als het kind van de buren voortdurend belletje trekt dan is een aanspraak op fatsoensnormen effectiever dan naar de rechter stappen.
Ik vind die reactie van Kropotkin @8 van een bedenkelijk allooi. Mijn reactie over dit onderwerp zou iets te maken moeten hebben met een site die ik heb. Heeft Kropotkin misschien ook een site? Dan kan ik die ook als “argument” gebruiken als ik hier op Kropotkin reageer, wat ik overigens nooit doe trouwens. Dus eigenlijk snap ik die onaangename toon van die man niet echt goed.
Nou komt er vast weer iemand (Mark) zeggen dat “we” op moeten houden, maar ik wil erop wijzen dat Kropotkin steeds begint met moeilijk doen.
@13: ‘In het buitenland mag het, dus hier ook’
Ja hoor, hoe heet zo’n drogredenering ook alweer om te ageren tegen een argument dat helemaal niet gebruikt is? Huichelachtige woede verblindt blijkbaar iedereen.
Dat het ‘niet netjes’ is had ik al aangegeven maar het volksgericht tegen de journalistiek vanwege een vraaggesprek met een 9-jarige overlevende van een vliegtuigongeluk is belachelijk. En om zoiets een moreel bankroet te noemen … dan ben je gewoon niet wijs.
@14: jongetje dacht in eerste instantie dat hij familie aan de telefoon had
Was je erbij of zo dat je komt met deze onthulling à la Evert Santegoeds. En dan ga je afgeven op een soppende journaliste terwijl je zelf likkebaardend allerlei ‘van-horen-zeggen’ kletspraat uitkraamt. Geweldig integer allemaal.
Het arme kind … (#17), nou ik wil best met je meehuilen hoor.
@18: Dat er een verschil is tussen wel of niet ‘eigen keus’ is duidelijk.
Soort van eigen-keus privacy weggeven is propaganda. Niet-eigen-keus gebeurt door onderzoeksjournalistiek.
Vind in dit geval ook nog geen eens dat er algemeen geldende ‘welbekende’ fatsoensnormen overschreden zijn. Daar heb je dus al een probleem. Jij vindt zus, een ander zo. En dat fatsoensnormen nuttig kunnen zijn … best, maar evengoed kan het overschrijden er van heilzaam zijn.
@20 Nee, ik was er niet bij. Ik baseer me op de verklaring die de Telegraaf daar zelf over gegeven heeft.
En ja, je hebt het letterlijk nooit zo gezegd. Mijn fout. Al likkebaardend trok ik een paar reacties samen. Waarbij ik opmerk dat wat wel zegt er vrijwel naadloos op aansluit.
‘Het arme kind … (#17), nou ik wil best met je meehuilen hoor. ‘
Gaan we zo beginnen? Het lijkt nu toch echt alsof je weigert met iemand mee te leven omdat er nu eenmaal zoveel anders ook verkeerd is in deze wereld. Principe overstijgt het individu…
@21 Barend Servet. Say no mo’. Ben je toch een beetje zinnig bezig.
Weet je wat……..