ANALYSE - Het kan nog goed komen, maar die kans wordt nu met de dag kleiner. De voorstellen van Brussel waren voor de Grieken onacceptabel: omdat ze asociaal zijn, omdat de getallen niet kloppen en omdat ze geen enkele hoop bieden op een uitweg uit deze crisis.
De Griekse regering heeft daarom besloten om dit voorstel aan de bevolking voor te leggen in een referendum. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als referendum over de euro. De Grieken hebben uitstel van betaling aangevraagd, omdat het referendum pas volgend weekend gehouden kan worden, terwijl de termijn al op 30 juni vervalt. Voor de overige 18 eurogroepministers was dit onaanvaardbaar.
Dit is de situatie op zondag 28 juni. Het is onmogelijk te voorspellen wat er nu gaat gebeuren maar het is wel mogelijk een paar dingen te zeggen over deze toch nog onverwachte wending. Op het moment van schrijven is bekend geworden dat maandag de banken dicht blijven. Het hulp-programma wordt niet verlengd maar de ECB blijft nog wel de banken ondersteunen. Niemand weet hoe het verder moet.
Pokeren
Door veel commentatoren in Nederland werd verondersteld dat de Grieken vertragingstactiek gebruikten om zoveel mogelijk uit de onderhandelingen te slepen. Daarbij werd dan altijd vermeld dat Varoufakis verstand heeft van speltheorie. Wat we ons daar in dit verband bij moet voorstellen is onduidelijk: blufpoker met als inzet het welzijn van een heel land?
Wat iedereen had kunnen weten, en wat nu ook blijkt, is dat de Grieken niet bluften. Na vijf jaar rampspoed [1] waren de problemen zo groot geworden dat er geen andere mogelijkheid meer was dan opnieuw onderhandelen. Dat was niet alleen noodzakelijk om humanitaire redenen, maar ook economisch was daarvoor genoeg aanleiding.
Het is al bekend dat bezuinigingen tijdens een recessie, de recessie erger maakt. Elke euro die wordt bezuinigd doet de economie met meer dan één euro krimpen. Dit staat bekend als het multiplier effect. Aanvankelijk ging men er van uit dat de multiplier 0,5 is maar in de praktijk blijkt deze veel hoger te zijn, namelijk 1,7. Geen modern industrieland heeft zoveel bezuinigd als Griekenland en daarom is de recessie zo diep.
Hieruit kunnen we dus concluderen dat de situatie in Griekenland niet hopeloos was. De recessie van de afgelopen vijf jaar is namelijk veroorzaakt door beleid: de recessie had dus makkelijk voorkomen kunnen worden [2].
Gezond verstand regeert
Maar zelfs als we afzien van contraproductieve bezuinigingen zou er nog geen einde komen aan de crisis. Het grote probleem is namelijk dat Duitsland en Nederland de lonen drukken en schulden afbouwen. Het economisch beleid van deze landen is gebaseerd op de gedachte dat schulden maken slecht is. Angela Merkel heeft al diverse malen betoogd dat een economie niet kan groeien auf Pump – op de pof. Apetrots is de Duitse minister van Financiën op zijn Schwarze Null. Beiden geven blijk niets begrepen te hebben van macro-economie.
Als gevolg van dit beleid stijgen de handelsoverschotten van deze landen tot ongekende hoogte, en veroorzaakt als logische consequentie daarvan schulden in het buitenland. Hierbij nogmaals de figuur die volgens mij het beste laat zien wat er is gebeurd sinds de invoering van de euro.
Figuur 1: Na de invoering van de euro op 1 jan 1999 lopen de handelsbalansen van de eurolanden sterk uit elkaar. Op de verticale as staat het balans per kwartaal.
Hierin is duidelijk te zien wat de gevolgen zijn van het invoeren van de euro. Omdat er geen flexibele wisselkoersen meer zijn, kunnen Nederland en Duitsland ongestraft exporteren naar het buitenland. Vroeger maakten de harde DM en gulden dat onmogelijk.
Om het evenwicht te herstellen moeten nu de andere landen gaan bezuinigen om ‘competitief’ te worden. Omdat nu iedereen tegelijk bezuinigt, leidt dit tot deflatie en niet de groei waar men zo naar snakt. Griekenland is slechts een extreem geval: ook door andere Zuid- en Oost-Europese landen wordt flink bezuinigd om ‘competitief’ te worden. Ook Frankrijk wordt gedwongen om te bezuinigen.
Het is een vorm van neo-mercantilisme, of zo u wilt, economisch analfabetisme. Het is de diepere oorzaak van de eurocrisis. De eurocraten die Europa nu regeren zullen de geschiedenis in gaan als Herbert Hoover, Heinrich Brüning en Hendrikus Colijn.
Macht
Het was van begin af aan de bedoeling van Tsipras en Varoufakis: stoppen met bezuinigen, zorgen dat de economie weer kan groeien zodat Griekenland uit de depressie komt waar het nu 5 jaar in zit. Toch zijn de andere eurolanden niet ingegaan op deze wens van de Grieken om een redelijke oplossing te zoeken om uit de problemen te komen. [3]
Het blijkt nu dat de euro een machtsmiddel is. Afstand doen van je munt is afstand doen van je soevereiniteit. Wat de eurocraten zeggen is: ‘mensen, u mag stemmen. Dat noemen we democratie. Maar dat wil niet zeggen dat u mag bepalen hoe uw land economisch wordt bestuurd’. Europa is slechts in naam een democratie, want we worden geregeerd door de markt en door de macht van het geld. De eurozone is een eurocratie geregeerd door eurocraten.
Hoe verder?
Wat zijn de alternatieven? Wat gaat er nu gebeuren? Dit is natuurlijk speculatie, niets staat nog vast. We zijn op onbekend terrein. Maar we kunnen wel wat mogelijkheden op een rij zetten:
1. Status-quo.
De Grieken stemmen in met de plannen en blijven in de euro. Dit was waar iedereen oorspronkelijk op rekende maar niemand had het referendum voorzien. Het is de status quo. De stagnatie – en depressie in Griekenland – is nog lang niet afgelopen. Er komt steeds meer verzet tegen de eurocraten. In het beste geval komen linkse partijen aan de macht (zoals Syriza en Podemos) maar in veel landen worden rechtspopulisten steeds machtiger. Europa zal op den duur destabiliseren.
2. Terugkeer naar de Drachme (Grexit)
De eurocraten laten in dit scenario zien dat ze toch nog wat wijsheid bezitten en besluiten Griekenland te helpen met terugkeer naar een eigen munt. Dat kan alleen als de ECB die munt onbeperkt steunt. Men komt een nieuwe koers overeen (zeg een devaluatie van 50%) [4]. Over de nog openstaande schulden zal opnieuw onderhandeld moeten worden, maar daarvoor kan men de tijd nemen. Dankzij de steun zal de nieuwe drachme een echt alternatief kunnen worden voor de euro.
Het lijkt onwaarschijnlijk dat de eurocraten hiervoor zullen kiezen. Dat zou namelijk een uitnodiging zijn voor andere landen om uit de euro te stappen. Ook economisch is het onverstandig: als het Griekse exit een succes is zal dit de speculatie tegen de euro nog verder vergroten.
3. Chaos
De banken blijven voorlopig gesloten want ze krijgen geen steun meer van de ECB. Uit de geldautomaten komt geen geld meer. Chaos. Griekenland wordt een failed state. Er komt een sterke man aan de macht. Exit democratie. Dat het zover heeft kunnen komen is niet de schuld van de Grieken maar komt grotendeels op conto van de eurocraten. Inclusief de Nederlandse regering.
De toekomst van dit scenario is niet veel anders dan van het eerste scenario, maar alles zal wat sneller verlopen.
De euro leidt hoe dan ook ernstige schade. In alle drie de gevallen blijft op zijn best de economische stagnatie voortduren, maar een nieuwe recessie is waarschijnlijker. Deze crisis is nog lang niet afgelopen en het wordt nog veel erger voordat het weer beter wordt.
De PvdA
Dit brengt mij op het laatste punt dat ik nog wil maken over deze droevige geschiedenis: Jeroen Dijsselbloem is een sociaal democraat en is voorzitter van de Eurogroep. Zijn beleid in deze crisis was echter alles behalve sociaal democratisch. Van begin af aan was duidelijk te zien dat hij Syriza niet als medestander maar als tegenstander zag.
Dankzij hem en dus dankzij de PvdA, heeft Duitsland een belangrijke bondgenoot aan haar zijde: Nederland. Het zou helpen als daar een einde aan zou komen. Rutte II moet daarom weg.
Hoelang duurt het nog voordat de PvdA haar vertrouwen in Dijsselbloem opzegt? Kabinetten zijn voor minder belangrijke zaken gevallen.
Update, maandag 0:00
Het is kan wel eens ernstiger zijn dan de eurocraten dachten.
Enkele headlines van de Guardian “as it happens”:
- TSIPRAS ANNOUNCES CAPITAL CONTROLS
- Financial stability council says banks won’t open
- ATM limits could be €60/day
- US urges Europe to act
noten
[1] De grootste ooit in een modern industrieel land. De economie is 25% gekrompen, de werkloosheid opgelopen naar 28%. Een groot deel van de bevolking heeft geen medische zorg meer. Jonge mensen kunnen alleen nog in het buitenland werk vinden.[2] Maar hoe langer de onderhandelingen duurden hoe groter een tweede factor werd: door de onzekerheid over de toekomst en de vlucht van kapitaal – Grieken halen massaal hun geld van de bank, komt de economie ook tot stilstand.
[3] Het is natuurlijk interessant om te speculeren wat precies de overwegingen zijn. Is het domheid of koppigheid? Waarschijnlijk leven ze in een bubbel: adviseurs, economen die het gewenste verhaal vertellen in combinatie met geloof in eigen goedheid en gelijk. Volgens mij is het niet echt een raadsel, en zijn er rijen geschiedenisboeken geschreven over vergelijkbare blunders. Het begin van WO I is goed voorbeeld. De Vrede van Versailles is een andere.
[4] Om snel aan geld te komen zal men misschien eurobiljetten overstempelen. Zo ging dat vroeger, meer dan een eeuw geleden. Oude tijden herleven. Leuk voor verzamelaars van bankbiljetten.
Reacties (77)
Er staat geen legenda bij je grafiek. Misschien een keer extra doorlezen voordat je tegen de klok racet om je bash stukje te schrijven ;).
Ik weet het is in om de Euro te bashen, maar het licht toch echt bij een gebrek aan eenheid dat dit misgaat en niet aan een waardeloos papiertje waar we zelf waarde aan toekennen. Want exporteren deed Duitsland en Nederland ook al voordat een Euro bestond hoor, en ja dat was ook zonder invoerrechten want dat was al overeengekomen. Sterker nog de meeste munteenheden waren al aan de DMark gelinkt.
Maar goed, als je weer “ouderwets wisselkantoren en grenscontroles want dat voelt zo veilig” wilt…..moet je het vooral doen :). Ik zou zeggen trek een uniform aan en controleer de inkomende auto in je wijk :D.
Goed verhaal. Maar dit:
Zie jij enige aanleiding om te denken dat de PvdA niet gewoon dolblij is met Dijsselbloem? Die mag toch maar mooi het baasje spelen in Europa. Kijk ons eens serieus kijkende/lijkende baasjes naar voren schuiven!
Ze denken misschien zelfs wel dat het ze stemmen zal opleveren. De komende verkiezingen, die worden vast een succes. Dan zal je zien dat het de moeite waard was. Ken je die bezweringsformule?
Het verraadt dat ze er doodsbenauwd voor zijn. Het kabinet zal dus niet vallen. Ze likken liever het aarsgat van de VVD dan dat ze de kiezer nog eens onder ogen komen. Maar uiteindelijk zal het onvermijdelijk zijn. Misschien moeten we alvast weddenschappen afsluiten over hoeveel zetels ze t.z.t. zullen overhouden. Kunnen we daar niet één of andere widget of dinges voor op deze website zetten? Het hoeft niet voor geld, gewoon voor het bittere amusement.
@1:
Misschien nog een keertje extra doorlezen ……
@1: Beetje goedkoop en onterecht commentaar op dit stuk
Ik zie een ander scenario. De banken gaan dicht en zo aan het begin van het toeristenseizoen zal de angst deze week de Grieken naar de keel grijpen. Ze stemmen in het referendum “ja” en vervolgens komen er, nadat Tsipras zijn handtekening onder het wurgcontract heeft gezet nieuwe verkiezingen. En veel onrust. Exit Syriza (dus geen linkse wederopstanding). En verder oplopende werkeloosheid en nog meer ellende in Griekenland. Einde oefening van het linkse alternatief voor De Neoliberale Staat.
Wat een gelul allemaal.
We hebben in de tweede helft van de vorige eeuw in Europa decennialang met eigen ogen kunnen zien dat het socialisme in theorie allemaal heel aardig klinkt maar in de praktijk gewoon niet werkt.
En dan moeten we nog geen 30 jaar na de val van de muur ineens met zijn allen achter uber-socialist Tsipras aan gaan lopen.
Doe toch niet zo naief.
Dank voor je artikel. Het is inderdaad erg chaotisch nu en totaal onzeker wat er gaat gebeuren.
Het maakt allemaal vooral duidelijk in welke richting de eurozone gedreven wordt. Inderdaad, zelfs mede dankzij “sociaal-democraten” als de PvdA. Welk wereldbeeld men (de politieke leiders/elite) heeft, hoe men europa voor zich ziet in de toekomst. Je kunt het wel eindeloos hebben over “reform and growth”, maar waar het op neer komt is dat verzorgingsstaat europa koste wat kost afgebroken moet worden ten goede van een pro-big business neoliberaal US model.
Wat dat betreft is het jammer dat de krantenkoppen alleen maar gaan over Griekenland en wie welke schulden terug hoort te betalen etc. terwijl ook het grotere plaatje wel vrij essentieel is.
Het referendum is een consequente keuze van Syriza. Daar kan de ondemocratische eurogroep van ministers inclusief Dijsselbloem nog wat van leren. Syriza heeft een opdracht meegekregen van de kiezers. Die kunnen ze niet uitvoeren als ze meegaan met de eisen van de Europese collega’s. Ergo, Grieken, laat het maar weten: moeten we onze opdracht laten vallen of de bezuinigingen blijven afwijzen met alle gevolgen van dien? Ik vind dat klasse vanuit democratisch oogpunt gezien.
Verder denk ik (net als @7) dat de agenda van de technocraten die Griekenland de eisen hebben gesteld enigszins verborgen blijft achter het verhaal over de schulden. Zie de analyse van Sen: de crisis wordt aangegrepen voor een nieuwe ronde in het terugdringen van de omvang van de staat en de publieke diensten. En dus van de democratie.
@5 ben bang dat jouw scenario nog wel eens waarheid zou kunnen worden
@1:
Daar ben ik het wel mee eens. De Euro is als munt op zichzelf eigenlijk een handig ding, daar ligt het gewoon niet aan. Het gaat pas mis bij alle voorwaarden en poespas die er omheen worden gecreëerd.
Er is volgens mij ook geen reden waarom Griekenland noodzakelijk uit de muntunie of zelfs de EU zou moeten als ze officieel failliet gaan. Je kan immers net zo goed in Euro’s failliet zijn als in elke willekeurige andere munteenheid. Als je kaal bent doet je haarkleur er niet meer toe.
De Griekse regering wil voor zover ik weet ook absoluut niet uit de muntunie, en de Dijsselbloemen van deze wereld zullen niet in staat zijn om de Grieken eruit te werken. Doen ze dat wel, op onwettige wijze, dan is dat het begin van de desintegratie van de EU als geheel en dan is het over vijftig jaar weer oorlog tussen Duitsland en Frankrijk.
Gezellig, zoals vanouds.
@1: De figuur is aangepast, dank je.
Wat je commentaar betreft: dat deden Nederland en Duitsland maar dat leidde tot revaluatie van DM en gulden. Wat er gebeurt als wel een eigen munt hebt en toch veel meer exporteert dan importeert heb je kunnen zien aan Zwitserland. Het wel/niet hebben van een muntunie is niet het probleem. Het niet goed runnen van de muntunie, dat is het probleem.
Ik ben dus in het geheel geen euro-basher. Als je mijn stukjes over de eurocrisis goed leest zul je constateren dat ik het heb over economisch beleid: het exporteren van schulden (door Duitsland en Nederland) door de politiek van loonmatiging is de oorzaak van de eurocrisis. Als de verantwoordelijke economen van de ECB en politici in Nederland en Duitsland dit van begin af aan hadden beseft, zou er geen eurocrisis zijn geweest. Pleidooien voor afschaffen van de euro heb ik altijd luchtfietserij gevonden: dat is namelijk onmogelijk.
@5: Ja dat kan heel goed. Mijn scenario’s zijn natuurlijk ruwe benaderingen. Jouw scenario komt het dichtste bij scenario 1 van mij.
@7 en @8 ja ik kan me wel in jullie analyse vinden. Ik heb er geen aandacht aan kunnen besteden maar ik denk dat de analyse van de eurocraten is dat er uniform economisch beleid moet komen: ze willen doorpakken en de monetaire unie ‘af maken’.
In de termen van Merkel: we moeten allemaal even competitief worden. Het is daarbij uitgesloten dat Duitsland en Nederland dan zwakker moeten worden, maar dat de anderen sterker moeten worden. Zuid-Europa en Frankrijk. Vandaar het constante hameren op hervormen en benadrukken van competitiviteit. Griekenland hebben ze waarschijnlijk al eerder opgegeven: ze denken dat Europa nu sterk genoeg is. Vandaar ook de hardvochtige en vernederende behandeling van de Grieken. Om dat te bereiken moeten de eurolanden hun economische soevereiniteit inleveren. Begrotingen moeten in het vervolg door Brussel goedgekeurd worden. Een machtsmiddel om dit af te dwingen hebben ze ook, dat wordt met Griekenland gedemonstreerd. Stoer, vinden jullie niet?
Juncker heeft samen met Dijsselbloem en enkele andere eurocraten een plan daarvoor gepresenteerd: Completing Europe’s Economic and Monetary Union
@6:
Wat heeft socialisme te maken met bolsjiwisme (vaak onterecht communisme genoemd) achter de voormalige muur?
Je plembt als gebruikelijk weer wat domme kreten en beweert, dat anderen dom lullen.
Pathetisch!!!
@2: Ja, de PvdA. Wat moet ik daarover zeggen? Laat ik zeggen dat het pijn doet om dit te zien. Het zou het beste zijn voor de partij èn voor het land als ze Dijsselbloem per direct laten vallen. Ze zullen een splinter partij worden, maar dat worden ze toch als ze zo door gaan. Wat is de reden van je bestaan als sociaal democratische partij met dit beleid?
@10
Krijgen we die fabel weer: zonder EU krijgen we weer oorlog in Europa…. Alsof de EEG en EG geen periode van vrede hebben gekend. Ook wel eens gehoord van de theorie dat liberale democratieën geen onderlinge oorlog voeren?
Nee, deze bangmakerij kan nooit hard gemaakt worden. Pure propoganda.
@11
Het afschaffen van de euro is heel goed mogelijk, net zoals het opheffen van de Duitse mark dat was, of het loslaten van de goudstandaard, het invoeren van de Slang, et cetera. Doen alsof de euro onomkeerbaar is, terwijl het de slechtst opgezette munt is die Europa in eeuwen heeft gehad, is blindheid veroorzaakt door ideologie.
ps: leuk te lezen dat alle “socialen” ook hun vertrouwen beginnen te verliezen in de EU. Boontje komt om z’n loontje. Na de totaal ondemocratische voorgeschiedenis van de EU en de Euro verliezen zij hun geloof omdat de gewenste regionale heilstaat uitblijft….Tja, mijn sympathie krijgen ze niet. U was gewaarschuwd, maar viel voor de mooie beloftes. Nu zit je in t zelfde schuitje als de censervatieven. Je hebt er geen invloed meer op, door het gebrek aan democratie. Had je maar niet een monster moeten steunen die jouw ideaal beloofde te verwezenlijken. Daarnaast zijn ze zichzelf te veel gaan geloven, alsof het niet omkeerbaar zou zijn. Hopelijk bewijzen de Grieken en het VK ze de komende jaren hun ongelijk.
@13 dan heb je deze vast ook al gelezen
http://ewaldengelen.blogspot.nl/2015/06/leve-de-race-to-bottom.html
” Nergens komt het doel van de Monetaire Unie zo duidelijk naar voren als in dit soort passages. Weg met de vrije organisatie voor vakbonden, weg met het stakingsrecht, en ophouden met het stellen van onverantwoorde looneisen door ouderwetse, achterhaalde bonden. Of nog scherper geformuleerd: breek de onderhandelingsmacht van de factor arbeid nog meer af, jaag de arbeidsinkomensquote (dat deel van het nationaal inkomen dat naar de factor arbeid gaat) nog verder naar beneden, en maak van de hele wereld een groot afvalputje.
Leve de race-to-the-bottom!”
@1: Ah legenda is nu toegevoegd. Dank je wel ;). Ik moest daarvoor gissen. :).
@17: Niet gelezen nog, maar ik ben het helemaal met Engelen eens. Een van de hervormingseisen was inderdaad dat er geen centrale CAO afspraken meer zouden zijn. Alleen nog op individuele basis onderhandelen. Dit regelrecht neoliberaal denken.
@18: Kun je hem mij dan uitleggen? Die handelsbalans, is dat cumulatief (en wat is dan het startpunt), of omgerekend naar jaarlijkse basis? In het eerste geval valt het wel erg mee met die overschotten.
@16: Afschaffen van de euro: nee, dat klopt niet wat je zegt. Je geeft namelijk alleen maar voorbeelden van situaties waarbij je gecontroleerd van munt A naar B kan gaan. De goudstandaard kan met een eenvoudig besluit door het staatshoofd geëffectueerd worden. Ook het uit de Slang stappen kon van het ene moment op het andere. Wat je niet noemt – en wat vaak wel door anderen aan het rijtje wordt toegevoegd is Argentinië: zij hadden hun munt aan de dollar gekoppeld. Ook die koppeling kon van de ene op de andere dag ongedaan gemaakt worden (al was dat ook niet leuk).
Met de invoering van de Euro heeft men uitgebreid de tijd genomen – maar ook hier geld: het was een stabiele situatie. Niemand ging tegen de gulden (of Lira, of Drachme) speculeren omdat deze door de euro wordt vervangen.
Maar het omgekeerde, het opsplitsen van de euro, is andere koek. Het proces is niet symmetrisch want als blijkt dat de euro in een bepaald deel van de muntunie minder waard is dan elders dan vlucht het geld: dat gaat tegenwoordig met de snelheid van het licht. Niemand wil zijn euro’s nog op een Griekse banken laten staan immers! Kapitaalcontrole is dan nog de enige optie, en dat is einde oefening van de vrije markt en de muntunie.
Een groot probleem is ook dat je geen munt hebt om de euro te vervangen. Het kost ongeveer een half jaar om een nieuwe munt in te voeren, dat bleek in 1993 toen de muntunie van Czechoslovakije werd opgebroken.
@20: Het zijn de overschotten per jaar, dus niet cumulatief. Wat bedoel je met startpunt? Het zijn reële bedragen in euro’s, er is niets relatief. Je komt ook regelmatig berichten in de krant tegen waarin ze genoemd worden.
Michel heeft zich volledig geïdentificeerd met Syriza, en gaat volledig mee in alle argumenten die Syriza verzint om hun acties te rechtvaardigen.
Het is natuurlijk bizar dat Syriza een week geleden nog bereid was om 8 miljard om te buigen in de begroting om een akkoord te bereiken (geheel tegen de eigen principes in), maar nu het land in de afgrond stort omdat ze het niet eens kunnen worden over een vergelijkbaar pakket. Het verschil tussen beide voorstellen was echt deze crisis niet waard.
Wat wel deze crisis waard was, is de eenheid binnen de eigen partij. Maar daar rept Michel niet over.
Het voert te ver om alle misleidingen en weglatingen weer aan te gaan stippen. Twee dingen wil ik er toch even uitlichten:
Eurocraten
Het is pure demagogie om één term te gebruiken voor de diverse groep instellingen met diverse belangen die samen Griekenland geld hebben geleend. De term slaat bovendien nergens op. De groep bestaat niet alleen uit europeanen (dus ‘euro’ dekt de lading niet), en de groep bestaat vooral uit gekozen politici (dus ‘bureaucraten’ dekt de lading ook niet). Door dit als een amorfe massa slechteriken te presenteren, verlies je uit het oog dat deze groep andere belangen en prioriteiten heeft dan Syriza, die bovendien onderling behoorlijk botsen (bijvoorbeeld tussen IMF en Eurozone). Dan kom je dus inderdaad voor verrassingen te staan, want je doet niet eens moeite om hun motieven te begrijpen. En als je dat niet doet, komt er geen akkoord.
Dat er geen andere mogelijkheid was, is natuurlijk flauwekul. Het was prima mogelijk geweest om bij het kruisje te tekenen, en dan waren er geen kapitaalbeperkingen geweest. Doen alsof de huidige acties van Tsipras en co. een soort natuurwet is, is belachelijk. Er zijn altijd andere keuzes, en de huidige uitkomst is zodanig rampszalig dat heel moeilijk vol te houden is dat er geen beter alternatief was voor Syriza.
Want wat iedereen had kunnen weten, en wat nu ook blijkt, is dat de ‘eurocraten’ niet bluften. Het vertrouwen in de Grieken is zodanig laag bij de schuldeisers, dat er geen andere mogelijkheid is dan strenge voorwaarden stellen aan verdere leningen. Etc.
Dit soort argumenten zijn ook voor de ‘eurocraten’ allemaal voorhanden, wat meteen de waarde van die argumenten onderuit haalt. Alleen noem je ze niet.
De Grieken hebben 1 groot spelletje blufpoker gespeeld hopende dat ze de rest van de Europeanen konden chanteren hun op de pof opgebouwde welvaart te blijven sponsoren. Het lijkt nu dat ze het spelletje blufpoker gaan verliezen.
Ierland, IJsland, Spanje en Portugal hebben aangetoond dat de situatie met goed beleid niet reddeloos was, helaas hebben de Grieken voor een economische zelfmoord tactiek gekozen. Aan de ene kant een voorbeeld aan ander landen om ook niet deze fout te begaan. (Al hebben de Zuid Amerikaanse bananenrepublieken dat ook al tientallen keren aangetoond) Aam de ander kant triest voor de Grieken die niet op Syriza hebben gestemd en nu voor jaren in de economische ellende komen te zitten.
Dijsselbloem, maar ook zijn andere sociaal democratische collega’s hebben een wijs besluit genomen, er is namelijk niets sociaals aan een land failliet te laten gaan. Van een lege schatkist kan je immers helemaal niets sociaals meer doen en de kans dat de Grieken zich opnieuw rijk kunnen lenen is minder dan nihil.
Hoe verder? Heel simpel de Grieken, moeten deze incompetente regering zo snel mogelijk dumpen en herverkiezingen organiseren. Dan moet het succesvolle pad gevolgd worden van de ander ex probleem EU landen en eventueel dan kan er gekeken worden of een deel van de schuld kwijtgescholden kan worden. Eventueel door een technisch faillissement binnen de Eurozone.
Michel, toch begrijp ik bij nader inzien de grafiek niet heel erg goed. Jouw stelling is dat overschot in het noorden gelijk op moet gaan met tekorten in het zuiden (in mijn woorden).
Als ik naar de balans kijk in de grafiek dan zou momenteel alleen Frankrijk een tekort hebben van 10 miljard Euro tegenover een overschot van pak em beet 70 miljard bij de andere landen (met name Duitsland en Nederland). Misschien begrijp ik de grafiek verkeerd hoor, maar het lijkt me niet echt getuigen van een stelling waarin overschotten en tekorten tegen elkaar wegvallen (binnen de EU wel te verstaan).
@23:
Waarop baseer je dat? Bovendien: kunnen we niet gewoon argumenten uitwisselen zonder dit soort storende drogredeneringen? Voor mijn argumentatie maakt het namelijk helemaal niets uit. Al zou ik lid zijn van Syriza, wat maakt het uit?
@24:
De huidige regering van Griekenland bestaat nu net uit de partijen die GEEN schuld hadden aan de situatie waar in Griekenland zich nu bevind, de kans is groot dat bij nieuwe verkiezingen juist die oude zooi terug komt, of nog erger, gouden dageraad de grootste wordt.
Ik denk dat het Griekse drama nog wel even doorsuddert. Maar wat er ook gebeurt met Griekenland en los van de precedentwerking van mogelijke scenario’s, worden de perikelen rond Griekenland en de eurocraten door heel Europa gevolgd.
Iedereen weet nu waar de eurocraten toe in staat zijn en de Europese agenda begint nu pas goed tot de inwoners van de eurozone door te dringen.
Ik ben vooral heel benieuwd hoe dat in de verkiezingen in Spanje aanstaande november gaat uitpakken.
Het komt niet vaak voor, maar ik zou Bolke @27 wel 100 plusjes willen geven.
Wij gaan officieel voor 19,8 miljard Euro de boot in. Dat is natuurlijk alleen het officiële deel. Want bij een verlies van ongeveer 3% van het BNP in heel Europa is er kans dat de aanstaande default van Griekenland een nieuwe stevige recessie in gang gaat zetten.
https://twitter.com/FGoria/status/588677405834883073/photo/1
Euro krijgt ondertussen de eerste tikken.
Kijk, dit zijn teksten die je van een sociaaldemocraat verwacht en verlangt.
Elio di Rupo:
@25 (en anderen):
Duitsland heeft dit jaar weer een record handelsoverschot: meer dan 200 miljard euro. Dat is nu al jarenlang zo – dat is wat de grafiek laat zien. Ook Nederland heeft een groot handelsoverschot.
De getallen zijn harde euro’s, per jaar, niet cumulatief.
Als je alle getallen bij elkaar optelt zal het resultaat niet nul zijn (dat heb ik ook niet beweerd).
Een deel van dat overschot is door handel met landen buiten de eurozone, een deel binnen de eurozone. De eurozone als geheel heeft ook een handelsoverschot.
Alleen als je alle landen van de wereld in de grafiek zou zetten kom je na optelling op nul uit. De wereld kan immers geen handelsoverschot hebben.
Als denkoefeningen doen we nu even of de wereld uit twee landen bestaat: land A en land B.
Land A heeft gedurende langere tijd een handelsoverschot met land B. Hierdoor bouwt B een schuld op. Die schuld kan het alleen terug verdienen als land A gedurende een handelstekort accepteert. Als land A dat weigert zal dat tot spanning leiden. Dat is de eurocrisis.
Duitsland en Nederland verdienen veel geld door export en hebben daardoor grote tegoeden in het buitenland uitstaan. Je kan ook zeggen: ze baseren hun economisch model op het maken van schulden door andere landen, maar pretenderen dat hun economisch model is gebaseerd op groei zonder schuld. Duitsland en Nederland laten gewoon andere landen opdraaien voor de schuld.
Ik geef toe dat dit iets ingewikkelder economisch verhaal is, maar nogmaals het is de essentie wat er fout gaat met de euro op dit moment. Het is de moeite waard hier aandacht aan te besteden. Als er behoefte aan is wil ik dat nog wel een keer uitgebreider uitleggen. Ik heb eerder hier ook al over geschreven, in mijn serie over de eurocrisis: Dit is het meest relevante artikel
@25: Waarschijnlijk zijn dit de totale handelsbalansen voor de europese landen, inclusief handel buiten de Eurozone. Het sommetje hoeft dan niet 0 te zijn.
Ik kwam dit recente artikeltje over de situatie tegen:
http://slackwire.blogspot.nl/2015/03/what-has-happened-to-trade-balances-in.html
Het is natuurlijk jammer dat het de grafiek de stelling van Michel helemaal niet ondersteunt.
(Er is eigenlijk best veel mis met de grafiek. De grafiek corrigeert niet voor omvang van de economie, de grafiek corrigeert niet voor inflatie, de periode voor de euro is nogal kort, zodat je niet kan beoordelen of er een toevallige convergentie was, er worden slechts 7 landen getoond, dus niet alle eurolanden, er is geen duidelijk punt aan te wijzen wanneer de convergentie begint en lijkt eigenlijk vooral te maken te hebben met Duitsland, en niet zozeer met de andere landen).
@32/@33 als ik de linker kolom lees dan zie ik een handelsoverschot van Duitsland van om en nabij 40 miljard en niet 200 miljard. Klopt je grafiek wel? Ik begrijp donders goed wat jullie verder zeggen dat de totale wereldhandel een zero sum game moet zijn en dat de verschillen dus buiten Europa moeten liggen. Uit de grafiek komt gewoonweg niet het punt naar voren dat Michel maakt dat het dramatische overschot in Noord Europa het dramatisch tekort van Zuid Europa is. Dat laatste lijkt er niet meer te zijn (op Frankrijk na dan). Vandaar dat ik de grafiek niet kan rijmen.
Ik moet eerlijk bekennen dat de dynamiek rond Griekenland uit de hand lijkt te lopen. Waar ik in @5 nog logisch dacht dat de drukmiddelen vanuit Europa de Grieken wel van gedachten zouden veranderen had ik er geen rekening mee gehouden dat voor komend weekend de hele Balkan wel eens meegezogen zou kunnen worden. Macedonië neemt nu maatregelen om niet meegezogen te worden, en Griekse banken hebben ook grote belangen in Eurolanden Roemenië en Bulgarije. met name Bulgarije zou wel eens in een enorm gat kunnen vallen en dan ook zo een “medicijn” nodig blijken te hebben als Griekenland.
http://www.novinite.com/articles/169440/S%26P+warns+of+Possible+Downgrades+in+SEE+over+Greek+Crisis
@26:
Op het feit dat je de argumenten van Syriza volledig volgt, geen enkel vraagteken zet bij de inhoudelijke en politieke keuzes van Syriza, consequent negatieve ipv neutrale woorden gebruikt om de schuldeisers of de positie van die schuldeisers te karakteriseren, en geen enkele moeite doet om het gedrag van de schuldeisers te begrijpen (wat iets anders is dan het er mee eens zijn), of te differentiëren tussen verschillende schuldeisers.
Het treurige is dat je dat niet eens doorhebt.
Neem een voorbeeld aan Yglesias. Hoewel volstrekt duidelijk is dat hij sympathiseert met Griekenland, is hij wel in staat om Syriza kritisch te evalueren, en is hij de argumenten en motivatie van de crediteuren rationeel te bespreken.
Je hoeft je mening niet aan de kant te schuiven, maar je moet wel je publiek volledig en neutraal informeren, zodat ze zelf kunnen bepalen wat ze van de situatie vinden.
Hier de conclusie van Yglesias:
Foutje in @35, Roemenië en Bulgarije zijn natuurlijk geen Eurolanden, ik heb nota bene zelf vorige week nog met Leis betaald in Bucharest.
@34: Jawel het klopt wel, maar ik heb zelf verwarring veroorzaakt omdat de bedragen per kwartaal zijn. Deze figuur heb ik niet vandaag gemaakt maar al weer een half jaar geleden.
Voor mijn argument maakt het niets uit.
Ook maakt het voor mijn argument niets uit dat de balansen van binnen en buiten de eurozone bij elkaar zijn opgeteld. Ook schulden met landen buiten de eurozone veroorzaken problemen: Duitsland en Nederland verdringen andere eurozone landen uit de markt.
De correcties die Cerridwen eist doen niets af aan mijn argument. Zo maakt inflatie correctie geen verschil: het is een een dezelfde munt. De periode: ik heb niet voor niets de grafiek laten beginnen in 1990.
Toeval? Als Cerridwen daarop rekent dan begrijp waarom hij mij steeds persoonlijk aanvalt.
Over mijn partijdigheid: zeker, het is waar dat ik meer sympathie koester voor Syriza dan voor de eurocraten. Syriza is/was de laatste hoop voor Europa. Door de elite in Brussel zijn ze nooit serieus genomen. Daarom worden ze gedwongen om beleid uit te voeren waardoor dat slechts bedoeld is om hun politieke positie te ondermijnen. In mijn vorige post over Griekenland heb ik de oud PM (Letta) van Italie hierover geciteerd: Syriza moest weg.
Mijn antipathie voor de schuldeisers: zij denken dat ze sterk genoeg zijn en een land kunnen straffen. Ze gebruiken daarvoor de macht van de munt. Griekenland heeft geen eigen munt en kan niets tegen doen. Denken ze. Als de zaak uit de klauwen loopt – daar begint het op te lijken – dan reken ik dat hun aan.
Wat het begrijpen van de schuldeisers betreft: ik doe mijn best, heus. Maar ik kom niet verder dan wat ik in voetnoot 3 heb geschreven.
Over de onpartijdigheid van Yglesias: ook hij kan alleen maar naar de politiek als een spelletje, een sport. Soms win je er een soms verlies je er een. Timing is belangrijk. Maar Tsipras was geen PM in 2010, hij heeft die verdragen toen niet gesloten, en waarschijnlijk was de crisis toen heel anders verlopen.
@35:
Macedonië? Griekenland doet er al 20 jaar lang alles aan het leven en elke vooruitgang in het straatarme Macedonië onmogelijk te maken.
@38:
Man, man, man, Syriza is het rood/bruine Trojaanse paard van Putin, voor elk euro overleg gaan ze eerst gezellig op de koffie bij Putin om alles kort te sluiten.
Syriza heeft voor de verkiezingen al kenbaar gemaakt dat ze zullen breken met de euro en de totalitaire EU:
http://www.spiegel.de/international/europe/aims-of-greek-politician-alexis-tsipras-remain-a-mystery-in-europe-a-1011288.html
Syriza is de partij die naar dit alles bewust heeft toegestuurd maar dat maakt voor de usefull idiots allemaal niets uit, die wijzen alleen naar de “vijanden” van Syriza en dat zijn natuurlijk geheel toevallig ook die Putin. Het “slachtoffer” (voor mij de dader) heeft natuurlijk nooit schuld, alles ligt altijd aan anderen.
Griekenland was in 2012 feitelijk al failliet en daar is toen 100 miljard ingepomt om de Grieken te redden, nog geen 3 jaar later is het weer zover, teller staat alweer boven de 80 miljard, en dan vinden mensen het vreemd dat schuldeisers van de Grieken alle noodzakelijke actie vragen om het volgende faillissement te voorkomen.
The referendum is not, as Tsipras repeatedly claimed during his announcement, an expression of democracy in response to the “authoritarianism” of the creditors. His argument that the creditors must bend to the will of his election mandate has been preposterous from the start: In which debtor nation would voters not elect to have easier credit terms?
http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite3_1_28/06/2015_551606
@38:
Jawel, want je gebruikt de grafiek als ondersteuning van je argument, terwijl die grafiek dat helemaal niet doet, er vallen simpelweg nauwelijks conclusies te trekken uit de grafiek. De grafiek is in absolute euro’s, en je gooit grote en kleine landen bij elkaar, en past geen correctie toe op de groeiende economieën plus inflatie. Puur op basis van dit gegeven is het logisch dat naarmate de tijd vordert er grotere afwijkingen ten opzichte van 0 optreden, en dat grote landen grotere uitschieters hebben dan kleine. Dat is ook te zien in de grafiek. Daar moet je voor corrigeren, als je wilt beweren dat de verschillen door de euro komt.
Dat is niet het probleem. Het probleem is dat je je analyse volledig samenvalt met de analyse van Syriza, ook al is Syriza intern verdeelt en veranderen ze van standpunt. Het gebazel daaronder bewijst dat. Syriza de laatste hoop van de Europa? Serieus? Misschien even een tijdje elders in de wereld gaan wonen, misschien dat je dan weer wat helderder ziet. ‘Zij denken dat ze een land kunnen straffen’? Niveautje schoolplein.
De Europese samenwerking werkt alleen door compromissen te sluiten en die te vatten in regels. Die aanpassen is met 28 landen met evenzoveel democratieën een ingewikkeld proces. Wil je iets bereiken in Europa, dan moet je een lange adem hebben, goed netwerken en een duidelijke strategie. Als eenling frontaal botsen met de bestaande regels is gedoemd te mislukken. Dat heeft niets te maken met ideologie; het maakt niet uit of je hierbij Tsipras of Cameron heet.
Je ideologische verblindheid maakt dat je het niet overziet.
Yglesias verbind de acties van alle actoren aan concrete belangen, hij ziet het allesbehalve als een sport. Hij is nuchter en afstandelijk, maar daardoor veel helderder.
@Michel Sterk stuk. Je hebt helemaal gelijk dat het handelsoverschot van Duitsland en Nederland niet houdbaar is. We hebben de Grieken geld geleend om onze spullen te kopen.
Er staat wel iets tegenover, vind ik (ok, ik val in herhaling met mijn commentaar op het vorige Griekenland-stuk). De invoering van de euro was expliciet bedoeld om landen als Griekenland in staat te stellen om geld te lenen voor duurzame economische investeringen (bijvoorbeeld door de aanschaf van Duitse kapitaalgoederen). Dat is Griekenland niet gelukt – wat je de Duitsers dan weer niet kunt verwijten.
@42 dat de divergentie van de economien (in tegenstelling tot de gewenste convergentie) en handels disbalansen in de eurozone een centraal probleem is, wordt niet alleen door dat ene grafiekje van Michel aangetoond maar onderschreven door alle beetje verstandige economen. Hier legt Cullen Roche het nog eens uit
http://www.pragcap.com/greece
“- The EMU is a single currency system just like the USA is. The reason the USA works and the EMU doesn’t is because the USA has a system of rebalancing whereby poor states get more federal funding than wealthy states. That is, the Germanys of the USA (California, Texas and NY) pay into what is essentially a system of wealth redistribution that keeps poor states (Mississippi, Alabama, etc) from defaulting on their municipal bonds once every two decades. If there wasn’t a single currency this rebalancing could occur through the foreign exchange rate, but that doesn’t exist obviously. So, the EMU is flawed because they don’t have Euro Bonds and a Central Treasury. It’s a little more complex than that, but not by much.
– Forming a system of redistribution like the socialists [snark] in the USA have would be unthinkable for the bigger socialists in the EMU [double snark]. So, it doesn’t look like it’s going to happen any time soon.”
Wynne Godley waarschuwde er in 1990 al voor dat het niet ging werken
http://www.lrb.co.uk/v14/n19/wynne-godley/maastricht-and-all-that
En hier ook een helder verhaal
https://foreignpolicy.com/2015/02/20/its-time-to-kick-germany-out-of-the-eurozone/
@43: Dank je Christiaan. Je maakt een terecht punt, maar dat is niet waar het om gaat.
Ja, de Griekse economie moet hervormd worden – eens – en die hervormingen zijn mislukt – ook eens dus – maar dat is niet de oorzaak van de crisis.
Om het nog een keer anders te formuleren: de oorzaak van de crisis is het uiteenlopende inflatieniveau van de Duitsland en Nederland, ten opzichte van de andere landen. De inflatie in De en NL is te laag omdat de lonen te laag zijn. De inflatie in Griekenland was te hoog omdat de lonen daar te hoog waren.
“Te hoog” en “te laag” heb ik in eerdere posts uitgelegd: te hoog en te laag bij een gegeven productiviteitsniveau.
Frankrijk is het enige land dat het goed doet: de inflatie ligt precies op het streef niveau van iets minder dan 2% (al zal dat nu wel niet meer het geval zijn).
Nota bene: Frankrijk! In de media geeft iedereen af op de Fransen omdat ze niet ‘competetief’ genoeg zijn. Dat is opmerkelijk want als je de productiviteit van Frankrijk en Duitsland vergelijkt dan zijn de Fransen duidelijk productiever dan de Duitsers. Dit soort vreemde dingen kom ik regelmatig tegen in de berichtgeving voor het brede publiek. Raar toch?
Ik begrijp dat dit lastige materie is en besef dat ik nog meer moeite moet doen om dit uit te leggen. Ik zal proberen daar deze week een stukje over te schrijven, met data – en figuren die ik dan zal proberen goed uit te leggen.
Aan allen die mij beschuldigen van naïviteit over de motieven van Syriza, Tsipras, of die mij beschuldigen van partijdigheid:
Ja ik spreek een oordeel uit over wat ik zie. Maar ‘niet oordelen’ is niet het zelfde als objectief zijn. Als ik vind dat iets stinkt dan schrijf ik dat op. Wat heeft het voor zin om te pretenderen dat het ook wel lekker parfummetje kan zijn? Wat koop je voor dat soort objectiviteit? Die kun je dagelijks in de dagbladen of op TV zien. Voor een goede beschouwing over dit soort objectiviteit zie bijvoorbeeld Jay Rosen: Clowns to the Left of Me, Jokers to the Right
Wat betreft het samen vallen van mijn analyse en die van Syriza: nou en? Wat wil dat zeggen? Misschien zien Syriza en ik (en nog veel meer andere toeschouwers) die deze crisis volgen wel het zelfde, en komen we daarom tot de zelfde conclusie. Je kritiek is nogal, hoe zal ik dat zeggen … bevoogdend? Je gaat er van uit dat ik niet zelf in staat ben om na te denken en daarom braaf opschrijf wat Syriza mij voorzegt. Nogmaals, ik stel voor dat we dit soort kinderachtige geruzie (“jij bent stom” – dat is je argument in wezen) achterwege laten, en gewoon naar mijn argumenten kijken. Als je kritiek hebt op mijn weergave of interpretatie van de data dan neem ik dat serieus en zal ik daarop in gaan. Speculatie over mijn motivatie of capaciteiten leiden alleen maar af en verpesten de sfeer in de commentaren hier.
@44: Dank voor de goede link. Ben toevallig bezig om Wynne Godley en Francis Cripps te lezen. Stock en Flow.
@41: Ik heb het eerder ook al geschreven: Vroeger werden mensen die hun schulden niet konden betalen in de gevangenis gegooid. Nu wordt een heel volk tot collectieve straf veroordeeld: hun gezondheidszorg wordt hun afgenomen, hun baan wordt opgeheven, hun uitkering wordt stop gezet. Ga maar dood is de crediteuren feitelijk zeggen, in sommige gevallen gebeurt dat ook letterlijk – daarover wordt regelmatig bericht, ook in onze kranten op de Nederlandse TV.
De keuze die wordt voorgelegd aan de mensen is: doorgaan met dit beleid, of … ja of wat. Dat is het probleem. Zie de scenario’s die ik heb beschreven.
@46: Je neemt niet alleen de analyse van Syriza over, maar vooral ook de retoriek. Neem dit stukje:
Wat voor democratisch mandaat heeft Syriza om monetair beleid aan de democratisch gekozen regeringen van de andere 18 euro-landen te dicteren?
@40: Sterker nog, Griekenland was in 2010 al failliet. Toen heeft men gedaan of dat niet het geval was. Toen is de fout gemaakt. Dat is toen gedaan omdat men bang was door het faillissement van Griekenland systeembanken failliet zouden gaan. Die hadden namelijk zoveel geld geleend dat ze praktisch geen eigen vermogen meer hadden (1% of 2%) en daarom het faillissement van Griekenland niet meer konden opvangen.
Over roekeloos lenen gesproken!
Die leningen zijn toen overgenomen door staat – door ons, de belasting betaler. Op wie moet je nu boos zijn? Op de Grieken? Ja op de mensen die verantwoordelijk waren in Griekenland toen het grote schulden maakte en die wegmoffelde met hulp van ook weer andere banken (Goldman Sachs wordt altijd genoemd). Zeker.
Maar je verontwaardiging is wel erg selectief. Je bent blijkbaar zo boos op de Grieken dat je geen boosheid meer over hebt voor de banken en voor de politici die toen roekeloos de schulden over genomen hebben? Wetende dat dat later opnieuw tot problemen zou leiden (2012, nu weer)? Wetende dat het Griekenland zou destabiliseren? Dat het zelfs de euro in gevaar zou brengen?
Over partijdigheid gesproken.
@50:
Ik zit er maar steeds op het moment te wachten, dat de E.U. en/of een aantal andere landen Goldman Sachs en mede broeders van het “kapitalistische kwaad”, voor het gerecht slepen.
Hun praktijken zijn zijn toch minstens zo kwalijk als de “LIBOR-rente” affaire.
@24: “Ierland, IJsland, Spanje en Portugal hebben aangetoond dat de situatie met goed beleid niet reddeloos was, helaas hebben de Grieken voor een economische zelfmoord tactiek gekozen.”
De problemen van de eerste groep landen is niet goed vergelijkbaar met Griekenland. Deze Landen hadden door het plotseling verslechteren van het economisch klimaat een acuut probleem in hum bankensector. Maar banken zijn relatief eenvoudig te redden. Als de wil er is heb je alleen een gigantische kredietlijn nodig, vervolgens stuur je er technocraten op af. Die splitsen de sector in wat levensvatbaar wordt geacht. Dat redden ze. De rest laat men gecontroleerd omver vallen. Probleem is dat er geen manier bestaat om een land gecontroleerd omver te laten vallen. Kijk naar Syrië, Irak, enz. Eenmaal omvergevallen zijn ze nauwelijks meer te redden.
@52: Eens. Ik zou er nog het volgende aan toe willen voegen:
IJsland heeft een eigen munt en heeft deze gedevalueerd en schulden afgeschreven. Dat kon Griekenland niet doen. Interne devaluatie lijkt kwa naam wel op devaluatie maar werkt niet: het lijdt tot een diepe recessie. Dat is gebeurd in alle drie de andere landen. Ierland is onvergelijkbaar met Griekenland omdat de export sector veel groter is. De getallen heb ik niet bij de hand, maar het verschil groot. Interen devaluatie heeft daarom in Ierland meer succes dan in Griekenland want als het al werkt dan werkt het alleen doordat je concurrerend wordt (daarop is de strategie van de eurocraten immers ook op gebaseerd). In Griekenland is de export sector te klein waardoor de schadelijke effecten van interne devaluatie op de economie als geheel overwegen.
Tenslotte nog Spanje en Portugal: die zijn door een heel diep dal gegaan dankzij interne devaluatie. Als het nu weer wat beter gaat is het alleen omdat men niet meer aan het “devalueren” is. Uiteindelijk wordt in een recessie immers wel de bodem bereikt en begint de economie weer te herstellen (maar op een veel lager niveau door de beschadiging die is aangericht door de bezuiniging).
@53: Alle landen die financieel in de problemen kwamen hebben moeten bezuinigen, ook landen buiten de eurozone als IJsland. En alle landen zijn inmiddels weer op de goede weg, zowel binnen als buiten de eurozone. Behalve Griekenland dan.
Je kan wel proberen dat te negeren, of proberen weg te redeneren, maar het is natuurlijk cruciaal: waarom zijn andere landen er wel in geslaagd om ondanks het destructieve beleid van de eurocraten de economie weer te laten groeien? Ik zie alvast een verschil wat de Syriza-lovers steeds weer negeren: het nemen van verantwoordelijkheid (ownership) over de eigen problemen. De Griekse bail-out geschiedenis is een lange opeenvolging van onderhandelingen, protest en terugonderhandelingen, en pas na veel vertraging schoorvoetend doorvoeren van maatregelen en dat dan nog half. Vergelijk dat met Cyprus, waar na één ronde onderhandelingen de afspraken voortvarend worden uitgevoerd. Tsipras doet daar nog een schepje bovenop, op geen enkel moment maakt hij de indruk zich verantwoordelijk te voelen voor de situatie in Griekenland of voor de gang van zaken in de onderhandelingen. Zelfs een positieve keuze voor de Drachme zou winst zijn, maar zelfs dat doet hij niet, hij blijft maar bedelen om geld.
@54:
Spreek je als econoom, of als de Keltische tovenares Cerridwen?
;-)
Je versimpeld de boel wel heel erg.
Het ene land is het andere niet.
Een ding is wel simpel.
Griekenland is, als het aan de huidige eisen zou moeten doen, economisch helemaal ten dode zijn opgeschreven.
Ga er maar van uit dat een groot deel van de schulden noot wordt ingelost.
Voor de rest, waarschijnlijk even het referendum afwachten en kijken wat Frankrijk achter de schermen aan het uitbroeden is met o.a. Duitsland.
@54:
Prachtig. Dat verdient het om extra benadrukt te worden.
@56:
Precies, jij hebt het door. Aanpakken die hap. Een bedrijf dat failliet gaat kan vaak dezelfde week nog een doorstart maken. Een persoon gaat 3 jaar de schuldsanering in. Een land dat failliet gaat moet de komende 150 jaar gegeseld worden. De bevolking moet bloeden, toegang tot zorg en pensioenen moet worden afgenomen. Wij zijn niet eerder tevreden dan wanneer het volk alle hoop heeft laten varen en tot zelfmoord wordt gedreven. Dat zal ze leren!
@50: Je gaat met geen woord in op het feit dat Syriza, het vriendje van de fascist Dugan en uitvoerder van de belangen van Putin, voor de verkiezingen al aangekondigd heeft aan te sturen op een breuk met de EU en euro.
Niet de banken, de geldschieters, de EU maar Syriza heeft er alles aan gedaan te sturen naar het punt waar we nu zijn.
Banken, verkopers, commercie bieden van alles aan, de koper/lener is degene die zicht verantwoordelijk moet opstellen. Dat wordt van mij verwacht, jij weet kennelijk ook dat het zo werkt, dan mag je zeker van een overheid verwachten dat ze niet roekeloos lenen en met cijfers frauderen.
De Grieken hebben zelf op die partijen gestemd die de nationale volkssporten van het niet betalen van belasting en lekker op je 51-ste genieten van pensioen en strand in stand wilden houden. Ieder weldenkend mens weet dat je dan vroeg of laat te maken krijgt met de rekening.
Is dat een pleidooi voor dat ze toen al de stekker er uit hadden moeten trekken? Contradictio in terminis.
2010: Welke 5 Europese landen betalen de hoogste pensioenen?
http://www.express.be/business/nl/economy/welke-5-europese-landen-betalen-de-hoogste-pensioenen/134664.htm
@57:
Ik zou zeggen dat de duur van die geseling afhangt van de mate waarin dat land bereid de oorzaken van het faillissement aan te pakken. Mee eens?
@58: Je hebt in Nederland heel veel mensen die de rekeningen niet kunnen betalen. De huur niet, de zorg niet. Deze mensen kopen doorgaans gewoon op krediet een nieuwe TV of een mooi mobieltje of bij de Wehkamp. Iedereen weet of kan weten dat ze niet bepaald kredietwaardig zijn, maar toch alles op de pof. Ik heb wel eens gedacht dat zulke mensen gewoon never nooit meer mochten kopen op krediet, want ze kunnen het toch niet betalen. Nu denk ik eigenlijk meer van als je zo graag je rommel wilt slijten, zelfs aan mensen die het niet kunnen veroorloven, dan moet bij in gebreke blijven, dit maar gezien worden als bedrijfsrisico. Dus als iemand de Wehkamp niet kan betalen, terwijl duidelijk was dat deze persoon totaal niet kredietwaardig is, moet de rekening en de extra kosten bij de Wehkamp komen te liggen. Mijns inziens heeft dat een veel meer corrigerende markt werking dan zo een arme sloeber de laatste euro nog uit de zak te kloppen.
Griekenland is zeker schuldig en corrupt en een groot deel van de ontstane situatie is het gevolg van haar eigen beleid. Toch denk ik dat degene die tegen beter weten in Griekenland toch maar van krediet bleef voorzien nog meer schuld heeft. Dat de Grieken daar gebruik van maken is niet netjes maar toch maar geld blijven sturen omdat men zo graag het eurofeestje wil voortzetten terwijl dit totaal niet meer realistisch is is nog minder netjes.
@58
Wat een stilte, hè?
https://i.imgur.com/OF6ihz7.jpg
@58: Varoufakis over pensioenen: Our alleged backtracking on ‘pension reforms’ is that we have suspended the further reduction in pensions that have already lost 40% of their value when the prices of the goods and services that pensioners need, e.g. pharmaceuticals, have hardly moved. Consider this relatively unknown fact: Around 1 million families survive today on the meagre pension of a grandfather or a grandmother as the rest of the family members are unemployed in a country where only 9% of the unemployed receive any unemployment benefit. Cutting that one, solitary pension is tantamount to turning a family into the streets.
Zo uit mijn hoofd, op een van de honderden rapporten die ik gelezen heb, krijgt men bij werkloosheid 1 jaar 30% van het laatste loon en daarna niets. Ziektekostenverzekering verlies je na 2 jaar. Vandaar dat er zoveel jonge volwassenen (weer) bij hun ouders wonen. Dat pensioen heeft in Griekenland dus een sociale functie, wat dat lijstje van jou waardeloos maakt.
Hier Dimitry Lacaris over die pensioenen en verdere ondersteuning van de analyse van Michel:
http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=14101
@ 58
Als je geld uitleent aan een junk, vind je dan niet dat jou ook wat te verwijten valt als je het geld niet terug krijgt? Europa is dom geweest om de schulden over te nemen van banken die het blijkbaar zo makkelijk aan Griekenland uitleenden. Dat is dom.
Intussen hebben de Grieken hard gewerkt om orde op zaken te stellen, zelfs nadat het IMF toegaf dat de methode waarop zeer slecht is voor het land. De junk is intussen afgekickt.
Ik zou zeggen, breng de schulden terug naar een dragelijk niveau en help het land weer aan een toekomst te bouwen. De huidige neoconservatieve straffen werken averechts, zijn vernederend en sadistisch. Daarnaast drijf je de Grieken ook nog eens in de armen van Poetin, alsof we daar wat mee opschieten…
@62: dank voor het opzoeken.
@63:
Misschien moet je nog wat langer nadenken over of je die vergelijking inderdaad wil maken.
@65:
Waarom? De grieken hebben hier zelf ook schuld aan. Ze waren in het verleden erg makkelijk met het aangaan van schulden. Ze hadden toen alleen nog de eigen munt die ze konden devalueren. Nadat die mogelijkheid wegviel door op te gaan in de Euro, bleven ze teveel geld lenen. Ze gaan bepaald niet vrij uit.
Echter, de manier waarop de trojka probeert te “hervormen” doet mij nog het meest denken aan een middeleeuwse barbier die aan aderlating doet. Nu de patiënt alleen maar zieker wordt, willen Merkel en Dijsselbloem Griekenland alleen maar harder zien bloeden. Het is misselijkmakend.
@65: Die vergelijking is in 2012 al gemaakt door Simon Wren Lewis. Met de bankiers als drugsdealers. Wat SWL zich ook nog steeds afvraagt hoe die fout van die fiscal multipliers, zoals hier behandeld door Michel en Jeroen Lammers, kon ontstaan:
The IMF, Greece and economic reality
http://mainlymacro.blogspot.nl/2015/05/the-imf-greece-and-economic-reality.html
en druk op ‘inexplicable’ in de tekst.
SWL stelt ook dat het IMF geleid wordt door een politieke kaste. Wie de lange rapporten van CIGI leest kan tot geen andere conclusie komen, hoewel dit buiten de analyses blijft.
En daarna moet je eens kijken hoe walgelijk sentimenteel 1Vandaag dit afgelopen donderdag op de beeldbuis smeerde. Met als hoofdrolspeelster Neelie Kroes, die al stelde dat een vrouw vanwege het glazen plafond nu eenmaal gehaaid moest zijn. Niet dat deze veel foute dingen zei, maar de hele setting zoals Griekenland aan de kijker verkocht wordt …. jak.
@62: Jij mist volledig het punt: pensioen moet niet afgeschaft worden maar betaalbaar blijven.
Dat mensen na 37,5 jaar met pensioen gaan komt nog uit een tijd dat mensen braaf rond hun 65-ste dood gingen, tegenwoordig worden we gelukkig een stuk ouder. Dat geld moet ergens vandaan komen en dat ergens is niet de rest van Europa maar Griekenland zelf. Vervelend dat Grieken van Europa nu ook tot hun 67 moeten werken maar elk systeem dat veel meer kost dan dat je naar binnen harkt (11,5 % van het bbp!) blaast zichzelf vroeg of laat op en dan hebben gepensioneerde Grieken echt niks meer.
@66: Ik kan je over de middeleeuwen vertellen dat een barbier die een aderlating deed al heel snel geen klanten te knippen kreeg. Daar is eigenlijk in al die jaren niets aan veranderd.
Ik denk dat in Europa de klanten langzamerhand ook weg zullen lopen.
@68: “het systeem blaast zichzelf op”
Nee, dat daar hebben de eurocraten voor gezorgd. De economie is kapot bezuinigd – zie links die Arjan @67 hierover geeft. Er zijn ook deze figuur van Krugman. Dit laat goed zien wat wordt bedoeld: doorgaan met een recept, terwijl de bewijzen zich opstapelen dat het de patient zieker maakt – om er vervolgens zelfs nog een schepje bovenop te doen – dat laatste schep was vorige week voor de Grieken het punt waarop ze zijn weggelopen bij de onderhandelingen.
Desondanks gaan ze door.
@70: Oh, en nog iets: het percentage van het BBP dat naar pensioenuitkeringen gaat wordt steeds groter inderdaad, niet omdat er meer pensioen wordt uitgekeerd maar omdat het BBP krimpt.
@68: Aha, nog een technocraat erbij die zich niet wil inleven onder welke omstandigheden de meeste Grieken NU leven (en zo aan de rest van je opmerkingen te lezen vanuit een politieke motivatie). Alsof we daar nog niet genoeg van hebben. Als je nu even dat interview met Lascaris bekijkt, dan zie je dat Tzipras heel ver is gegaan. Lascaris – dat interview is overigens van 25 juni – had daar, net zoals een deel van achterban, zware kritiek op. En als juf Lagarde dan ook nog even wat rode strepen in je opstel zet, dan is de maat wel vol.
Maar waar het eigenlijk om gaat is een mentaliteitsverandering: Bitte versuchen Sie es noch einmal in eine andere Sprache. Mit Heiner Flassbeck (10 min.) :
http://www.youtube.com/watch?v=x2fkDXqo3gw
Er zijn zelfs rechtse Nederlanders, zonder iets neoliberaals onder de leden, die weten in welke richting we het moeten zoeken:
Bert de Vries: Onbeschaamd pleidooi voor monetaire financiering
http://www.volkskrant.nl/opinie/onbeschaamd-pleidooi-voor-monetaire-financiering~a3772691/
@72: Heb jij wel door dat in landen als Italië, Spanje en vele landen in Oost-Europa de situatie niet veel anders tot nog veel erger is?
Waarom moeten die landen opdraaien voor Griekenland? Waarom moeten er honderden miljarden in Griekenland gepompt worden terwijl er andere landen zijn die ook steun kunnen gebruiken?
@70:
Daar hebben de Grieken voornamelijk zelf voor gezorgd door oa geen belasting te betalen:
http://www.theguardian.com/business/2015/jun/15/unsustainable-futures-greece-pensions-dilemma-explained-financial-crisis-default-eurozone
Je rood-bruine vrienden hebben net 9% van het bbp om zeep geholpen van een economie die alleen maar draait op toerisme en scheepvaart:
http://www.wsj.com/articles/tourists-are-left-in-lurch-by-greek-crisis-1435505597
Omdat die landen onze vrienden zijn en belangrijker nog, onze klanten. Waar denk je dat al die landen hun schuld aan hebben opgebouwd? Onze producten, onze handelsoverschotten zijn daar naartoe gegaan.
Lees anders die stukjes van Michel nog eens.
@73: Nee, dit is ad hoc redeneren. Je gaat niet in op argumenten. http://www.kritischdenken.info/KD_files/logische%20misvattingen.html
Michael Hudson kan wel argumenteren. Dit zal wel een schok voor je zijn:
European banks vs. Greek Labour:
http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=13280
Hudson is wat geëmotioneerd en ik sta er niet voor 100% achter, maar de gedachte zit wel in een trant die al begon bij Pöhl in 2010 en laat ik nog maar een keer de volgende link geven:
Former Central Bank Head Karl Otto Pöhl: Bailout Plan Is All About ‘Rescuing Banks and Rich Greeks’
http://www.spiegel.de/international/germany/former-central-bank-head-karl-otto-poehl-bailout-plan-is-all-about-rescuing-banks-and-rich-greeks-a-695245.html
In dat interview wuifde Pöhl de bezwaren van Merkel cs. inzake ‘contagion’ weg, en latere studies geven aan dat hij daar gelijk in had. Niet dat daarnaar geluisterd werd en in 2012 werden de fouten van de instituties herhaald:
WATERLOO, Canada — June 12, 2014 — A new report from the Centre for International Governance Innovation (CIGI) concludes that fears of contagion generated by the 2012 Greek debt exchange were exaggerated and that the country’s debt restructuring could have taken place sooner without undermining stability.
…. Xafa writes: “Delaying the restructuring implied that the economic cost to Greece was higher than it needed to be. Externally held debt remained higher than it would have been otherwise, adding to the transfer of real resources that will be required to service it.”
https://www.cigionline.org/articles/cigi-paper-highlights-lessons-2012-greek-debt-restructuring-euro-area-and-beyond
Dat de schuld van Grieken niet te dragen zou zijn bij de plannen in 2010 wisten de economen van het IMF, maar de leiding boog voor de politieke leiders en vooral voor Trichet.
Lagarde had het er in 2012 ook niet over, dus Neelie Kroes zat te piepen bij 1Vandaag afgelopen donderdag. In detail te lezen op p.10, 11 van een ander CIGI document:
LAID LOW:
THE IMF, THE EURO ZONE AND THE FIRST RESCUE OF GREECE
https://www.cigionline.org/sites/default/files/cigi_paper_no.61web.pdf
Voeg dit toe aan de groteske blunder over die fiscal multipliers (sommigen willen het niet begrijpen, zie ik hier verderop onder een stuk van Jeroen Laemmers) en dan weet je dat Griekenland misbruikt is als een geldsluis voor de banken door de instituties en wij als burgers of last resort het slachtoffer zijn voor voornamelijk het geknoei van de instituties.
http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20150630_01755585
@ Arjan, 75. Griekenland gebruikt als geldsluis – op kosten burgers.
Weinigen die dit (willen) zien.
Menig buitenlands onderzoeksjournalist die ook jouw conclusie heeft getrokken, die dit al lang geleden heeft gezien:
https://jdreport.com/griekse-minfin-is-trojaans-paard-van-banken-en-eu-om-hele-eurozone-te-onderwerpen-aan-brussel/
Andere bijdragen – hoe serieus, en met kennis van (klassieke) economie oo;
verbazing wekkend, achterhaald. Dat moet iedereen nu toch wel zien.
De regels van het ‘spel’ zijn drastische veranderd.
WTO’s FSA – heeft het toezicht op de kapitaalmarkten weggenomen. De sluizen voor bankenzwendel zijn open gezet.
Geld wordt niet meer verdiend.
Geld wordt gemaakt, en is gratis.
Bovendien stroomt het omhoog.
Daar valt voor gewone burgers niet tegenop te werken.
Leiden Universiteit, leidt de VN-Jugend op. Het programmeert de VN-Jugend in de leer van globalist (anti-democraat) Soros’ INET’; New Economic Thinking.
Was het maar bij vrijblijvende denken gebleven; het wordt al massaal ingezet als wapen in deze WOIII.
De Griekse bevolking wordt 10x harder aangepakt door de terroristen van de kapitaalmarkten, Troika en regeringsleiders dan de overige PIGS. En (wonder!?) de economie ……. krímpt.
Zie jullie dat dan nóg niet. Geen effecievere manier dan dit, om de overige EU sukkellanden leeg te zuigen.
Ik heb een paar dingen nagetrokken;
1 nationale economieën bestaan eigenlijk al niet meer.
2. De multinationals dragen niet meer bij aan de nat. rekening.
3. Ze slurpen des te meer subsidies eruit.
4. IMF weigert de lekken te dichten; lijst van Lagarde gaat vrij uit.
5. IMF voert het post-industrieel zero-growth beleid;
geld stroomt omhoog.
Dit is een daad van oorlog, anti-democratisch, anti-humanitair eveneens. Jazeker, terroristisch.
6. Steeds meer van de nationale rekening wordt gestuwd naar de anti-democratische, inhumane VN-verhikels (afperseing, cq. chantage onder dreiging met vergeldingen /geweld(oorlog).
N.B.: de bankiersmaffia heeft zichzelf UNTOUCHABLES gemaakt. Onschendbaar voor mogelijke rechtsvervolging.
Alle VN-organen (incl. Wereldbank, WTO, OESO en IMF), de gouverneurs van de BIS, de ECB.
Dan snap je (de bedoelingen) wel. Wel?
De invloed van de globalisten is zo groot; geen regeringsleider komt omhoog zonder dat zíj die hebben geselecteerd.
Dat was zo bij Barosso, Juncker, Tusk, Bolkesteijn, Kok, Hollande, Berlusconi, Blair, Balkenende; ook Timermans, Koenders, Ploumen, en Dijsselbloem zijn geprogrammeerd aan Amerikaanse bolwerken van de globalisten:
https://herstelderepubliek.wordpress.com/2015/07/02/yanis-varoufakis-is-een-ras-globalist/#more-43701
De socialistische kaart wordt (weer) gespeeld om ‘stealth’ het tegenovergestelde te realiseren. DE UNSSR.
http://www.salon.com/2015/04/30/robert_reich_the_wealthy_have_broken_society_by_siphoning_all_its_money_to_themselves/
Nog een kanjer: John Perkins legt uit dat het geldsysteem zo is ingericht dat de kapitaalreserves altijd terugvloeien naar Wall Street.
De zwendel met derivaten heeft obscene proporties aangenomen. Ermee worden de armen en de middenklasse feilloos van hun koopkracht en welvaart beroofd.
Kapitaal stroomt omhoog.
Het is zinloos ernaar te streven banken hun vorderingen terug te betalen; dat is überhaupt onmogelijk. Rekenkundig alsmede monetair.: John Perkins on Globalization:
https://www.youtube.com/watch?v=TFC18pFvo1g
Nogmaals,
de bankiers zitten helemaal niet op ‘hun’ geld te wachten. Er is bepaald geen gebrek aan de hoeveelheid geld.
In de Newconomy wordt het gros van Q.E. al uit het systeem afgetapt zodra het is aangemaakt.
Uw léven cq. dood, dát is het ultieme doel van de globalisten, de geldzwendelaars. Alle macht, over de hele planeet.
Totalitaire staat. Mensenhouderij.
Een duivels doel dat zij op de Bilderberg Conferentie in juni jl. nog eens hebben bevestigd en nu razendsnel (Blitzkrieg) gaan implementeren.
Verregaande digitalisering (dehumanisering) van de maatschappij.
“Bilderberg 2015: Implementation of the A.I. Grid Bilderberg, operating under the guise of “free market capitalism,” represents instead the complete culmination of banking corporate world control.
“… the overall plan, from economic “reform” and “free market shock therapy austerity,” to the implementation of the Smart grid/A.I. takeover, to the bio-chemical dysgenics operations, the Atlanticist plans are unified, strategic, and full-spectrum. ”
https://www.youtube.com/watch?v=nGQu1y4BZSs&feature=player_embedded http://www.activistpost.com/2015/06/bilderberg-2015-implementation-of-ai.html
Gezien de retoriek uit de koker van de propaganda kanalen van de globalisten, veelal quasi-ngo’s en denktenkers,
die onze bewindspersonen nakwaken – zijn ze wel degelijk perfect op de hoogte van deze duivelse plannen . . . .
Epicentra: Brookings Institute, John Hopkins Univ., Harvard, Yale en Sanford Univ., Aspen Institute, CFR, ECFR,