In 1985 kwalificeerden de Verenigde Naties de Duitse krijgsinzet tegen de Namibische volken Herero en Nama officieel als de eerste genocide van de twintigste eeuw. Duitsland had dertig jaar nodig om dat te erkennen en kwam pas drie jaar geleden met een in termijnen te betalen schadevergoeding van 1,1 miljard euro. De Namibische regering accepteerde de deal aanvankelijk, maar de vertegenwoordigers van de slachtoffers, die buiten de onderhandelingen waren gehouden, blokkeerden het aanbod. Vorig jaar kwamen de Duitse onderhandelaars tegemoet aan de bezwaren van de Herero en Nama. Er werd een in theorie onbeperkt bedrag toegezegd, en in november volgde een allerlaatste gespreksronde over het verzoeningspakket, waarop een gezamenlijke overeenkomst werd getekend. Honderdtwintig jaar na dato. Voordat het zover was had de Duitse regering de Namibische president Hage Geingob nog woedend gemaakt vanwege steun aan de Israëlische regering voor het geval de Zuid-Afrikaanse genocide aanklacht bij het Internationaal Gerechtshof voor Netanyahu tot problemen zou leiden. Geingob sprak er schande van: dat uitgerekend Duitsland de genocidale en wrede daden van de Israëlische regering tegen de onschuldige burgerbevolking in Gaza en de bezette gebieden van Palestina verdedigde.
De eerste Duitse genocide was qua aantallen onvergelijkbaar met de slachting van zes miljoen Joden, maar het was net als de holocaust een heel bewuste misdaad. Duitsland stuurde in 1904 een leger onder leiding van Lothar von Trotha naar Namibië om een opstand van het Hererovolk neer te slaan. De Herero kwamen in opstand tegen oprukkende Duitse kolonisten die heel Zuid-West Afrika voor zich opeisten. Het ‘Vernichtungsbefehl‘ van Von Trotha laat aan duidelijkheid niets te wensen over: ‘Elke Herero die binnen de Duitse grenzen wordt aangetroffen, met of zonder geweer, met of zonder vee, zal worden neergeschoten.’ Wie wist te ontsnappen liep het risico te sterven van de dorst ‘want de Duitsers hadden de bronnen vergiftigd. Veel gevangen genomen Herero’s stierven onder erbarmelijke omstandigheden in concentratiekampen. Van de ongeveer 80.000 Herero overleefde ongeveer een kwart de slachting door naar Botswana te vluchten.’ De Namabevolking werd ongeveer gehalveerd.
De achtergrond van het conflict dat tot deze genocide leidde komt niet onbekend voor. Nadat de grenzen van Duits Zuidwest-Afrika in 1890 waren vastgesteld, promootten de Duitse autoriteiten het gebied als een kolonistenkolonie, in tegenstelling tot andere Duitse bezittingen in Afrika. De kolonisten claimden geleidelijk meer land, ook vanwege het droge klimaat. ‘Racisme, ongelijke toepassing van de wet op inheemse en Duitse kolonisten en mishandeling van Herero- en Nama-mensen op Duits grondgebied zorgden ervoor dat de spanningen verder opliepen. Een lichte straf die werd opgelegd aan een kolonist die de dochter van een Herero-leider had verkracht en vermoord, symboliseerde deze mishandeling.‘ In 1904 vermoordden Herereo strijders honderd Duitse kolonisten. Dat was de aanleiding voor de Duitse regering om Lothar von Trotha te sturen om de orde te herstellen.
Vakantiebestemming
Voor Duitsers is Namibië tegenwoordig een populaire vakantiebestemming. Er wordt door nazaten van de kolonisten nog Duits gesproken, ze drinken bier en eten graag braadworst. En er verschijnt dagelijks een Duitse krant, de Allgemeine Zeitung. De geschiedenis van de genocide is ver weg. Historicus Uahimisa Kaapehi brengt de correspondent van Trouw naar een anglicaans kerkje in Swakopmund op de plek waar ooit een concentratiekamp was. ‘Volgens Kaapehi moesten Herero-vrouwen op deze plek met glasscherven het vlees van de afgehakte hoofden van hun doden schrapen, en die uitkoken, zodat de schedels naar Berlijn konden worden getransporteerd voor schedelmetingen – de bekende pseudowetenschap waarmee de Holocaust later zou worden gerechtvaardigd.’ Een aantal van die schedels is begin deze eeuw vanuit Berlijn weer teruggebracht naar Namibië. De Duitse journalisten die Kaapehi rondleidde konden zijn verhaal maar moeilijk bevatten. ‘Ze leken ook lang niet alles te geloven.’ In Swakopmund is geen verwijzing meer te vinden naar het concentratiekamp, wel nog een monument voor Duitse soldaten die het leven lieten bij de jacht op de Herero’s.
Marine Memorial Swakopmund (privé foto)
Elders in Swakopmund bij de locale begraafplaats is in 2020 een plaquette onthuld voor Herero-slachtoffers . ‘De begraafplaats’, zo staat op de herdenkingssite te lezen, ‘bood lange tijd een visueel bewijs van kolonialisme en apartheid. “Blanke mensen” werden begraven op een goed onderhouden plek, terwijl de “Afrikaanse” begraafplaats bestond uit kleine heuvels zonder identificatie, het enige bewijs van het aantal slachtoffers van het voormalige concentratiekamp van Swakopmund die daar begraven lagen.’
Op een schiereiland bij Lüderitz ligt een camping op de plaats waar vroeger een concentratiekamp is geweest. Noah Tjijenda, een andere historicus die zich bezig houdt met de geschiedenis van de genocide: ‘Je wordt opgewacht door een halve cirkel van plakkaten ter nagedachtenis aan Duitse officieren die sneuvelden tijdens de genocide. Alsof er SS-officieren worden geëerd in Auschwitz of Dachau…’
Eerste vrouwelijke president
Zuid-West Afrika is na de Eerste Wereldoorlog min of meer ingelijfd door het apartheidsregime in Kaapstad. Pas in 1990 werd Namibië onafhankelijk. De bevrijdingsbeweging SWAPO is er sindsdien aan de macht. Bij de parlementsverkiezingen in november vorig jaar behaalde de partij 53% van de stemmen, flink minder dan de 65% van vijf jaar geleden. Voormalig vice-president Netumbo Nandi-Ndaitwah won met ruime meerderheid de presidentsverkiezingen. Voor het eerst heeft Namibië een vrouw als president. Volgens de Guardian werd zij gezien als ‘een betrouwbare en ervaren diplomaat, die niet besmet was met de corruptieschandalen die andere leden van Swapo hadden getroffen.’ Maar corruptie ligt nog steeds op de loer in een land dat rijk is aan grondstoffen, een rijkdom die de meerderheid van de bevolking nog niet heeft weten te bereiken. Namibië staat op de tweede plaats in de Gini-index van de meest ongelijke landen ter wereld, na Zuid-Afrika, het land waar het ooit deel van uitmaakte. Een groot deel van de Namibische bevolking leeft nog altijd in bittere armoede, terwijl een ander deel aan luxe geen gebrek heeft. ‘Er rijden veel dure Duitse auto’s door Windhoek. Tegelijkertijd dijen de sloppen van glimmende golfplaten aan de rand van de stad steeds verder uit. ‘
Twee jaar geleden toen het eerste aanbod van de Duitse regering voor een ‘Wiedergutmachung’ nog werd aangevochten organiseerde Deutsche Welle daarover een debat met jongeren uit de Herero groep en andere Namibiërs, waaronder een landeigenaar met Duitse roots. Grondeigendom blijkt nog steeds een bron van grote sociale ongelijkheid. Is de kolonisatie eigenlijk wel afgelopen?
[Update 18 januari met passage over monumenten in Swakopmund]
Reacties (38)
Altijd weer lastig te aanvaarden dat genocides pas door latere generaties of afgedwongen door een verloren oorlog kunnen worden erkend. De Turken zijn ver wat betreft de Armeniërs nog steeds niet zover. Laat staan dat de gebeurtenissen vorig jaar in Nagorno-Karabach nu al ter discussie kunnen worden gesteld. Over de actuele of recente genocides op bijvoorbeeld Hazara’s in Afghanistan, de Houthi’s in Jemen of de Karen in Myanmar hoor je ook zelden.
En bijvoorbeeld de genocide op Joden in Arabische landen tussen 1945 en 1975.
Duitsland is daar al weg sinds de eerste wereldoorlog. Iedere Duitser die daarbij betrokken was is allang dood. Dit is weer die rare erfzonde waar het westen mee worstelt.
Namibië is compleet autonoom van Zuid-Afrika sinds 1990, ze hebben dus dik drie decennia de tijd gehad hun ongelijkheid aan te pakken maar deden dat maar met maten. Niet onverstandig overigens, kijk hoe stabiel Namibië is en vergelijk dit met Zimbabwe dat wat actiever te werk ging.
Westerse kolonisatie is overal over behalve in jouw hoofd.
Met zulke dooddoeners zijn de nakomelingen van de Herroro die hun land verloren en aan de bedelstaf geraakten natuurlijk enorm geholpen. De nakomelingen van de Duitsers (en van de Afrikaners, die na de verovering in de 1e Wereldoorlog ook een graantje kwamen meepikken, terwijl ze de oorspronkelijke bewoners naar Bantustans dirigeerden), die nog steeds dat land bezitten, zullen wellicht wel instemmend knikken over deze wijsheden. Er is dus in ieder geval sprake van erflusten…
Grappig hoe Duitse nakomelingen heel anders klinkt dan 4de, 5de generatie migranten, refereer je aan Nederlandse migranten kinderen ook als Marokaanse etc. nakomelingen? Het land heeft zelfbestuur alle daders zijn dood, de zonde van onze voorvaderen zijn niet de onze of van onze kinderen.
Het gaat dan ook helemaal niet over de vraag of de Duitsers van nu schuldig zouden zijn. Natuurlijk zijn ze dat niet. Maar dat verandert niks aan de vaststelling van historisch onrecht. En dat onrecht werkt wel degelijk door in het heden. Zoals geschiedenis zo vaak eeuwenlang doorwerkt.
Of denk je soms dat wie in het naoorlogse West-Europa is geboren alle welvaart en rechten en vrijheden helemaal zelf heeft verworven? Dan heb ik slecht nieuws voor je. De geschiedenis daarvan gaat tientallen generaties terug. En zowel idealistische strijders voor grondrechten als koloniale plunderaars hebben eraan bijgedragen. Dat je niks hebt met het bijbelse dogma van de erfzonde is niet zo’n sterk argument om weg te lopen van deze realiteit.
Mij standpunten toedichten om vervolgens er tegen in te gaan?
Het woord is schadevergoeding, dat impliceert schuld. Schuld die betaald moet worden door mensen die daar part nog deel aan hadden. Mensen helpen die het heeft tegen gezeten prima, ook als dat lang geleden is. De motivatie is niet schuld of oorzaak maar achterstand verhelpen als dat kan. Leren van de fouten van je voorvaderen, heel goed, zowel voor slachtoffers als daders. Dat eindeloze gezeik over westerse schuld, dat niet. Dat westen bestaat niet meer en het huidige westen heeft daar part nog deel aan gehad.
Nee hoor, dat impliceert verantwoordelijkheid en/of aansprakelijkheid en mogelijk ook schuld. En niet van individuele Duitsers, maar van het land, als entiteit op zich.
Je moeite met implicaties is nog altijd daar zie ik.
Nou, dat werpt meteen een heel ander licht op de zaak.
“de zonde van onze voorvaderen zijn niet de onze of van onze kinderen.”
Maar “we” (in dit geval de nakomelingen van Duitse en Afrikaanse kolonisten) plukken er wel de vruchten nog van en de nakomelingen van de slachtoffers ook (maar dan gebakken peren). Gestolen erfenissen zijn juridisch wellicht geen heling, maar feitelijk komt het er in dit geval wel op neer.
Niet dat het daar in het artikel overigens over gaat. De Duitse Bondsrepubliek ziet zichzelf als continuering van het Duitse Rijk en heeft dus naar eigen inzicht wel een ereschuld in te lossen.
“Grappig hoe Duitse nakomelingen heel anders klinkt dan 4de, 5de generatie migranten”
Ik zie dat je (uiteraard volledig onopzettelijk) mijn woorden loopt te verdraaien.
Ik verdraai niets, ik wijs je op je specifieke woordkeus.
Behalve dan dat je de specifieke woordkeus verandert.
En verder maken genaturaliseerde migranten natuurlijk gewoon deel uit van de bevolking van een land dat verantwoordelijkheid neemt. Ze zijn net zomin schuldig als autochtone inwoners, maar een eventuele vergoeding wordt ook van hun belastinggeld betaald. Die hele parallel die wordt getrokken met migranten slaat dus nergens op.
Ik ben blij dat je het deels met me eens bent. Die migranten vergelijking gaat wel op, eigenlijk het hele punt dat telkens in die oeverloze discussies hier over westerse schuld probeer te maken draait daar om. De kinderen van Duitse migranten in Namibië zijn gewoon Namibiërs, hoe hun overgrootouders daar kwamen is een geschiedenis waar zij geen (ere)schuld aan hebben. Voor zover die überhaupt schuldig waren. Het was Bismarck die begon over Duitse nazaten, ik toonde enkel een andere context die hier prikkelend zou werken om de dupliciteit van zijn woordkeuze duidelijk te maken
Zucht. Ik ben het in de verste verte niet met je eens. Het gaat namelijk nog steeds NIET over (persoonlijke) schuld. En dus ook niet over schuld die voorouders overdragen aan hun nakomelingen.
De leden van de huidige bevolking van Duitsland zijn niet schuldig, de leden van de huidige Duitse regering zijn niet schuldig en ook de leden van de Duitse bevolking uit de tijd dat het gebeurde waren niet schuldig, met uitzondering van degenen die er op een of andere manier aan meewerkten.
Het is de Duitse regering als instituut, en als vertegenwoordiging van het land, die verantwoordelijkheid erkent. En waarschijnlijk zelfs schuld. Landen kunnen verantwoordelijk gehouden worden voor wat ze aanrichten, net zoals dat geldt voor bijvoorbeeld bedrijven, of gemeentes. Als het bestuur van de gemeente waar jij woont een beslissing neemt die ergens schade veroorzaakt, wordt de gemeente daarvoor ook verantwoordelijk en aansprakelijk gehouden. Maar dat betekent natuurlijk niet dat jij daarvoor ook maar een beetje schuld draagt. En de verantwoordelijkheid van de gemeente verdwijnt ook niet zomaar als er inmiddels andere bestuurders zitten. Waarom zou dat voor landen anders zijn?
Gemeentes moeten net als landen afspraken nakomen. Geen afspraak is voor altijd, ook niet de aansprakelijkheid van de consequenties.
Verder is het hilarisch Hans, terwijl je op een punt exact zegt wat ik deed ontken je dat je dat doet en dan een ander punt toevoegt dat ik ook aan de orde stel. Mij ondertussen allerlei standpunten verwijt die ik nooit gemaakt heb dan daar tegen gaat ageren en dat allemaal in hooguit een paar a4tjes text. Gaat het wel helemaal goed met je Hans?
Nee, ik confronteerde je met je eigen woordkeus in een andere context waarvan ik een vermoeden had dat je die niet zou waarderen om je duidelijk te maken dat er een heel specifieke bijsmaak aan kleeft die niet kies is.
@2.14
Als je weigert te snappen wat ik bedoel, heeft het ook geen zin om verder te discussiëren.
Een hint: als ik iets zeg dat overeenkomt met een argument van jou, en vervolgens leg ik uit waarom het geen relevant punt is, dan ben ik het dus NIET met je eens.
Daar laat ik het bij.
Correctie: ik legde uit waarom ik het geen relevant punt vind.
Eric en Hans: Get a room.
@2.15 en @2.16 Het wordt steeds gekker met jouw, je weet niet eens welke punten ik bedoelde maar je weet zeker dat het anders was. Discussie met jou heeft nog nooit iets van waarde opgeleverd. Op dit punt is een soort masochistische sport geworden om te zien hoe vaak ik je in je enigenstaart kan laten bijten terwijl je op hoge snelheid rondjes rent.
Wat betreft je landen en gemeentes, die komen afspraken na uit internationale verdragen en eigen wetgeving. Er is geen wereldregering met een handhavende macht of justitie die dat kan legaal kan afdwingen als het land dat zelf niet wil. Het staat volgde generaties vrij afspraken te veranderen wetten te wijzigen en nieuwe verdragen te sluiten en oude op te zeggen. Maar ze kunnen ook kiezen afspraken instant te houden om dat het werkt of wat voor reden dan ook. Het sleutelwoord hier is kiezen, net zoals Namibië kan kiezen sociale gelijkheid te bevorderen als er ongelijkheid is. Waar het hierboven misgaat is dat men dit doet door te wijzen naar achterkleinkinderen die niets te verwijten valt op basis van afkomst van voorouders en hun gegeneraliseerde (mis)daden.
Zie #2.16
Zolang je niks hebt behalve red herrings, stropoppen en de onvermijdelijke ad hominem, heeft het geen zin om verder te discussiëren.
En als het je wel interesseert, lees dan ook nog ’s even de allereerste twee zinnen van mijn allereerste reactie in deze draad. Vanaf daar ben ik begonnen met te proberen je aan het verstand te peuteren dat het helemaal niet gaat over:
Door daar nu weer mee aan te komen bevestig je precies wat ik in #2.16 constateer. Je verdomt te snappen wat ik zeg.
@2.20
Tuurlijk hans, je hebt het nooit mis, je wordt gewoon niet begrepen.
@2.17 I already have a room, and according to my wife I’m sapiosexual, so that probably won’t work, but she might be blowing her own horn on that one.
Het is natuurlijk schandalig als nakomelingen van de Herero en Nama in armoede leven doordat hun voorouders van hun land verdreven zijn (en hun vee gestolen is).
En dat is niet de schuld van de huidige Duitsers, maar de huidige Duitsers hebben wel een rijkdom geërfd waarvoor ze niet gewerkt hebben.
Ik denk niet dat de problemen opgelost worden met een schadevergoeding als die gaat naar een corrupte regering.
Het probleem is pas opgelost als geld naar de armen gaat, want zij zijn de slachtoffers die nu nog leven.
Over de vraag wat te doen met het bezit van zogenaamde roofkunst bestaat zolangzamerhand steeds meer consensus. Die zelfde redenering zou moeten worden toegepast op ongerechtvaardigde verrijking waar het andere zaken dan kunst betreft.
Roofkunst is wat anders, Kunst is in dit geval een uniek voorwerp dat niet terug is gegeven aan het land waa uit het is weg genomen terwijl het daar cultureel mee verbonden is. Het land en zijn autonomie zijn wel terugggeven en mensen zijn geen voorwerpen, mensen assimileren na een paar generaties en worden onderdeel van de nieuwe maatschappij.
Wat is je punt? Natuurlijk is kunst ‘wat anders’, maar legitimeert dat een adagium als ‘Eens geroofd blijft geroofd’? We zijn nu ook een paar generaties voorbij de oorspronkelijke eigenaren van de betreffende kunstvoorwerpen. Verbind je daar ook gevolgen aan? Je redenering lijkt aan te willen sluiten bij de verjaring in het civiele recht maar bij roofkunst is die juist buiten toepassing gelaten. Dat moet volgens mij vaker bij andere geroofde zaken ook gebeuren.
Mijn punt is dat dingen die teruggeven zijn aan een land niet opnieuw teruggegeven kunnen worden. Dat is nu de verantwoording van het het land waar het aan is teruggegeven. In internationaal recht is geen sprake van verjaring omdat er geen overkoepelend strafrecht is tussen landen dat schuld bepaald en straf handhaaft, alles gebeurt vrijwillig met verdragen of wordt afgedwongen met sancties of geweld.
Ik heb het over een vergoeding aan een bevolkingsgroep die niet met een staat kan worden gelijkgesteld. Wat het ‘land heeft terug gekregen’ was overigens niet in de toestand waarin het was toen het werd weggenomen. Ook dat zou aanleiding kunnen zijn voor een vergoeding maar ik zie meer in het compenseren van een bevolkingsgroep.
Verder heb ik het uitdrukkelijk over civielrechtelijke verjaringstermijnen. Strafrechtelijke bepalingen staan daarbuiten. Ook ‘ongerechtvaardigde verrijking’ is een civielrechtelijk begrip.
Civiel recht is niet van toepassing tussen staten, ik bedoel, dat zit al in de naam. Civiel recht heeft ook verjaringstermijnen.
Wie wil je civielrechtelijk aansprakelijk stellen voor wat meer dan honderd jaar geleden is? Zelfs je argument dat je het anders achterliet gaat niet op, er is economische meerwaarde gecreëerd met dat land. Je wordt dan om meerdere redenen niet ontvankelijk verklaart. Je kan de meerwaarde gebruiken om de originele staat te herstellen. Alle verantwoording viel terug op de Namibische staat bij overdracht van bestuur over de koloniale gebieden. Alleen zij kunnen eventueel onrecht aanpakken maar als je achter bevolkingsgroepen aangaat op basis van afkomst van hun voorouders dan ben je goed verkeerd bezig.
Zoals ik eerder schreef heb ik het niet over de situatie waarin de ene staat procedeert tegen een andere. Ik praat over een groep benadeelde burgers ten een overheid. Zoals de moeders van Sebrenica tegen de Nederlandse staat of de nabestaanden van Ragawede tegen Nederland. Dat zijn niet ongebruikelijke rechtszaken.
Bij: ontkennen genocide moet ik toch nog steeds denken, (hahaha: , denken) aan Denk en Sylvana Simons.
Leg eens uit, welke genocide wordt door hen ontkend?
De Armeense (maar dat wist je wel)
Ik weet niets van het standpunt van Denk, maar Simons ontkent die niet hoor
Later heeft ze sorry gezegd hiervoor, maar toen Simons bij de mannen van Denk zat, deelde ze hun visie. En later werd dat natuurlijk erg ongemakkelijk voor haar.